• Buradasın

    Akarsu menderesleri hangi aşındırma ve biriktirme şekillerini oluşturur?

    Yazeka

    Arama sonuçlarına göre oluşturuldu

    Akarsu menderesleri, aşındırma ve biriktirme şekillerini şu şekilde oluşturur:
    • Aşındırma:
      • Yarma kenarı aşınımı: Menderesli akarsularda, dış kenara doğru daha fazla hız ve burgaçlılık nedeniyle aşınma meydana gelir 1.
      • Asimetrik vadi: Akarsu, dirençli olan yerleri az, yumuşak olan yerleri daha çok aşındırarak vadi oluşturur 23.
    • Biriktirme:
      • Uç setleri: Menderesli akarsular, yarma kenarındaki aşınma ve diğer kenarındaki çökel birikmesiyle uç setleri oluşturur 1.
      • Taşkın düzlüğü: Akarsular, taşkın dönemlerinde alüvyonları kenarlara yayar ve bu şekilde taşkın düzlükleri oluşur 14.
      • Delta: Akarsuların denize döküldüğü yerlerde, taşınan malzemeler birikerek delta oluşturur 35.
    5 kaynaktan alınan bilgiyle göre:

    Konuyla ilgili materyaller

    Akarsu geriye aşındırmaya nerede başlar?

    Akarsu geriye aşındırmaya, yatağın kazılması en fazla su miktarının fazla olduğu ağız kısmında başlar. Geriye aşındırma, akarsuyun yukarı (kaynak) kesiminde veya akarsu boyuna profilinin dik olduğu yerlerde, örneğin nikpointlerde (knickpoints) görülür. Ayrıca, karstik arazilerdeki akarsulara katılan karstik kaynakların ağız kısımlarında da geriye doğru aşındırma meydana gelir. Bir diğer geriye aşındırma ise dikleşmiş vadi kesiminde ya da boyuna profildeki eğim kırıklığında, hızlı akan suyun erozyonun hızlanmasına yol açması ve nikpoint'in yukarı doğru göç etmesiyle oluşur.

    Akarsuların yanal ve derine aşındırması nerede görülür?

    Akarsuların yanal ve derine aşındırmasının görüldüğü yerler: Yanal aşındırma, menderesli akışlarda akarsuyun yanlara çarparak salınım yaptığı yerlerde görülür. Derine aşındırma, akarsuyun yatağını düşey doğrultuda aşındırarak deniz seviyesine indirmeye çalıştığı durumlarda görülür. Türkiye'de yanal aşındırma, genellikle büyük akarsularda ve alüvyal kanallarda görülür. Derine aşındırma, Doğu Anadolu'daki akarsularda yaygındır. Ayrıca, akarsuyun ağız kısmından itibaren zamanla yatağını kaynağına doğru kazarak yaptığı geriye doğru aşındırma da görülür.

    Akarsu aşındırma ve biriktirme şekilleri kaça ayrılır?

    Akarsu aşındırma ve biriktirme şekilleri iki ana gruba ayrılır: 1. Akarsu Aşındırma Şekilleri: Vadi Tipleri: Çentik vadi, dar ve derin vadi (kanyon), geniş ve tabanı düz vadi (menderesli vadi). Diğer Aşındırma Şekilleri: Dev kazanları, peri bacaları, yardang, tafoni. 2. Akarsu Biriktirme Şekilleri: Birikinti Konisi ve Yelpazesi: Dağ yamaçlarından inen akarsuların taşıdıklarını biriktirmesiyle oluşur. Dağ Eteği ve İçi Ovaları: Birikinti konilerinin birleşmesiyle meydana gelir. Taban (Kaide) Seviyesi Ovası: Akarsuların denize yaklaştığı yerde taşıdıkları alüvyonları biriktirmesiyle oluşur. Delta: Akarsuların taşıdıkları malzemeleri deniz kıyısında biriktirmesiyle oluşur. Irmak (Kum) Adası: Akarsu yatağında eğimin azaldığı ve yatak eğiminin değiştiği yerlerde oluşur.

    Akarsu vadileri kaça ayrılır ve özellikleri nelerdir?

    Akarsu vadileri, enine profillerine göre çeşitli tiplere ayrılır. İşte bazı akarsu vadisi tipleri ve özellikleri: Çentik Vadi: Akarsuyun kaynak kısımlarındaki yüksek dağlık alanlarda oluşur. Boğaz Vadi: Akarsuyun bir dağı diklemesine yarıp, kenarları oldukça dik vadiler oluşturmasıdır. Asimetrik Vadi: Vadinin yamaçlarını oluşturan kayaçlar arasında direnç farklılığı olması durumunda oluşur. Kanyon Vadi: Akarsuların vadinin yan yamaçlarını aşındırmaya gerek kalmadığı, derine aşındırmanın kolay olduğu alanlarda gelişir. Tabanlı Vadi: Akarsu yatağındaki eğimin azaldığı alanlarda, akarsuyun taşıma kapasitesi azalır ve alüvyonları yatağında biriktirerek bir taban oluşturur. Kör Vadi: Genellikle karstik alanlarda akarsu yeraltına sızar ve yeraltı akarsuyu olarak akışına devam eder. Buzul Vadileri: Tekne (U) Vadi: Dağların yüksek kısımlarında oluşup, vadi buzulları tarafından oluşturulur. Asılı Vadi: Bir vadi buzuluna katılan yan kollar yataklarını buzul vadisinin deliğine kadar aşındıramaz. Ayrıca, akarsuyun yatak eğiminin azalmasına bağlı olarak oluşan yatık yamaçlı vadiler ve geniş (alüvyal) tabanlı vadiler de bulunur.

    Akarsu birikim şekilleri nelerdir?

    Akarsuların oluşturduğu birikim şekillerinden bazıları şunlardır: Birikinti yelpazesi (konisi). Dağ eteği ovası. Dağ içi ovası. Taban seviyesi ovası. Irmak adası. Delta.

    Akarsu çeşitleri nelerdir?

    Akarsu çeşitleri şu şekilde sınıflandırılabilir: Akma durumuna göre: Sürekli akarsular; Süreksiz akarsular (mevsimlik akarsular). Akma ortamına göre: Yeraltı akarsuları; Yerüstü akarsuları. Beslenme kaynaklarına göre: Yağmur, kar, buz suları ile beslenen akarsular; Yeraltı suları ile beslenen akarsular; Gölden çıkan akarsular; Karma rejimli akarsular. Rejimlerine göre: Düzenli rejimli akarsular; Düzensiz rejimli akarsular; Karma rejimli akarsular. Türkiye'deki akarsular genellikle kısa ve hızlı akışa sahiptir. Akarsu çeşitlerine dair daha detaylı bilgiye aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: evrimagaci.org; cografyahocasi.com; derscografya.com.

    Coğrafya menderesli akış nedir?

    Coğrafyada menderesli akış, akarsuların eğimin az olduğu, genellikle düzlük bölgelerde oluşturduğu kıvrımlı akış şeklidir. Menderesli akış şu şekilde oluşur: Akarsu, yatak boyunca aktıkça sağa ve sola doğru kıvrımlar oluşturmaya başlar. Akarsuyun dış bükey kıyısında suyun hızı arttığı için aşındırma meydana gelirken, iç bükey kıyısında akış hızı düştüğünden tortu birikmesi gerçekleşir. Bu aşındırma ve biriktirme faaliyetleri zamanla akarsuyun yatak şeklini değiştirir ve kıvrımlı bir yapı olan menderesler ortaya çıkar. Menderesli akışın özellikleri şunlardır: Akış hızı düşüktür. Yatak yapısı kıvrımlıdır. Hem aşındırma hem de biriktirme faaliyetlerini bünyesinde taşır. Verimli tarım alanlarıdır. Akarsu uzunluğunu artırır. Menderesli akış, genellikle eğimi az olan, akarsu akışının yavaşladığı geniş düzlük alanlarda veya ovalarda görülür.