Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan akademik bir felsefe dersi formatındadır. Konuşmacı, pozitivizm felsefesinin temel kavramlarını ve sosyal bilimlerdeki etkisini detaylı şekilde açıklamaktadır.
- Video, pozitivizmin bilim felsefesi olarak tanımı, kökenleri ve temel prensiplerini ele alarak başlıyor, ardından sosyal bilimlerdeki yarattığı tartışmaları inceliyor. Durkheim'in sosyolojik metodolojisi, bilimsel bilginin birikimselliği, sosyal olguların varlığı ve pozitivizmin eleştirileri (Popper ve Kuhn'ın görüşleri) gibi konular da detaylı şekilde ele alınıyor.
- Videoda ayrıca pozitivizmin 19. yüzyılda sosyal bilimlerdeki ağırlığını, 1890'larda yaşanan "metrodan" tartışmasını ve bilimsel araştırmada gözlemci-subjektiflik ayrımını da inceleyen bilimsel metodoloji kavramları sunulmaktadır.
- 00:10Pozitivizmin Tanımı ve Kökeni
- Pozitivizm, bilim felsefesinde bir yaklaşım, bilgiyi algılama tarzı ve bilginin kaynağı konusunda bir perspektiftir.
- Pozitivizm, Fransızca'daki "positif" kelimesinden gelmekte olup, tecrübenin akılda iz bırakmasından dolayı tecrübeyi önemseyen bir yaklaşım olarak tanımlanır.
- Pozitivizm, bilimsel bilginin duyu organlarıyla dış dünyadan elde edildiğini ve bu bilginin akıl ve deney yoluyla işlendiğini, hakikate ancak bu şekilde ulaşılabileceğini varsayar.
- 02:23Pozitivizmin Felsefi Kökenleri
- Pozitivizmin kökenleri ontolojik bağlamda materyalizme ve epistemolojik bağlamda emprisizme dayanır.
- Materyalizm, dış dünyanın bir gerçekliği olduğunu ve bunun asıl gerçeklik olduğunu varsayar, idealizmin zıttıdır.
- Emprisizm ise bilginin kaynağının dış dünyadan geldiğini, görünmeyen ve ölçülemeyen dünyayı bilimin konusu olamayacağını savunur.
- 03:33Sosyal Bilimlerde Pozitivizm
- Sosyal bilimlerdeki pozitivizm etkisi, sosyal bilimlerin tabii bilimlerden hiçbir farkı olmadığını, yöntem ve objektiflik açısından aynı olduğunu savunur.
- 19. yüzyılda ağırlık kazanan bu görüş, 1890'larda eleştirilerle karşılaşıp "metrodan" (metot tartışması) olarak bilinen bir tartışma yaşandı.
- Dilthey, "Geistwissenschaften" (ruh bilimleri) ile "Naturwissenschaften" (tabii bilimler) arasında temel bir ayrım olduğunu savunmuştur.
- 05:58Pozitivizmin Sosyal Bilimlere Etkisi
- 1890'larda Carl Menger ve takipçileri (Avusturya ekolü) pozitivizmi savunarak, insan dünyasının maddi tabiattan farklı olmadığını ve onun gibi incelenebileceğini iddia etmişlerdir.
- Pozitivistler, gerçek bilgiyi bireysel değil kollektif olarak, insan topluluklarının dışsal özelliklerinin incelenmesiyle ortaya çıkarabileceğini düşünmüşlerdir.
- Ölçülebilir ve doğrulanabilir bilgi üretebilmek için istatistik yönteminin temel yöntemi olması gerektiğini savunmuşlardır.
- 08:13Pozitivizmin Bilimsel Amacı
- Pozitivizmin amacı nesnel, objektif bilgi üretmek olup, bunun için bilim insanlarının önyargısız ve tarafsız olması gerekmektedir.
- Tüme varım yöntemiyle evrensel kanunlara ulaşmak, bilimsel bilginin en yüksek amacını oluşturur.
- İstatistik yönteminin tercih edilmesinin sebebi, insan dünyasındaki olayları nicelleştirerek ölçülebilir hale getirmesidir.
- 11:36Aydınlanma ve Bilim Felsefesi
- Aydınlanma, felsefe düşüncesinin dinden kurtulduğu bir insanlık dönemidir.
- Bilim, insanlığın ahlaki durumu için tanrıya ihtiyaç duymadığını savunmaktadır.
- Sosyal bilimciler, bilimlerin evreni anlama konusundaki başarısını takip ederek toplumun kanunlarını keşfetmeyi ve düzenlemeyi hedeflemektedir.
- 12:50Durkheim'in Sosyolojik Yaklaşımı
- Durkheim, sosyolojik metodun altın kuralını "toplumsal olgulara şey gibi yaklaşmak" olarak belirtmiştir.
- Durkheim, araştırmada önyargıları bir kenara bırakıp veri toplamayı vurgulamıştır.
- Durkheim intihar olaylarını tasnif etmiş ve bunun sebeplerini (egoist intihar, ekonomik kriz sonrası intihar) araştırmıştır.
- 14:34Pozitivizm ve Eleştirileri
- Pozitivizm, felsefi anlamda eleştirildiği için bir süre geri planda kalmış, sonra mantıksal pozitivizm olarak yeniden yükselmeye başlamıştır.
- Pozitivizm, doğrulanması gereken her araştırmayı bilimsel olarak kabul etmektedir.
- Pozitivizm, metafiziksel bilgileri ve dinleri kognitif olarak geçersiz saymakta, ancak duygusal veya etik açıdan anlamlı olabileceklerini kabul etmektedir.
- 15:40Pozitivizmin Temel İlkeleri
- Pozitivizmin temel ilkelerinden biri bilimsel bilginin birikimselliğidir.
- Sosyal bilimlerdeki pozitivizm, sosyal olguların kendi başlarına var olduğunu varsayar.
- Pozitivizm, araştırmacının sosyal gerçekliğin dışına çıkabilmesini savunur, ancak bu iddia çelişkili olabilir.
- 17:15Bilim Felsefesi İçerisinden Eleştiriler
- Popper, pozitivizmin "teyit edilirse bilimseldir" iddiasının mantıksal olarak yanlış olduğunu savunmuştur.
- Bilim, sürekli varsayımlara dayanarak yapıldığı için, sonuçların çürütüldükçe daha yeni varsayımlar ortaya çıkmaktadır.
- Korda, gözlemci ile gözlem, teori ile verinin tam olarak birbirinden ayrıştırılamayacağını savunarak "araştırma programı" kavramını önermiştir.