Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan iş hukuku dersi formatındadır.
- Ders, iş sözleşmesinin sona erme hallerini iki ana kategoride incelemektedir: fesih dışı ve fesih ile sona erme. Fesih dışı sona erme halleri arasında sözleşme süresinin bitmesi, taraflardan birinin ölümü ve tarafların anlaşması bulunmaktadır. Fesih ile sona erme halleri ise süreli fesih ve haklı sebeple (derhal fesih) sona erme olarak ele alınmaktadır. Ayrıca iş sözleşmelerinin feshi durumunda ortaya çıkan tazminat türleri (ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, sendikal tazminat) detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Video, iş güvencesinin koşulları, toplu işçi çıkarma durumları, haklı sebeple fesih için gerekli süreler (öğrenme tarihinden itibaren 6 iş günü ve fiilin gerçekleşmesinden itibaren 1 yıl) ve iş güvencesi kapsamında olan işçilerin haksız fesih durumunda işe iade davası açabilme hakkı gibi konuları da içermektedir. Video, konuyla ilgili örnek sorularla sonlanmaktadır.
- İş Sözleşmesinin Sona Erme Halleri
- İş sözleşmesi fesih dışı ve fesih ile sona ermek üzere ikiye ayrılmaktadır.
- Fesih dışı sona erme halleri üçtür: sözleşme süresi bitmesi ile kendiliğinden sona erme, taraflardan birinin ölümüyle sona erme ve tarafların anlaşması ile sona erme.
- Fesih ile sona erme halleri ise süreli fesih ve haklı sebeple (derhal fesih) sona erme olmak üzere ikiye ayrılır.
- 00:36Sözleşme Süresi Bitmesiyle Sona Erme
- Belirli süreli sözleşme sürenin sonuna gelindiğinde herhangi bir fesihbara gerek kalmaksızın kendiliğinden sona erer.
- Sözleşme süresinin bitmesiyle sona erme durumunda işçi ihbar tazminatına ve kıdem tazminatına hak kazanmaz.
- Belirli süreli sözleşme sürenin bitiminden sonra örtülü olarak sürdürüldüğünde, sözleşme baştan itibaren belirsiz süreli sözleşmeye dönüşür.
- 01:42Tarafların Anlaşmasıyla Sona Erme
- İşçi ve işveren karşılıklı anlaşarak aralarındaki sözleşmesinin sona erdirebilirler.
- Anlaşma halinde fesihten söz edilemez ve işçi kıdem ve ihbar tazminatından mahrum kalır.
- Anlaşma kural olarak işverenin yararınadır.
- 02:05Ölüm Halinde Sona Erme
- İşçinin ölümüyle iş sözleşmesi kendiliğinden sona erer ve işveren, işçinin sağ kalan eşine ve ergin olmayan çocuklarına ölüm gününden itibaren başlayarak bir aylık ücreti tutarında ödeme yapmakla yükümlüdür.
- İşçinin hizmet ilişkisi beş yıldan uzun sürmüş ise, işveren artık işçinin iki aylık ücret tutarında ailesine ödeme yapmakla yükümlüdür.
- İşverenin ölümü halinde, iş sözleşmesi işverenin kişiliği dikkate alınarak yapılmamışsa sona ermez, yapılmışsa kendiliğinden sona erer.
- 03:43Süreli Fesih
- Süreli fesih, taraflar belirli bir süre önceden fesih iradesine karşı tarafa bildirerek sözleşmeyi sona erdirmeleridir.
- İşçinin işyerinde çalıştığı süreye göre fesih ihbar süresi belirlenmiştir.
- Süreli fesih belirsiz süreli sözleşmelerde uygulanır, belirli süreli sözleşmelerde ise süre sona erdiğinde iş sözleşmesi kendiliğinden ortadan kalkar.
- 05:20İş Güvencesi kapsamında ve olmayan işçiler
- İş güvencesi kapsamında olmayan ve belirsiz süreli iş sözleşmesine dayanarak çalışan işçilerin sözleşmeleri hiçbir geçerli neden göstermeksizin feshedebilir.
- İş güvencesi kapsamında olan işçilerin sözleşmeleri ancak İş Kanunu 18'de belirtilen geçerli nedenlerin varlığı halinde fesh edilebilir.
- İş güvencesi kapsamında olmayan işçiler fesih halinde ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, sendikal tazminat, maddi ve manevi tazminatlar talep edebilirler.
- 06:54İş Güvencesi kapsamında olan işçilerin hakları
- İş güvencesi kapsamında olan işçiler işe iadelerini talep edebilirler.
- İşe iadeleri sağlanmaz ise iş güvencesi tazminatı talep edebilirler.
- İhbar ve kıdem tazminatı talebinde bulunabilirler ve en çok dört aya kadar doğmuş boşta geçen ücret ve diğer haklarında talep edebilirler.
- 07:25Fesih Bildirim Süreleri
- İşçinin işi altı aydan az sürmüşse iki hafta önce bildirimde bulunmalısınız.
- İşçi altı ay ile bir buçuk yıl arasında çalışmışsa dört hafta önceden bildirimde bulunmalısınız.
- İşçi bir buçuk yıl ile üç yıl arasında çalışmışsa altı hafta önceden ihbarda bulunmanız gerekir.
- İşçi üç yıldan fazla çalışmış ise en az sekiz hafta önceden bildirimde bulunmanız gerekmektedir.
- 09:36İhbar Tazminatı ve İş Arama İzni
- İhbar tazminatı hem işçiler için hem de işverenler için geçerlidir.
- Süreli fesih halinde işçiye iş arama izni verilmesi gerekmektedir ve bu süre günde iki saatten az olamaz.
- Sürelere uyulmaksızın yapılan fesih usulsüz fesih olarak kabul edilir ve dava açıldığında ücret tutarında tazminat ödenir.
- 10:42İş Sözleşmelerinde Tazminatlar
- İhbar tazminatı yalnızca belirsiz süreli ve sürekli iş sözleşmelerinde söz konusu olmaktadır.
- Kötü niyet tazminatı, fesih hakkı kötüye kullanılarak sona erdirilmiş durumlarda işverenin işçiye bildirim süresinin üç katı tutarında tazminat ödemesidir.
- Sendikal tazminat, işçinin sendikaya üye olması veya sendikal faaliyetlere katılması sebebiyle iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda işverenin işçiye en az bir yıllık ücreti tutarında tazminat ödemesidir.
- 12:37İş Güvencesi Koşulları
- İş güvencesi kapsamında olmak için en az altı aylık kıdem, belirsiz süreli sözleşme ile çalışmak ve işverenin en az otuz işçi çalıştırması gerekmektedir.
- İşçinin iş güvencesinden yararlanabilmesi için İş Kanunu veya Basın İş Kanunu'na tabi olması gerekmektedir.
- 13:33Toplu İşçi Çıkarma
- İşyerinde çalışan işçi sayısı yirmi ila yüz arasında ise on işçi çıkarılırsa, yüzbir ila üçyüz arasında ise çalışan işçinin yüzde onu oranında işçi çıkarılırsa, üçyüzbir ve üzerinde ise otuz işçinin çıkarılması toplu işçi çıkarma olarak kabul edilmektedir.
- İşveren ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, işyeri ve işin gerekleri sonucu toplu işçi çıkarmak isteyebilir.
- İşveren toplu işçi çıkarma isteğini en az otuz gün önceden işyeri sendika temsilciliğine, ilgili bölge müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumu'na bildirmelidir.
- 15:28Haklı Sebeple Fesih
- Haklı sebeple fesih, süreli fesihle karşılaştırıldığında belirli ihbar sürelerine uymaksızın derhal iş sözleşmesini sona erdirmektir.
- İşçi haklı sebeple iş sözleşmesini feshettiğinde, en az bir yıldır orada çalışıyorsa kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşveren ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller nedeniyle işçinin iş sözleşmesini fesh ettiyse, işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz.
- 17:10İşçinin Haklı Sebeple Fesih Sebepleri
- İşçinin haklı sebeple iş sözleşmesini feshetme sebepleri arasında sağlık sebepleri, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller, zorlayıcı sebepler ve işverenin gözaltına alınması bulunmaktadır.
- İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süreyle işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa, işçi haklı sebeple iş sözleşmesini feshedebilir.
- 20:40İşverenin Haklı Sebeple Fesih Sebepleri
- İşverenin haklı sebeple fesih sebepleri arasında işçi kendi kastıyla veya derli toplu olmayan yaşayışına yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli hale gelmesi bulunmaktadır.
- İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olması halinde işveren haklı sebeple iş sözleşmesini feshedebilir.
- 21:35İşverenin Haklı Fesih Sebepleri
- İşverenin haklı fesih sebeplerinden biri ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerdir.
- İşçi, işverenin sözleşmenin esaslı konuları üzerinde yanıltması (örneğin tecrübesi olmayan bir işi kabul etmesi) durumunda işveren iş sözleşmesini derhal kesebilir.
- İşçinin işverenin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi, küfür etmesi, tacizde bulunması veya asılsız ihbarlarda bulunması ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerdir.
- 22:45İşverenin Fesih Sebepleri
- İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması, işverene veya ailesine sataşması, sarhoş veya uyuşturucu madde alarak işyerine gelmesi veya kullanması işverene derhal fesih hakkı verir.
- İşçinin işverenin güvenini kötüye kullanması, hırsızlık yapması veya meslek sırlarını ortaya dökmesi sadakat yükümlülüğüne aykırılık halidir.
- İşçinin işyerinde yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenemeyen bir suç işlemesi, izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki iş günü veya bir ay içinde iki defa tatil gününden sonraki işgünü veya bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi işverene fesih hakkı verir.
- 23:35İşverenin Fesih Sebepleri (Devam)
- İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi, özensiz davranması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi veya işyerinin malına zarar vermesi işverene fesih hakkı verir.
- İşçinin işyerinin malına veya başkasının eşyalarına otuz günlük ücreti tutarını ödenemeyecek derecede hasara uğratması durumunda işveren kıdem tazminat ödemeksizin iş sözleşmesini feshedebilir.
- İşveren de tıpkı işçi gibi zorlayıcı sebeplerin halinde iş sözleşmesini derhal feshedebilir.
- 24:38İşverenin Fesih Sebepleri (Zorlayıcı Sebepler)
- İşyerinde bir haftadan fazla süreli çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması halinde işveren iş sözleşmesini sona erdirebilir.
- İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde, devamsızlığın işçinin kıdemine uygun bildirim süresini aşması sebebi durumunda da iş sözleşmesi sona erdirilebilir.
- İşçinin kıdemine uygun bildirim süresini aşması durumunda işveren haklı sebeple sözleşmeyi feshedebilir.
- 25:30Fesih Süreleri ve Haksız Fesih
- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden itibaren başlayarak altı iş günü geçtikten ve fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz.
- Haksız fesih, kendini haklı gören tarafın ileri sürdüğü sebep gerçekleşmemiş durumda sözleşme feshedilmesidir.
- Haksız sese maruz kalan işçi iş güvencesi kapsamında ise işe iade davası açabilir, işveren işe başlatmaya bilir ve bu durumda işveren dört ile sekiz ay arasında değişebilen tutarda işe başlatmama tazminatı ve çalışmadığı döneme ilişkinde dört aylık ücretini işçiye ödemek zorundadır.
- 27:23İş Hukuku Soruları
- İş Kanunu bildirim şartına uymayan taraf bildirim süresine ait ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır şeklindeki hükmü iş sözleşmesinin usulsüz süreli fesihini ifade eder.
- İşyerinde başka bir işçinin cinsel tacizine uğrayan işçinin iş sözleşmesini derhal fesih yoluyla pes edebilmesi için durumun işverene bildirilmesine rağmen işverenin gerekli önlemleri almaması gerekmektedir.
- İş sözleşmesi taraflarının anlaşarak mevcut iş sözleşmesini sona erdirme hususunda yaptıkları sözleşmeye ikale sözleşmesi denir.
- İş güvencesi ile ilgili olarak işçinin iş güvencesinden yararlanabilmesi için en az altı aylık kıdemi bulunmalı, belirsiz süreli sözleşmesi ile çalışmalı ve işverenin en az otuz işçi çalıştırıyor olması gerekmektedir.
- İşveren işçinin iş akdini ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılıktan dolayı haklı sebeple feshetmek istiyorsa bu bildirimi öğrenme tarihinden itibaren altı iş günü ve her halükarda bir yıl içerisinde yapmalıdır.