Antlaşma

Antlaşma, iki veya daha fazla devleti bağlayıcı nitelikteki yazılı bir anlaşmadır. Antlaşma, aynı zamanda bu anlaşmayı belirten belge için de kullanılır. Antlaşmanın belirli bir biçimde yapılması zorunluluğu yoktur; sözlü veya yazılı olabilir.

Antlaşma ve sözleşme arasındaki temel farklar şunlardır: Sözleşme, hukuki sonuçları ve uygulanabilir hak ve yükümlülükleri kapsayan daha katı bir anlaşma biçimidir. Sözleşmeler, genellikle yazılı olarak belgelenir ve yasal olarak uygulanabilirdir. Sözleşmenin ihlal edilmesi durumunda hukuki sorumluluk söz konusu olur. Sözleşmeler, iki veya daha fazla kişi arasında olabilir.

2. Kasrı Şirin Antlaşması, Nadir Şah döneminde, ilk olarak 1746 yılında Kerden Antlaşması adı altında imzalanmıştır. 1. Kasrı Şirin Antlaşması ise 17 Mayıs 1639 tarihinde, Osmanlı Padişahı IV. Murat döneminde imzalanmıştır.

Türkiye, II. Dünya Savaşı sırasında iki önemli antlaşma imzalamıştır: 1. Türk-İngiliz-Fransız Üçlü İttifakı (19 Ekim 1939). 2. Türk-Alman Dostluk Paktı (18 Haziran 1941). Türkiye, savaş boyunca bu antlaşmalar çerçevesinde hareket ederek savaşa katılmaktan kaçınmıştır.

1535 Osmanlı-Fransa Antlaşması, Fransa Kralı I. François ile Kanuni Sultan Süleyman arasında imzalanmış bir kapitülasyon antlaşmasıdır. Antlaşmanın bazı maddeleri: Fransız tacirler, Osmanlı topraklarında Türk tacirlerle eşit vergi ödeyerek ticaret yapabileceklerdi. Fransızlar, Osmanlı topraklarında kendi yargı organlarını kurabileceklerdi. Osmanlı topraklarındaki tüm Fransız vatandaşlarına dini özgürlük tanındı ve kutsal yerlerini koruma hakkı verildi. Akdeniz'deki Hristiyan gemilerinin, korunma güvencesi olarak Fransız bayrağı çekmeleri öngörüldü. Fransa'ya İstanbul'da sürekli bir büyükelçi bulundurma hakkı verildi. Bu antlaşma, her iki hükümdar hayatta olduğu sürece geçerli olacaktı.

Lozan Barış Antlaşması'nın bazı sonuçları: Türkiye Cumhuriyeti'nin bağımsızlığı ve egemenliği uluslararası alanda tanındı. Türkiye'nin sınırları büyük oranda belirlendi. Kapitülasyonlar tamamen kaldırıldı. Azınlık hakları düzenlendi; gayrimüslimler azınlık olarak tanımlandı. Osmanlı borçları taksitlendirilerek ödendi. Boğazlar Türk komisyonu tarafından yönetilecek, iki kıyısı askerden arındırılacak şekilde düzenlendi. Savaş tazminatı olarak Yunanistan, Karaağaç bölgesini Türkiye'ye verdi. Yabancı okullar Türk yasalarına uygun hareket etmek zorunda kaldı. Patrikhane, siyasi faaliyet yapmaması şartıyla varlığını sürdürdü. Ege Denizi'ndeki bazı adalar Yunanistan'a bırakıldı, 12 ada İtalya'ya verildi.

Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı Devleti'ni Rusya karşısında zayıflatmıştır. Bu antlaşmanın Osmanlı'yı Rusya karşısında zayıflatmasına neden olan bazı maddeleri şunlardır: Savaş tazminatı: Osmanlı Devleti, Rusya'ya savaş tazminatı ödemek zorunda kalmıştır. Karadeniz'in Rus gölü olması: Antlaşma ile Karadeniz, Türk gölü olmaktan çıkmış ve Rusya, Karadeniz'de donanma bulundurma hakkına sahip olmuştur. Konsolosluk açma: Rusya, Osmanlı topraklarında konsolosluk açma hakkı elde etmiştir. Ortodoksların hamisi: Rusya, antlaşmanın bir maddesi gereği Ortodoksların hamisi sıfatını kazanmıştır. Kırım'ın bağımsızlığı: Kırım, antlaşma ile bağımsız olmuş ve kısa süre sonra Rusya'ya bağlanmıştır.

Mondros Ateşkes Antlaşması'nda yer alan 6. ve 27. maddeler hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, antlaşmanın bazı önemli maddeleri şunlardır: 7. Madde: İtilaf Devletleri, güvenliklerini tehdit eden bir durum ortaya çıkması halinde istedikleri stratejik noktaları işgal edebilecekler. 24. Madde: Doğu Anadolu'daki altı ilde (Bitlis, Elazığ, Sivas, Diyarbakır, Erzurum, Van) bir karışıklık çıkarsa, İtilaf Devletleri bu illeri işgal edebilecek. 3. Madde: Osmanlı Devleti'nin, özellikle Arap çoğunluğun oturduğu ve 30 Ekim 1918 tarihli ateşkesin imzalandığı sırada düşman ordularının işgali altında bulunan topraklarının geleceği, halkın özgürce açıklayacağı oylara uygun olarak belirlenmelidir. Antlaşmanın tamamı için ogmmateryal.eba.gov.tr, tarihdersi.net ve milliyet.com.tr gibi kaynaklar incelenebilir.

Kars Antlaşması ile Türkiye-Gürcistan sınırı şu şekilde çizilmiştir: Türkiye'nin kuzeydoğu sınırı, Karadeniz kıyısında bulunan Sarp Köyü’nden başlayarak, Hedis Meta Dağı, Şavşat Dağı’nda suların bölündüğü çizgi, Kani Dağı ve oradan sürekli olarak Ardahan ve Kars sancaklarının yönetim sınırlarının kuzeyini izleyerek, Aşağı Kara Su’yun döküldüğü yere varan çizgi ile belirlenmiştir. Batum ve çevresi, o bölgede yaşayan Müslüman halkın kültürel ve dinsel haklarının saklı kalması şartı ile Gürcistan’a bırakılmıştır. Kars Antlaşması, 13 Ekim 1921 tarihinde, Türkiye ile Rusya, Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan arasında imzalanmıştır.

Zitvatorok Antlaşması'nın bazı maddeleri: Eğri, Estergon ve Kanije kaleleri Osmanlı'da, Raab (Yanıkkale) ve Komárom kaleleri ise Avusturyalılarda kalacaktır. Avusturya, Osmanlı'ya tek seferlik 200.000 altın savaş tazminatı ödeyecektir. Avusturya, Macaristan için ödediği yıllık 30.000 dukalık vergiyi kaldıracaktır. Osmanlı padişahı, Avusturya arşidüküne "Kutsal Roma İmparatoru" (Kaiser veya Kayser) unvanıyla hitap edecek ve her üç yılda bir karşılıklı armağanlar gönderilecektir. Avusturya'da krala vergi ödemeyen soylular, Osmanlı'ya vergi ödemeyecektir. Vergiler, Osmanlı memurları yerine köy muhtarları tarafından toplanacaktır. Kaleler işgal edilemeyecek, esir almak yasaklanacak ve esirler karşılıklı olarak takas edilecektir. Antlaşma 20 yıl boyunca yürürlükte kalacaktır.

İlk Lozan Antlaşması'nın adı, Lozan Sulh Muâhedenâmesi veya Lozan Barış Antlaşması olarak bilinir. Lozan Antlaşması ise, 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan ve Türkiye Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını tescil eden antlaşmanın adıdır.

Yeniköy Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasında 8 Şubat 1914 tarihinde imzalanmıştır. Antlaşma, Osmanlı Sadrazam ve Hariciye Nazırı Sait Halim Paşa ile Rusya'nın İstanbul Maslahatgüzarı Constantin Goulkevitch (Kostantin Gulkeviç) tarafından İstanbul'da imzalanmıştır.

Chester Projesi, 18 Aralık 1923 tarihinde, Ottoman-American Development Company (OADC) temsilcisi Suphi Bey'e verilen bir nota ile Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından feshedilerek sona ermiştir.

Anadolu Selçuklu Devleti'nin ilk ticaret antlaşması, Kıbrıs Krallığı ile yapılmıştır. Bu anlaşma, Ocak 1214 tarihinde, Selçuklu Sultanı I. İzzeddin Keykavus döneminde gerçekleştirilmiştir.

1700 yılında Osmanlı'nın imzaladığı antlaşma, İstanbul Antlaşması'dır. İstanbul Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya Çarlığı arasında 14 Temmuz 1700 tarihinde imzalanmıştır. Antlaşmanın bazı maddeleri: Azak Kalesi, Rusya'ya bırakıldı. Rusya, Taganrog'da inşa ettiği kaleyi Osmanlı kabul etti. Rusya, İstanbul'da elçi bulundurabilecek. Ruslar, Kudüs'ü serbestçe gezebilecek.

Varşova Paktı, 1 Temmuz 1991 tarihinde, Macaristan'da gerçekleştirilen toplantıda, üye ülkelerin savunma ve dışişleri bakanlarının paktı oluşturan anlaşmayı lağvetme kararı almasıyla resmen sona ermiştir. SSCB'nin dağılması ve üye devletlerde sosyalist rejimden çok partili parlamenter rejimlere geçilmesi, Avrupa'nın iki bloklu yapısını siyasal bakımdan ortadan kaldırmış, böylece paktın sona ermesine giden süreç başlamıştır.

CISG'nin (Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması) Türkçe metni, aşağıdaki sitelerde bulunabilir: cisg.bilgi.edu.tr. tr.wikipedia.org. ehukuk.net.

Ayastefanos Antlaşması'nın önemi şu şekilde özetlenebilir: Rusya'nın Balkanlar'da egemen olması. Batılı devletlerin tepkisi. Berlin Antlaşması'nın zeminini oluşturması. Balkan uluslarının bağımsızlık kazanması. Bulgaristan'ın genişlemesi.

Lozan Antlaşması'nın bitiş tarihi bulunmamaktadır. Eski Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Mustafa Şentop'un açıklamasına göre, antlaşmada belirli bir süre tanımlanmamıştır.

Tüz, İslamiyet öncesi Türk devletlerinde "yönetilenler ve yönetenler arasındaki yazılı olmayan sözleşme" anlamına gelir. Tüzlük ise törenin değişmeyen dört hükmünden biridir ve "eşitlik" demektir.