AnlatımTeknikleri

Edebiyatta insicamlı anlatım, sözcüklerin ve cümlelerin arasında doğal bir akışın olduğu, okuyan veya dinleyen kişinin anlatımı zorlanmadan takip edebildiği akıcı ve uyumlu bir üslup anlamına gelir. İnsicam, hem manzum (şiir) hem de mensur (düz yazı) eserlerde kullanılır. Örnek bir cümle: "Caminin içi güzelliğinin hususiyeti bu çinilerdeki nefaset ve insicamdan ileri gelmektedir".

Alıcıyı harekete geçirme işlevi, ileti alıcıyı harekete geçirmek üzere düzenlendiğinde ortaya çıkar. Bu tür metinler genellikle propaganda amaçlı siyasi söylevler, reklam metinleri, genelgeler, el ilanları gibi alanlarda kullanılır. Hikaye anlatıcılığını da harekete geçirme bağlamında ele almak mümkündür.

Ernest Hemingway'in "Yaşlı Adam ve Deniz" adlı eserinde kullandığı bazı anlatım teknikleri: Üçüncü tekil şahıs anlatımı ve bakış açısı: Hikaye, Santiago'nun bakış açısından anlatılır. Kısa cümleler ve yalın üslup: Hemingway, kısa ve öz cümlelerle okuyucunun dikkatinin dağılmasını engeller ve hikayenin akıcılığını sağlar. Buzdağı teorisi: Hemingway'e göre, okuyucuya yalnızca görünen kısmı sunmak yeterlidir; duyguların asıl anlamı suyun altında, görünmeyen bölümde saklıdır. Sembolizm ve metaforlar: Deniz yaşamı, balık mücadeleyi, köpekbalıkları engelleri ve yıkımı, iskelet ise yenilgiyi temsil eder. Atmosfer ve mekan tasvirleri: Hemingway, denizin ve Küba'nın atmosferini canlı bir şekilde tasvir eder.

"Lafla Peynir Gemisi Yürümez" atasözü, bir gemi çizip içine peynir koyup, ipi çeken bir ağız çizerek anlatılabilir.

"Dansöz" filminde neden dansöz olmadığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, 2001 yapımı "Dansöz" filmi, Savaş Ay'ın yönettiği ve Çingenelerin kendine has dünyasını, aşk, nefret ve ölümün iç içe geçtiği bir hikaye üzerinden anlatan bir Türk dram filmidir. Ayrıca, "Dansöz" adında, oryantalin ritüel kökenlerindeki unutulmuş bir çekirdeğin hikayesini anlatan bir tiyatro oyunu da bulunmaktadır.

Öyküleyici anlatım örnekleri şu şekilde verilebilir: Örnek 1. Örnek 2. Örnek 3. Örnek 4. Öyküleyici anlatım, genellikle roman, hikaye, masal ve destan gibi yazın türlerinde kullanılır.

Mızıkçılık ile ilgili hikaye yazmak için aşağıdaki unsurlar dikkate alınabilir: Ana Karakter: Oyunlarda genellikle mızıkçılık yapan bir çocuk veya kişi. Olay: Bu kişinin yaptığı mızıkçılık, çevresindeki insanlar tarafından fark edilir ve bu durum bir krize yol açar. Çözüm: Kişi, yaptığı hatanın farkına varır ve davranışlarını değiştirir. Örnek Hikaye: Bir zamanlar, Melda adında bir kız çocuğu vardı. Bir gün Melda, okul çıkışı annesiyle parka gitti.

Ferit Edgü'nün küçürek öykü yazmasının bazı nedenleri: Modern zamanın sorunları: Edgü, modern zamanın bozulmuşluğu ve yozlaşmışlığı içinde bireyin yaşadığı bunalımı ve yersiz yurtsuzluğu yansıtmak istemiştir. Varoluşçu felsefe: Öykülerinde varoluşçu bir çizgide ilerleyerek, bireyin varoluşsal kaygılarını ve topluma yabancılaşmasını işlemiştir. Hızlı tüketim toplumu: Zamanla yarışır hale gelen insanın hızlı tüketim ihtiyacına uygun bir anlatım biçimi olarak küçürek öyküleri tercih etmiştir. Az sözle çok şey anlatma: Küçürek öykü, sözcüklerde tasarruf ederek okuma zamanını kısaltırken okuyucuyu etkin bir şekilde türe dâhil eder.

Bilgilendirmeye yönelik metinlerde açıklayıcı anlatım tekniği kullanılır. Açıklayıcı anlatımın özellikleri: Bilgi verme ön plandadır. Duygu ve yorum gibi kişisel ifadeler yer almaz. Nesnel bir dil kullanılır. Tanımlar yapılır, örnekler verilir. Karmaşık ve süslü ifadelerden kaçınılır. Bu anlatım tekniği, ansiklopediler, ders kitapları, makaleler, bilimsel metinler, gazete yazıları gibi kaynaklarda yaygındır.

Edebi eserlerde edebi dil kullanılmasının bazı nedenleri: Estetik kaygı: Edebi dil, estetik bir haz uyandırmak amacıyla kullanılır. Sanatsal ifade: Kelimeler, sanatsal bir şekilde işlenerek duygu, düşünce ve hayal dünyasının etkileyici bir şekilde ifade edilmesi sağlanır. Mecaz ve çağrışımlar: Gerçek anlamdan farklı olarak imgeler, simgeler ve mecazi anlatım biçimleri sıkça kullanılır. Okuyucunun katılımı: Edebi dil, okurun yorum ve duygu katılımına geniş bir alan açar. Kültürel aktarım: Edebi dil, toplumların ortak değerlerini, geleneklerini ve tarihsel miraslarını yansıtır ve aktarmaya aracılık eder.

Paragrafta kullanılan öyküleyici anlatım teknikleri şunlardır: Olaylar: Öyküleyici anlatımda olaylar, ana karakterin ağzından veya ilahi bir bakış açısıyla aktarılır. Kişi: Öyküde yer alan karakterler tanımlanır. Mekân: Olayın geçtiği yer belirtilir. Zaman: Olayın gerçekleştiği zaman ifade edilir. Anlatıcı: Öykü, birinci şahıs veya üçüncü şahıs anlatıcı tarafından aktarılabilir. Öyküleyici anlatım, genellikle hikâye, roman, anı, söyleşi, görüşme gibi türlerde kullanılır.

Bir romanın çözümlemesi şu adımları izleyerek yapılabilir: 1. Materyal Öğeler: Kitapta ne anlatılıyor?. Kitapta ne nasıl anlatılıyor?. 2. Tematik Öğeler: Kitapta ne niçin anlatılıyor?. 3. Diğer Unsurlar: Dil ve üslup: Yazarın kelime dağarcığı, imge kullanımı ve hikayenin tonu incelenir. Roman çözümlemesi için Prof. Dr. Nurullah Çetin'in "Roman Çözümleme Yöntemi" kullanılabilir. Örnek bir roman inceleme planı için avys.omu.edu.tr ve turkedebiyati.org sitelerindeki kaynaklar incelenebilir.

Metaforik, "metafor ile ilgili, metafora ait veya metafor içeren" anlamına gelir. Metafor, bir kavramı veya durumu, ona benzer özellikler taşıyan başka bir şeyle anlatma yöntemidir. Metaforlar, edebiyat, sinema, eğitim, iş dünyası ve günlük yaşam gibi çeşitli alanlarda kullanılır.

Modernist hikâyenin bazı özellikleri: Çoklu anlatıcı: Hikâyenin bir kısmını bir kişi, diğer kısmını başka bir kişi anlatabilir. Flashback tekniği: Yazar, olayların nedenini açıklamak için zamanda geriye gidebilir. İç monolog ve bilinç akışı: Karakterlerin olaylar karşısındaki tutumları ve ani duygu değişimleri olduğu gibi aktarılır. Belirsizlik: Zaman ve mekân belirsizdir, düğüm, serim, çözüm bölümleri yer almaz. Bireysellik ve huzursuzluk: Bireysellik, bireyin kozmik yalnızlığı, bireysel ve toplumsal huzursuzluk işlenir. Varoluşçuluk etkisi: Varoluş felsefesinin etkisinde kalınır, insan dünyaya fırlatılmış bir özne olarak konumlandırılır. Alegori ve metafor: Metaforlar ve alegoriler kullanılır. Geleneksel yapının reddi: Geleneksel anlatım ve yapı reddedilir, çağrışıma önem verilir.

Öyküleme anlatım teknikleri dört ana başlığa ayrılır: 1. Betimleme. 2. Öyküleme. 3. Açıklama. 4. Tartışma.

"Edebî söyleyişin inceliğini yansıttığı yazısında yönelik değerlendirmelerini yansıtabilme" ifadesi, 9. sınıf Türk Dili ve Edebiyatı dersi kazanımlarından biridir. Bu kazanıma göre öğrenci, edebî söyleyişin inceliğini yansıttığı yazısında şu değerlendirmeleri yapabilmelidir: kendini değerlendirme; tepki verme. Bu kazanımın geliştirilmesi için yapılan bazı etkinlikler şunlardır: Şiir yazma. Şiir okuma. Ödüllendirme.

Simgesel anlatım, sembolizm (simgecilik) sanat akımına aittir. Sembolizm, 19. yüzyılın sonlarında Fransa’da ortaya çıkan ve edebiyat, sanat, müzik gibi çeşitli alanlarda etkili olmuş bir akımdır.

Anlatım türleri ve açıklamaları: Öyküleyici Anlatım: Bir olayın veya olayların zaman sırasına göre anlatılmasıdır. Betimleyici Anlatım: Bir nesnenin, olayın, yerin veya karakterin ayrıntılı bir şekilde tanımlanmasıdır. Lirik Anlatım: Bireysel duyguların ve düşüncelerin ifade edildiği, şiirsel bir dil kullanılan anlatım biçimidir. Destansı (Epik) Anlatım: Kahramanlık, büyük olaylar ve mücadelelerin anlatıldığı, genellikle ulusal veya tarihi olayların öne çıktığı anlatım türüdür. Emredici Anlatım: Okuyucunun belirli bir eylemi gerçekleştirmesi için yapılan yönlendirme ve talimatları içerir. Öğretici Anlatım: Bilgi verme, öğretme ve açıklama amacı güder. Açıklayıcı Anlatım: Bir konuyu veya durumu ayrıntılı bir şekilde açıklamayı ve aydınlatmayı hedefler. Tartışmacı Anlatım: Bir konu hakkında farklı görüşlerin ortaya konduğu ve karşılaştırıldığı anlatım türüdür. Kanıtlayıcı Anlatım: Belirli bir iddiayı desteklemek ve doğruluğunu kanıtlamak amacıyla kullanılan anlatım türüdür. Düşsel (Fantastik) Anlatım: Gerçek dünyadan farklı, hayal gücüne dayalı ve olağanüstü ögeler içeren anlatım türüdür. Gelecekten Söz Eden Anlatım: Gelecekteki olayları, durumları veya öngörüleri ele alır. Söyleşmeye Bağlı Anlatım: Diyalog veya konuşma şeklinde gerçekleşen anlatım biçimidir. Mizahi Anlatım: Esprili bir dil kullanılarak yapılan anlatım türüdür.

Anekdot, bir edebi eserde anlatılan olayın başlı başına ayrı bir bütünlük gösteren parçasıdır. Anekdot örnekleri: Sir Isaac Newton ve elma: Bir elma düştüğünde Newton'un bir ağacın altında oturduğu ve o an merakını ateşleyerek yerçekimi olgusunu keşfettiği söylenir. Kişisel anı: Yazar, meselenin daha iyi anlaşılması için konuyla ilgili bir anekdot anlatmıştır. Bayram günü anısı: Arkadaş ortamında eski bayram günleri konuşulurken, birinin aklına yaşadığı komik veya ilginç bir anı gelir ve "Size bununla ilgili bir anekdot anlatacağım" der. Anekdotun bazı özellikleri: Kişiseldir veya kişisel hissettirir. Spesifiktir, tek bir olaya veya ayrıntıya odaklanır. Bir amacı vardır; eğlendirmek, aydınlatmak veya bir noktaya değinmek için anlatılır.

İngilizce tarihi yer tanıtımı yaparken giriş, gelişme ve sonuç şeklinde ilerlemek akıcı bir anlatım sağlar. Giriş bölümünde şehrin en çok bilinen özelliklerinden bahsedilir ve kısa bir tanım verilir. Gelişme bölümünde şehrin karakteristik özellikleri, bu özelliklerin şehre kattığı atmosfer ve tarihi yer hakkında bilgi verilir. Sonuç bölümünde ise şehir insanları tarafından tercih edilen mekanlar ve sunulan aktiviteler anlatılır. Örnek bir tarihi yer tanıtımı: > The Eiffel Tower The Eiffel Tower is one of the most famous landmarks in the world. Tarihi yerlerden bahsederken "historical places" veya "historic sites" ifadeleri kullanılabilir.