Amortisman

Amortisman ve amorti kavramları farklı anlamlara sahiptir. Amortisman, işletmenin aktifinde kayıtlı malların faydalı ömürleri boyunca eskime, yıpranma gibi süreçlerde kaybettiği değer ölçüsünde giderleştirilebilmesini sağlayan muhasebe işlemidir. Amorti ise, bir borcun belli zamanlarda, azar azar ödenmesi anlamına gelir.

Amortismana tabi tutar, bir varlığın maliyetinin ekonomik ömrü boyunca eşit olarak dağıtılmasıyla hesaplanır. Hesaplama yöntemleri şunlardır: 1. Normal (Eşit Tutarlı) Amortisman Yöntemi: Varlığa sabit bir amortisman oranı uygulanır veya kayıtlı değerin ekonomik ömre bölünmesi formülü kullanılır. - Örnek: Ekonomik ömrü 5 yıl olan 10.000 TL değerindeki bir demirbaş için yıllık amortisman payı: 10.000 TL / 5 = 2.000 TL. 2. Hızlandırılmış Amortisman Yöntemi: Varlıkların giderleşme hızı normal amortismana oranla iki kat daha fazladır. - Örnek: Ekonomik ömrü 5 yıl olan ve değeri 100 TL olan bir demirbaş için ilk yıl amortisman gideri: 100 / 5 x 2 = 40 TL. 3. Fevkalade Amortisman Yöntemi: Doğal afetler gibi olağanüstü durumlarda, varlıkların belirli bir bölümünün amortismana tabi tutulması için uygulanır. Amortismana tabi tutarın hesaplanmasında, her yıl Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen amortisman sınırı da dikkate alınmalıdır.

Evet, şirkete ait araç amortismanı gider olarak yazılır. Şirket üzerine alınan araçların bedeli, alış faturasındaki KDV ve ÖTV hariç tutar üzerinden şirketin aktif hesabına yazılır ve ardından amortisman yöntemiyle gider olarak gösterilir.

Amortisman, genel olarak, üretim faaliyetleri sonucunda mal ve hizmetler oluşturulurken geçmiş yıllardan devralınan sermaye mallarında meydana gelen aşınma ve eskimenin parasal değeridir. İşletmeler açısından amortisman ise varlıkların (binalar, makineler, ekipmanlar vb.) zaman içinde aşınma, yıpranma veya teknolojik gelişmelere bağlı olarak değer kaybetmesi nedeniyle oluşan gider kalemidir. Amortisman, ayrıca varlıkların maliyetinin faydalı ömrü boyunca periyodik olarak kârlara dağıtılması amacıyla da kullanılır.

Amorti ve amortisman kavramları farklı anlamlara sahiptir: - Amorti: Bir malın kullanım süresi sonunda değerinin azalması veya tükenmesi anlamına gelir. - Amortisman: İşletmenin sahip olduğu varlıkların (bina, makine, ekipman) zaman içinde aşınma, yıpranma veya teknolojik gelişmelere bağlı olarak değer kaybetmesi nedeniyle mali tablolarda gösterilen gider kalemidir. Dolayısıyla, amorti ve amortisman aynı şey değildir.

Amortisman hesaplaması, işletmenin duran varlıklarının zaman içerisindeki yıpranma, aşınma ve eskime payını belirlemek için yapılır. Üç ana amortisman hesaplama yöntemi vardır: 1. Normal Amortisman (Eşit Tutarlı): Bu yöntemde, amortisman tutarı, duran varlığın tutarına sabit bir amortisman oranı uygulanarak veya varlığın tutarı ekonomik ömrüne bölünerek hesaplanır. - Formül: Amortisman Tutarı = Duran Varlığın Tutarı x Amortisman Oranı veya Duran Varlığın Tutarı / Ekonomik Ömür. 2. Hızlandırılmış Amortisman (Azalan Bakiyeler Yöntemi): Varlıkların amortisman oranı, normal amortisman yöntemindeki oranlarının 2 katı olarak alınır ve giderleştirme işlemi, alış tutarı üzerinden değil, sene başına devreden net defter değeri üzerinden yapılır. 3. Fevkalade Amortisman: Deprem, sel gibi doğal afetler sonucu varlıkların kısmen veya tamamen kaybolması durumunda başvurulan yöntemdir.

Amortismandaki gider, farklı yöntemlerle hesaplanabilir. En yaygın kullanılan yöntemler şunlardır: 1. Doğrusal (Normal) Amortisman Yöntemi: Varlığın ekonomik ömrü boyunca eşit tutarda amortisman gideri ayrılır. 2. Azalan Bakiyeler Yöntemi: Varlığın defter değerine belirli bir oranın uygulanmasıyla hesaplanır. 3. Üretim Birimi Yöntemi: Varlığın kullanım miktarına bağlı olarak amortisman gideri hesaplanır. Amortisman ayırma koşulları ise şunlardır: - Eşya, işletmede bir yıldan uzun süreli olarak kullanılabilir durumda olmalıdır. - Eşyanın değerleme gününde envanter içerisinde yer alması ve kullanım için uygun olması gerekir. - Eşyanın iktisadi kıymet değerinin, belirlenen amortisman sınırının üzerinde yer alması şarttır.

Güneş enerji santrallerinin kendini amorti etme süresi, kurulumun yapıldığı bölge ve ışıma seviyesine göre değişiklik göstermekle birlikte genellikle 3-5 yıl arasında kabul edilmektedir. Küçük ölçekli sistemler (10-50 kW) için bu süre 4-6 yıla kadar uzayabilir.

Rüzgar türbini, ortalama 5 yıl içinde kendini amorti edebilir.

260 ve 267 ile 268 hesapları arasındaki farklar şunlardır: - 260 Haklar Hesabı: Patent, lisans, ticari marka gibi maddi olmayan duran varlıkların izlenmesinde kullanılır. - 267 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesabı: 260, 261, 262 ve 263 hesaplarının konusu olmayan diğer maddi olmayan duran varlıkların takibi için kullanılır. - 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-): Maddi olmayan duran varlıklar için ayrılan amortisman paylarının izlenmesinde kullanılır.

Amortismandaki 68. madde, Gelir Vergisi Kanunu'nun serbest meslek kazancının tespitinde indirilecek giderleri düzenleyen maddesidir. Bu maddeye göre, mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dahil taşıtlar için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar gider olarak indirilebilir.

Amortisman sonrası satış karı, aşağıdaki şekilde muhasebeleştirilir: 1. Satış Bedeli ve Defter Değeri Karşılaştırması: Satış bedeli ile amortismana tabi iktisadi kıymetin envanter defterinde kayıtlı değeri arasındaki fark kar zarar hesabına yazılır. 2. Birikmiş Amortismanların Dikkate Alınması: Satış karının tespitinde birikmiş amortismanlar da dikkate alınır. 3. Muhasebe Kayıtları: İşletme hesabı esasında defter tutan mükellefler bu farkı defterlerine hasılat veya gider olarak kaydederler. Ayrıca, yenileme fonu uygulaması da mümkündür: Satılan iktisadi kıymetin yenilenmesi durumunda, oluşan kar pasifte geçici bir hesapta üç yıl süre ile tutulabilir.

Taşıt Tanıma Modülü (TİM) amortismanı, 7 Aralık 2024 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 576 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile %50 olarak belirlenmiştir. Bu durumda, TİM'in amortisman hesaplaması şu şekilde yapılır: 1. Faydalı Ömür: 2 yıl. 2. Amortisman Oranı: %50. Bu oranlar, 2024 yılı sonunda aktife kayıtlı varlıklar için uygulanacaktır.

Ağırlıklı ortalama amortisman hesaplama yöntemi, varlığın kullanım miktarına veya ürettiği birim sayısına göre amortisman tutarının belirlenmesi esasına dayanır. Bu yöntemde hesaplama adımları şu şekildedir: 1. Varlığın toplam üretim kapasitesi belirlenir. 2. Her yıl için üretim miktarına göre amortisman gideri hesaplanır. Bu yöntem, özellikle makine ve ekipman gibi kullanım yoğunluğuna bağlı olarak yıpranma gösteren varlıklar için uygundur.

Fön makinesinin amortisman oranı, %33,33 olarak belirlenmiştir.

Bir uçak, 4-5 yıl içinde kendini amorti edebilir.

Hidrofor su tankı için amortisman oranı %10'dur.

Amortisman ayırmamak suç değildir, çünkü amortisman ayırmak mükelleflere tanınmış bir haktır ve bu hakkı kullanmamak yasal bir zorunluluk değildir. Ancak, amortismana tabi iktisadi kıymetler (ATİK) için hiç amortisman ayırmamak veya eksik amortisman ayırmak, mükellefin vergisel avantajını kaybetmesi veya geç kullanması sonucunu doğurabilir.

Amerika'da bir evin kendini amorti etme süresi 5-7 yıl arasında değişmektedir.

Yıllara sari inşaatta amortismanların paylaştırılması, Gelir Vergisi Kanunu'nun 43. maddesine göre yapılır. Buna göre: 1. Birden fazla inşaat işinde kullanılan tesisat, makine ve ulaştırma araçlarının amortismanı, her işte kullanıldıkları gün sayısına göre dağıtıma tabi tutulur. 2. Ortak genel giderler, yıllara sari inşaat işlerine, bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satış ve hasılat tutarlarının birbirine olan oranı dâhilinde dağıtılır.