Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ozan Pişkin tarafından sunulan bir eğitim dersidir. Öğretmen, klasik mantık konusunu detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, klasik mantığın tanımı ve kurucusu Aristoteles ile başlayıp, mantığın dört temel ilkesini (özdeşlik, çelişmezlik, halin imkansızlığı ve yeterli neden ilkesi) açıklamaktadır. Ardından mantıksal düşünme ve akıl yürütme yöntemleri ele alınmakta, tümdengelim, tüme varım ve analoji (benzeşim) yöntemleri örneklerle anlatılmaktadır. Ders, 2013-2018 yılları arasında çıkmış sınav sorularının çözümüyle sonlanmaktadır.
- Öğretmen, konuları günlük hayattan örneklerle pekiştirmekte ve her bir akıl yürütme yöntemini detaylı şekilde açıklamaktadır. Video, birinci ünitenin özetlenmesiyle tamamlanmaktadır.
- 00:09Klasik Mantık Dersine Giriş
- Klasik mantık dersinde önce konu anlatılacak, sonra 2013-2018 yılları arasında çıkmış sorular çözülecek.
- Klasik mantık çok zor değil, anlatıcı videolarını izleyenlerin dersi tamamen anlayacağını belirtiyor.
- Anlatıcı, daha önce sembolik mantık ve istatistik videolarıyla matematiği sıfır olanların da başarılı olmasını sağladığını ifade ediyor.
- 03:04Klasik Mantık Ünitesi Hakkında
- Klasik mantıkın birinci ünitesi "Klasik Mantığın Konusu ve Yöntemi" olup, kısa ve zor olmayan bir ünite.
- Bu ünitede mantığın kurucusu Aristoteles, mantığın ilkeleri ve akıl yürütme yöntemleri (tüme varım, tümden gelin ve anoloji) öğretiliyor.
- Anlatıcı, Facebook'ta "Sosyoloji Ozan Pişkin" adında grubunda istatistik, sembolik mantık ve bilim felsefesi dökümanları paylaşmakta.
- 04:09Klasik Mantıkın Temelleri
- Mantık biliminin kurucusu Aristoteles'tir ve klasik mantık onun kurduğu mantık anlamına gelir.
- Aristoteles, "Organon" adı altında yazdığı altı kitapta mantık konularını incelemiştir: Kategoriler, Önermeler, Birinci Analitikler, İkinci Analitikler, Topikler ve Sofistik Deliller.
- Aristoteles mantığında akıl yürütmelerden tasım, mantığın bel kemiğini oluşturur ve Aristoteles'e göre zihnin kanunları aynı zamanda varlığında kanunlarıdır.
- 05:16Aristoteles Mantığının İlkeleri
- Aristoteles mantığı, özdeşlik, çelişmezlik, üçüncü halin olanaksızlığını temel alan iki değerli doğru-yanlış mantıktır.
- Aristoteles mantığında doğru düşünmenin kuralları üzerinde durulmuş ve tümdengelime önem verilmiştir.
- Doğru akıl yürütme için önce kavram oluşturulur, sonra önerme kurulur ve sonra da bu önermelerden çıkarım yapılır.
- 06:14Akıl Yürütme ve Klasik Mantıkın Alanları
- Akıl yürütme, bir önermenin (sonuç) başka bir önerme (öncül) kullanılarak doğruluğunun ispat edilmesidir; öncül sonuca götüren sebepleri ifade eder.
- Klasik mantık birbirine bağlı üç alana ayrılır: kavramlar mantığı, önermeler mantığı ve çıkarımlar mantığı.
- İslam dünyasında mantık çalışmaları Aristoteles'in eserlerinin Arapçaya çevrilmesiyle başlamıştır.
- 07:49Klasik Mantık Hakkında Çıkmış Sorular
- Sorularda Aristoteles'in hangi kitabında mantık konularını incelediği, Organon adı altında yazdığı altı mantık kitabının isimleri sorulabilir.
- Aristoteles mantığının ilkeleri (özdeşlik, çelişmezlik, üç halin olanaksızlığı ve iki değerli mantık) ve tümdengelin kesin ve zorunlu sonuç veren bir akıl yürütme yöntemi olduğu sorulabilir.
- Mantığın kurucusu Aristoteles olduğu, Aristoteles mantığının bel kemiğini tasımın oluşturduğu ve 3. yüzyılda Aristoteles'in kitabına eklemeyi yapan Amonius Sakkas gibi bilgiler sorulabilir.
- 09:53Mantığın İlkeleri
- Mantık, doğru düşüncenin bilimidir ve doğru düşünce, akıl ve mantık ilkelerine uygun olarak düşünme tarzıdır.
- Mantığın dört ilkesi vardır: özdeşlik ilkesi, çelişmezlik ilkesi, halin imkansızlığı ilkesi ve yeterli neden ilkesi.
- Özdeşlik ilkesi (A=A), bir akıl yürütmenin başında bir terime verilen anlamın, o akıl yürütme boyunca aynı anlamı taşması gerektiğini belirtir.
- 11:36Çelişmezlik ve Halin İmkansızlığı İlkesi
- Çelişmezlik ilkesi (A=A olmayan değildir), bir şeyin aynı zamanda hem kendisi hem başka bir şey olamayacağını belirtir.
- Halin imkansızlığı ilkesi, bir önermenin ya doğrudur ya yanlıştır olduğunu, ikisinin arasında üçüncü bir hal olmadığını ifade eder.
- Yeterli neden ilkesi, hiçbir yargı yeterli neden olmadan doğru olamayacağını belirtir ve ilk defa Li İbni tarafından akıl yürütme ilkeleri arasında sayılmıştır.
- 15:24Mantıksal Düşünme ve Akıl Yürütme Yöntemleri
- Akıl yürütme, bir şeyin doğruluğunu başka bir veya daha fazla şeye dayanarak ileri sürme yöntemidir.
- Herhangi bir akıl yürütmenin mantıksal geçerliliğini saptamak için öncelikle çıkarım (tasım) biçimini ifade etmek gerekir.
- Bir tasım en az iki öncül (sebep) ve bir sonucu içerir.
- 17:31Tümdengelim Akıl Yürütme
- Tümdengelim, genelden özeli çıkarsa akıl yürütme biçimidir ve yeni bir bilgi vermez.
- Tümdengelim örneği: "Bütün insanlar ölümlüdür, Sokrates bir insandır, o halde Sokrates ölümlüdür."
- Mantıksal geçerlilikten yoksun tümdengelim önermeleri vardır, örneğin: "Tüm trakyalılar gri gözlüdür, Einstein gri gözlüdür, o halde Einstein trakyalıdır" şeklindeki akıl yürütme geçerli değildir.
- 21:14Tümdengelim Akıl Yürütme Yöntemi
- Tümdengelim, genelden özele doğru giden akıl yürütme yöntemidir.
- Tümdengelimde öncüllerden tümel bir sonuca varılır ve sonucun öncüllerden çıkarılması gerekir.
- Tümdengelim örneği: "Bütün kargalar siyahtır, A bir kargadır, o halde A bir siyahtır."
- 22:50Tüme Varım (İndüktif Akıl Yürütme)
- Tüme varım, öncüllerden tümel veya tikel bir sonuca varan akıl yürütme yöntemidir.
- Tüme varımda sonuç öncüllerle sınırlı kalmayıp, öncülleri aşan bir bilgiye götürür.
- Tüme varımda sonucun doğruluğu kesin değildir, örneğin "birçok kargayı gözlemleyip bütün kargaların karası" genellemesi yanlıştır.
- 26:46Benzeşim (Analoji)
- Benzeşim (analoji), bazı yönlerden benzeyen nesnelerin başka yönlerden de benzer olacağı varsayımına dayanan akıl yürütme yöntemidir.
- Analojide ortak özelliklerin sayısı ne kadar fazla ise sonucun doğru olma olasılığı artar.
- Analojide de tüme varım gibi sonucun doğruluğu kesin değildir, örneğin "Ahmet ile Erol'un birçok ortak özelliği var, Ahmet çocukları seviyor, o halde Erol'un da çocukları sevdiği söylenebilir."