AnadoluSelçuklu

Anadolu Selçuklu Devleti döneminde Anadolu ve çevresinin jeopolitik durumu şu şekilde özetlenebilir: Anadolu'nun Durumu: 1071 Malazgirt Zaferi'nden sonra Türkler, Anadolu'ya yerleşmeye başladı. Anadolu, uluslararası transit ticaret yollarının dışında kalmış ve ekonomik daralma yaşanıyordu. Bizans'ın merkezî otoritesi zayıflamış, yerel otoriteler güçlenmişti. Çevredeki Devletler: Büyük Selçuklu Devleti, Anadolu'yu Bizans'a karşı koruyordu. Haçlı Seferleri, Batı'nın Kudüs'ü ele geçirme amacıyla düzenlediği, aynı zamanda Selçukluların Anadolu'daki ilerlemesini durdurma hedefi taşıyan seferlerdi. Moğollar, Anadolu için tehdit oluşturuyordu. Kültürel ve Sosyal Yapı: Türkler, Anadolu'ya İslamiyet'i de beraberinde getirdi ve İslam kültürü hızla yayıldı. Anadolu Selçukluları, kervansaraylar inşa ederek ticareti güvence altına aldı. Farklı geleneklerin bir potada erimesiyle Anadolu Selçuklu kültürü oluştu.

Konya ve çevresi, tarih boyunca farklı dönemlerde çeşitli beyliklere bağlı kalmıştır: Anadolu Selçuklu Devleti. Karamanoğulları Beyliği. Osmanlı Devleti.

Alay Han, Anadolu Selçuklu Sultanı II. Kılıçarslan tarafından 12. yüzyılda yaptırılmıştır.

Sultanhanı Kervansarayı, 1229 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad tarafından yaptırılmıştır.

Anadolu Selçuklu Devleti'nin savaştığı devletler arasında Bizans İmparatorluğu, Danişmendliler, Musul Atabeyi Nureddin Mahmud Zengi ve Ermeni derebeyleri bulunmaktadır. Ticaret yaptığı devletler ise daha çok İtalyan cumhuriyetleri, Trabzon Rum İmparatorluğu ve Eyyubiler'dir. Bizans İmparatorluğu ile Anadolu'nun hakimiyeti için savaşlar yapılmıştır, örneğin 1176'daki Miryokefalon Savaşı. Danişmendliler ile Anadolu'daki üstünlük mücadelesi verilmiştir. Eyyubiler ile Moğol tehlikesine karşı dostluk kurulmuş ve ticaret geliştirilmiştir. İtalyan cumhuriyetleri ile ticari antlaşmalar yapılmış, örneğin Venedik ile ilk denizcilik faaliyetleri başlatılmıştır. Trabzon Rum İmparatorluğu ile Karadeniz ticaret yolu açılmış, ardından bu imparatorluk vergiye bağlanmıştır.

Kargı Han, Anadolu Selçuklu Beyliği'ne aittir. Hanın kitabesi bulunmadığı için yapım yılı ve beyliğe aitliği kesin olarak belirlenememiştir.

Yassıçemen Muharebesi, 10-12 Ağustos 1230 tarihinde Anadolu Selçuklu Devleti, Eyyûbîler Devleti, Harezmşahlar Devleti ve Trabzon İmparatorluğu arasında gerçekleşmiştir. Anadolu Selçuklu Devleti: I. Alâeddin Keykubad liderliğinde. Eyyûbîler Devleti: Şam emiri El-Eşref Musa komutasında. Harezmşahlar Devleti: Celaleddin Harezmşah liderliğinde. Trabzon İmparatorluğu: Harezmşahlar'ı destekledi.

Nasrettin Hoca, Anadolu Selçuklu döneminde, 1208 yılında Hortu Köyü'nde doğmuş ve 1284 yılında Akşehir'de ölmüş efsanevi bir mizah kahramanıdır. Nasrettin Hoca, fıkralarıyla tanınır; bu fıkralar genellikle hazırcevap bir bilgin veya mizah ustası olarak onu yansıtır. Gerçek bir tarihi kişilik olduğuna dair belgeler bulunmakla birlikte, bu konuda farklı görüşler de vardır.

Alay Han, Aksaray'ın en meşhur tarihi yapılarından biridir ve Anadolu'nun bilinen en eski kervansarayı olarak öne çıkar. Özellikleri: Konum: Aksaray-Nevşehir kara yolunda, Aksaray'a 35 km uzaklıkta yer alır. Yapım Tarihi: 12. yüzyılda, Anadolu Selçuklu Sultanı II. Kılıçarslan döneminde inşa edilmiştir. Mimari: Düzgün kesme taş kullanılarak yığma duvar tekniğiyle yapılmıştır. Kullanım: Günümüzde turistik amaçlı kullanılmaktadır. Ayrıca, hanın inşası sırasında kullanılan farklı renklerdeki kesme taşlar, Selçuklu mimarisinde nadir görülen bir özelliktir.

Alanya Kalesi, 1221 yılında Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad tarafından yaptırılmıştır.

Anadolu Selçuklu Devleti'nde ilk tersane, 1214 yılında Sultan I. İzzeddin Keykavus döneminde Sinop'ta inşa edilmiştir. Alanya Tersanesi ise Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad'ın kenti almasından altı yıl sonra, 1228 yılında yapımına başlanmış ve bir yılda tamamlanmıştır.

Anadolu Selçuklu mimarisinde mukarnas, özellikle kapı ve mihrap üst boşluklarını doldurmak üzere tromptan geliştirilmiş bir mimari elemandır. Mukarnas, "kademeli çıkıntıları olan basamaklı çatma tavan" veya "bir başlık türü" gibi anlamlara gelir. Mukarnas, taş, tuğla, ahşap, çini gibi çeşitli malzemelerle üretilebilir.

Türk üçgeni, kare veya çokgen planlı bir yapının üzerine kubbenin oturtulabilmesi için kullanılan bir geçiş öğesidir. Özellikleri: Yan yana yerleştirilmiş ters ve düz üçgenlerden oluşur. Bu dizilim, sekizgen bir kesit oluşturur. Dairesel formdaki kubbenin, kare plana rahatça oturmasını sağlar. Yükün taşıyıcı elemanlara güvenli bir şekilde iletilmesini sağlar. Kullanım Alanları: Sadece kubbeye geçişi sağlayan bir yapı elemanı olarak değil, aynı zamanda sütun başlıklarında ve iç mekanlarda süsleme amacıyla da kullanılır. Tarihçesi: İlk uygulamaları Uygur mimarisinde görülmüştür. Olgunlaşması Selçuklular döneminde olmuştur. Örneklerine en fazla Anadolu Selçukluları döneminde rastlandığından, bu uygulamayı Selçukluların mimariye kazandırdığı kabul edilir. Az sayıda da olsa Osmanlı'nın erken dönem eserlerinde örnekleri görülebilir.

Anadolu Selçuklu sanatında hayvan figürlerinin kullanılmasının bazı nedenleri: Simgesel ve sembolik anlatım: Hayvan figürleri, Selçuklu toplumunun sosyal, kültürel, siyasal yapısı ile birlikte geleneksel kült ve mitlerin yönlendiriciliğinde işlenmiştir. Göçebe yaşam tarzı: Türklerin bozkır medeniyetine sahip olmaları, hayvan sembollerinin kullanılmasında önemli bir etken olmuştur. Dini ve mitolojik inançlar: Şamanizm gibi eski Türk inançlarında hayvanların insanlar ile yakın ilişki içinde olduğuna inanılırdı. Güç ve kudret sembolü: Aslan, çift başlı kartal, koç gibi hayvanlar güç, kudret ve asaletin sembolü olarak kullanılmıştır. Tılsımlı ve süsleyici kullanım: Hayvanlar, koruyucu ve tılsımlı özellikler taşımış veya süsleyici olarak kullanılmıştır.

Alanya Kızılkule'de kimlerin yaşadığına dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, 17. yüzyıl seyyahlarından Evliya Çelebi'nin tarifine göre, kuşatma sırasında Kızılkule'de 2000 adam ve burada görevli ikinci kale muhafızı 40 asker bulunmaktaydı. Günümüzde Kızılkule, giriş ve birinci katı Alanya Etnografya Müzesi olarak hizmet veren tarihi bir yapıdır.

Harzemşahlar Devleti, Yassıçemen Muharebesi'nde yenilmiştir. Bu savaş, 1230 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad ile Celaleddin Harzemşah arasında gerçekleşmiştir.

Anadolu Selçuklu döneminde cam sanatı, sınırlı bilgilere rağmen, önemli bulgularla desteklenmektedir. Bazı özellikler: Üretim Teknikleri: Camlar, serbest üfleme ve kalıba üfleme teknikleriyle üretilmiştir. Buluntular: Cam kadehler, şişeler, kâseler, kandiller, tabaklar, pencere camları ve bilezikler gibi çeşitli ürünler bulunmuştur. Dekorasyon: Kırmızı, mavi ve altın yaldız renkleriyle Rûmî, palmetli bitkisel süslemeler ve yazı dekorasyonları kullanılmıştır. Etkiler: 1071'de Anadolu'ya geçiş, Suriye ve Irak'tan üfleme tekniğinin getirilmesini sağlamıştır. Önemli merkezler: Kubad-Abad, Samsat, Alanya, Yumuktepe (Mersin), Harran ve Diyarbakır Kalesi kazıları, Anadolu Selçuklu cam sanatı hakkında bilgi veren başlıca alanlardır.

Antalya'yı ilk fetheden topluluk, MÖ 11. yüzyılda bölgeye gelen İyonlardır. Ancak, Antalya'nın Türklerce ilk fethi, 1207 yılında Anadolu Selçuklu Devleti tarafından gerçekleştirilmiştir.

Anadolu Selçuklu mimarisinde çeşitli üsluplar bulunmaktadır: Taş Süsleme: Dini ve sivil yapıların portal, eyvan ve diğer bölümlerinde yüksek kabartma, yassı kabartma ve tekstil karakterinde bezemeler kullanılır. Çini Mozaik: Cami ve medreselerde firuze, patlıcan moru ve lacivert renkli sırlı tuğlalar ile geometrik ve bitkisel desenler oluşturulur. Ahşap İşçiliği: Minber, rahle, korkuluk ve sütun başlıklarında ahşap işçiliği görülür. Mukarnas: Kapı ve mihrap üst boşluklarını doldurmak için kullanılan bir mimari elemandır. Ayrıca, Anadolu Selçuklu mimarisi, Orta Asya, İran, Irak, Suriye ve Bizans gibi çeşitli kültürlerin etkilerini de taşır.

Alaeddin Keykubad Köşkü, III. Sultan Kılıçarslan döneminde inşa edilmiş ve Sultan Alâeddin Keykubad tarafından onarılıp genişletilmiştir. Köşkün amacı hakkında farklı görüşler bulunmaktadır: Gözetleme kulesi: Bazı kaynaklara göre, köşk, Alâeddin Tepesi'ndeki Selçuklu sarayının bir burcu üzerine oturtulmuştur ve "cihannümâ" (gözetleme kulesi) olarak kullanılmıştır. Saray yapısı: Diğer bir görüşe göre, köşk, Bursa, Edirne ve Topkapı saraylarına ilham kaynağı olan önemli bir Selçuklu saray yapısıdır. Köşkün çevresinde ve surların içinde Alâeddin Camii'ne doğru Selçuklu sarayının diğer binaları ve bahçelerinin yer aldığı düşünülmektedir.