Resen araştırma ilkesi, dava malzemesinin toplanmasına ilişkin olup, davaya konu olayların ve ispata yarayan delillerin yargılamaya dahil edilmesi sürecini konu eder. Bu ilkeye göre: Hakim, tarafların ileri sürmedikleri vakıaları ve delilleri re’sen dikkate alır. Kamu düzenini ilgilendiren davalarda, hakim, tarafların getirmelerine bağlı kalmaksızın, kendiliğinden araştırma yapabilir. İddiayı ve savunmayı genişletme ve değiştirme yasağı uygulanmaz. Resen araştırma ilkesi, vergi yargısı, idari yargılama ve boşanma davaları gibi belirli alanlarda uygulanır. Bu ilke, HMK'da açıkça düzenlenmemiş olup, 385. maddede "resen araştırma ilkesi" olarak belirtilmiştir.