AkademikUnvanlar

Profesörün üstü olarak kabul edilen bir unvan, geleneksel anlamda bulunmamaktadır. Ancak, bazı üniversitelerde ve akademik çevrelerde farklı unvanlar veya pozisyonlar mevcuttur: Emeritus Profesör: Emekli olmuş, ancak üniversiteye katkı sağlamaya devam eden profesörler için kullanılan bir unvandır. Rektörlük ve Dekanlık: Akademik yönetim pozisyonları olup, profesörlük unvanından daha yüksek kabul edilebilir, ancak öğretim üyeliğiyle doğrudan ilişkilendirilemez. Akademik Liderlik Pozisyonları: Bilimsel dergilerin editörlükleri, araştırma merkezlerinin direktörlükleri veya ulusal ve uluslararası akademik derneklerin başkanlıkları gibi görevler. Ayrıca, Nobel Ödülü gibi prestijli ödüller, bir profesörün kariyerindeki en üst noktalardan biri olabilir.

Ordinaryüsün üstü olarak kabul edilebilecek bir unvan veya seviye bulunmamaktadır. Türkiye'deki akademik unvanlar sırasıyla; öğretim görevlisi, doktor öğretim üyesi, doçent, profesör olarak belirlenmiştir ve bu unvanların herhangi bir üst seviyesi yoktur. Ancak, "ordinaryüs" kelimesi, bu unvanın olağanüstü seviyedeki bir başarıyı simgelediği ve daha az kişiye verildiği anlamına gelir.

Prof. Dr. (profesör doktor) ile doktor arasındaki temel fark, akademik unvan ve deneyimdir. Doktor: Tıp fakültesinden mezun olan ve pratisyen hekim olarak görev yapan kişilere denir. Prof. Dr. (profesör doktor): Doktorasını tamamlamış, üniversitede eğitim ve araştırma faaliyetlerinde bulunan, akademik çalışmalar yapmış yoğun deneyime sahip doktorlardır. Ayrıca, Güzel Sanatlar gibi alanlarda doktora yerine "sanatta yeterlilik" derecesi alınır ve bu unvana sahip kişiler "profesör" olarak anılır, "prof. dr." unvanı kullanılmaz.

Doktor öğretim görevlisi (Dr. Öğr. Gör.) ile öğretim görevlisi (Öğr. Gör.) arasındaki temel farklar şunlardır: Akademik Unvan: Dr. Öğr. Gör., doktora derecesini tamamlamış ve üniversite öğretim üyesi kadrosunda görev yapan akademisyenleri ifade ederken, öğretim görevlisi genellikle yüksek lisans derecesine sahip olup, ders vermekle yükümlü öğretim elemanlarını tanımlar. Maaş ve Haklar: Dr. Öğr. Gör., öğretim üyesi olarak daha yüksek bir maaş alır ve yüksek lisans ve doktora öğrencisi çalıştırma gibi haklara sahiptir. Akademik Kariyer: Öğretim görevlileri, akademik kariyer yapma zorunluluğuna sahip değildir ve genellikle ders yüklerini tamamlayarak üniversitede görev alırlar.

Doktorant unvanı almak için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Yüksek lisans eğitimi tamamlamak ve genellikle belirli bir akademik başarı ortalamasını sağlamak. 2. Özgün bir araştırma konusu belirlemek ve bu konuda derinlemesine literatür taraması yapmak. 3. Tez danışmanı ile çalışmak, araştırma konusunu belirlemek ve tez çalışması için gerekli adımları atmak. 4. Doktora programını tamamlamak, bu süreç genellikle 4 ila 6 yıl arasında değişir. 5. Tez çalışmasını tamamlamak ve savunmak. Doktorantlık programına kabul edilmek için genellikle yüksek not ortalaması, araştırma becerileri, özgeçmiş, motivasyon mektubu ve akademik referans mektupları gereklidir.

Avesis'te profesör doktor bulmak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Avesis sistemine giriş yapmak: - Örneğin, Anadolu Üniversitesi için avesis.anadolu.edu.tr adresinden araştırmacı girişi yapılabilir. 2. Arama bölümüne profesör doktor yazmak: - Örneğin, "Prof. Dr. Eyup BAĞCI" için avesis.yildiz.edu.tr/eyup adresi ziyaret edilebilir. 3. İlgili kişinin profilini incelemek: - Prof. Dr. Berk AYVAZ'ın profili için avesis.ticaret.edu.tr/bayvaz adresi kullanılabilir. Avesis sisteminde profesör doktorları bulmak için kullanılan adresler, ilgili üniversitenin Avesis sayfasına göre değişiklik gösterebilir.

"Dr. Öğretim Üyesi" İngilizce'de "assistant professor" olarak ifade edilir.

Post doktora (doktora sonrası araştırmacı) ile doktor öğretim üyesi aynı değildir. Doktora sonrası araştırmacı (postdoctoral researcher), doktorasını tamamlamış ve araştırmalarına devam etmek isteyen araştırmacıların, akademik kariyerlerine başlamadan önce birkaç yıllık deneyime sahip olmalarını sağlayan bir pozisyondur. Doktor öğretim üyesi (Dr. Öğr. Üyesi) ise, doktora derecesini başarıyla tamamladıktan sonra, tıp, diş hekimliği, veteriner hekimlik veya eczacılık alanında uzmanlık unvanı elde ederek ya da belirli bir sanat dalında yeterlik kazanarak üniversite öğretim üyesi kadrosunda görev yapan akademisyendir.

Doktor öğretim üyesi, en az beş yıl sonra doçent olabilir. Doçentlik unvanı, Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) tarafından iki aşamalı bir değerlendirme sürecinin ardından verilir. Ayrıca, doçentlik unvanının kazanılması, doktor öğretim üyesi unvanının sona ermesine yol açar.

Hayır, doktora yapmadan doçentlik sınavına girilemez. Doçentlik başvurusu yapabilmek için, Türkiye’de doktora, sanatta yeterlik veya tıpta uzmanlık öğreniminin tamamlanmış olması veya yurtdışında yapılmış olan doktora, sanatta yeterlik veya tıpta uzmanlık öğreniminin denkliğinin kabul edilmiş olması gerekmektedir.

Doçentlik dosyası hazırlama süresi, adayın durumuna ve sürecin karmaşıklığına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Genel olarak, tüm yayınların sisteme yüklenmesi ve eksik belgelerin tamamlanması ortalama iki hafta sürer. Jürinin değerlendirme süresi ise başvuruların tamamlanmasından sonra 1 ila 6 ay arasında değişebilir. Dolayısıyla, toplam süreç 3 ila 8 ay arasında sürebilir. Sürecin kesin süresi için profesyonel danışmanlık alınması önerilir.

Öğretim görevlisi ve öğretim üyesi aynı anda olamaz, çünkü bu iki unvan farklı kariyer basamaklarını ifade eder. Öğretim üyesi, akademik kariyeri olan ve araştırma görevliliğinden profesörlüğe kadar çeşitli unvanlara sahip kişidir. Öğretim görevlisi, genellikle birikmiş ders yükünü azaltmak amacıyla, eğitimin birinci ve ikinci sınıflarındaki zorunlu temel dersleri vermek üzere kadroya alınır.

Doktor öğretim üyesine unvanı ve soyadıyla hitap etmek en doğru ve yaygın yöntemdir. Örneğin: "Sayın Doktor Öğretim Üyesi [Soyadı]" veya "Sayın Prof. Dr. [Soyadı]". Eğer samimiyet derecenizden emin değilseniz, "Sayın Bilgin Hocam" gibi bir ifade de kullanılabilir. Ayrıca, "hocam" unvanı genellikle akademisyenlere, özellikle üniversite ortamında, samimi bir ortamda hitap etmek için kullanılır.

Doçentliğe başvuru yapacak adayların ders verme şartı, Yükseköğretim Genel Kurulu'nun 15 Haziran 2025 tarihli kararına göre, eğitim öğretim faaliyetleri kapsamında en az dört dönem ders vermiş olmalarını gerektirir. Doçent unvanını almış öğretim elemanları, hangi kadroda görev yaparlarsa yapsınlar, ders verme ve tez danışmanlığı gibi akademik haklardan yararlanabilirler.

Profesör kısaltması Prof. şeklinde yazılır ve isimlerin önüne getirilir. Örnek: Prof. Enver Beyhan. Ayrıca, profesör ünvanına sahip kişilerin isimlerinin başına, "Prof. Dr." şeklinde bir kısaltma da getirilebilir ve bu kısaltmanın sonuna nokta konur. Örnek: Prof. Dr. Hikmet Dönüm.

Doçentlikte "tek yazar tam puan" ifadesi, farklı bilim dallarına göre değişiklik gösterebilir: Eğitim Bilimleri, Filoloji, Güzel Sanatlar, Hukuk, İlahiyat ve Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler gibi alanlarda, tek yazarlı makalelerde yazar tam puan alır. Fen Bilimleri, Matematik, Mühendislik, Ziraat, Orman ve Su Ürünleri gibi alanlarda, tek yazarlı makalelerde yazar tam puan alırken, lisansüstü öğrencilerle birlikte yapılan çalışmalarda da tam puan alınabilir. Mimarlık, Planlama ve Tasarım, Sağlık, Spor Bilimleri gibi alanlarda da benzer bir sistem uygulanır; tek yazarlı çalışmada yazar tam puan alır. Başlıca yazarın belirtilmediği iki veya daha fazla yazarlı makalelerde toplam puan yazarlar arasında eşit olarak bölünür.

Gör. Dr., "öğretim görevlisi doktor" anlamına gelir. Öğretim görevlisi doktor, doktora derecesine sahip olan ve yükseköğretim kurumlarında özel uzmanlığı gerektiren konularda ders vermek üzere görevlendirilen kişidir.

Evet, ana bilim dalı başkanı bölüm başkanı olabilir. Bölüm başkanı, o bölümün profesörleri, bulunmadığı takdirde doçentleri, doçent de bulunmadığı takdirde yardımcı doçentleri arasından atanır.

Yardımcı doçent doktorların kaç yıl maaş aldığına dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, yardımcı doçent doktorların maaşının deneyim süresine göre değiştiği bilinmektedir. 0-1 yıl. 2-4 yıl. 5-9 yıl. 10+ yıl. Maaşlar, çalışılan şehre, firmaya ve çeşitli diğer ödeneklere bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Doçentlik alanları, temel alan, bilim alanı ve anahtar kelimeler olmak üzere üç düzeyde belirlenir. 2025 yılı itibarıyla Türkiye'de 13 doçentlik temel alanı bulunmaktadır: 1. Sağlık Bilimleri. 2. Eğitim Bilimleri. 3. Fen Bilimleri ve Matematik. 4. Filoloji. 5. Güzel Sanatlar. 6. Hukuk. 7. İlahiyat. 8. Mimarlık, Planlama ve Tasarım. 9. Mühendislik. 10. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler. 11. Ziraat, Orman ve Su Ürünleri. 12. Spor Bilimleri. 13. Spor Bilimleri. Doçentlik başvuru temel alanlarının her birinin ikinci düzey doçentlik alanları (bilim alanları) ve üçüncü düzey anahtar kelimeleri bulunmaktadır.