YapıTeknolojisi

Çevre Kontrolü ve Yapı Teknolojisi Yüksek Lisans Programı mezunları, aşağıdaki alanlarda çalışabilirler: Mimari tasarım-uygulama ofisleri; Mühendislik ofisleri; İnşaat yönetim ofisleri; Müteahhitlik firmaları; Bileşen-sistem üreten firmalar. Bu program, mezunlara enerji ve çevre duyarlı, sürdürülebilir yapma çevre tasarlama, çevresel etkenlerden en üst düzeyde yararlanabilme ve yapısal tasarım ile yapım yöntemleri alanlarında araştırma ve uygulama yapabilme becerileri kazandırır. Ayrıca, çevresel etki değerlendirmesi, teknolojik çözüm önerileri geliştirme ve çevresel mühendislik projelerinin yönetimi gibi konularda da yetkinlik sağlar.

TS 7994, "Zemin Dayanma Yapıları: Sınıflandırma, Özellikleri ve Projelendirme Esasları" standardını ifade eder. Bu standart, rijit, yarı rijit ve esnek olmak üzere üç gruba ayrılan zemin dayanma yapılarının; ağırlık, yarı ağırlık, konsol, eşikli konsol, payandalı, ters payandalı, betonarme kafes, çelik kafes, sandık gömme perde, bağlı perde ve diyafram duvar türlerini kapsar. Ayrıca, standart zemin yapılarının genel özelliklerini, ön tasarım, esas projelendirme ve diğer tasarım esaslarını da içerir.

Çift cidar ifadesi, farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir. İşte bazı örnekler: Mimari tasarım: Çift cidarlı cephe sistemleri, iki yüzey arasındaki boşluğun bölümlenme şekline göre farklı türlere ayrılır. Şömine sistemleri: Çift cidarlı şömine haznelerinde, döküm haznenin etrafına saçtan ikinci bir mantolama yapılarak, saç ve döküm arasında hava geçişi sağlanır. Baca sistemleri: Baca sistemlerinde çift cidarlı sistemler, yüksek sıcaklık ve basınç altında daha üstün performans sunar. Çift cidarlı bardak: İki cam tabakadan oluşan ve arada bir yalıtım boşluğu bulunan bardaklardır.

Sürekli temel, aşağıdaki durumlarda kullanılır: Zeminin sağlam olduğu basit yığma binalarda: Temel duvarları, doğrudan temel tabanı üzerine veya betonarme duvar altı sömeli ya da taş sömel üzerine oturur. Zeminin zayıf olduğu ve bina yükünün fazla olduğu yığma yapılarda: Taşıyıcı temel duvarlarının altına, betonarme sürekli sömeller yapılır. İskelet (karkas) yapılarda: Kolonların altına, kirişli veya kirişsiz plaklar düzenlenerek, kolon yüklerinin zemine aktarılması için sürekli temel kullanılır. Kolonların birbirine yakın olduğu durumlarda: Kolonların en kesiti boyunca devam eden betonarme sürekli sömeller oluşturulur. Ayrıca, sürekli temel, tek yönlü ve çift yönlü olarak da kullanılabilir.

Kaldırım mühendisliğinde kullanılan bazı malzemeler şunlardır: Beton. Kilit taşı. Asfalt. Doğal taşlar (granit, bazalt, mermer). Plastik malzemeler. Tuğla. Ayrıca, kaldırım yapımında piezoelektrik malzemeler de kullanılabilir.

Kontak (dolgu) enjeksiyonu, tünel, galeri, denge bacası, şaft gibi yapılarda kaplama betonu ile temel kaya arasındaki boşlukları, beton ile çelik kaplama ara yüzeyindeki muhtemel boşlukları, göçük boşluklarını ve TDM ile açılan tünellerde yapılan çeper enjeksiyonu sonrası kalabilecek boşlukları basınçlı enjeksiyonla doldurmaktır. Bu enjeksiyon, betonu betona veya betonu kayaya bağlayarak tek bir kitle halinde çalıştırmak ve aradan oluşabilecek sızmaları önlemek amacıyla yapılır.

Evet, aderansın yüksek olması iyidir, çünkü bu durum, yapı malzemelerinin (örneğin beton ve donatı) birbirine güçlü bir şekilde yapıştığını ve birlikte çalıştığını gösterir. Yüksek aderans, yapıların dayanıklılığını artırır ve yük taşıma kapasitesini yükseltir. Aderansın yüksek olması, aynı zamanda yalıtım sistemlerinde de uzun ömürlü performans sağlar; su, ısı ve ses yalıtımının etkinliğini artırır. Ancak, aderansın çok yüksek olması da bazı durumlarda olumsuz etki yaratabilir. Örneğin, donatı üzerindeki aşırı yüksek aderans, pas ve korozyon durumunda çubuğun betondan sıyrılmasına neden olabilir.

Radye temel ampatmanının kaç cm olması gerektiği, inşaat mühendisinin hesaplamasına bağlıdır. Ancak, radye temellerde ampatman genişliği için şu öneriler dikkate alınabilir: Üst yapıdaki çıkma mesafesi kadar ampatman genişliği tasarlanabilir. Ampatman genişliği çok fazla uzatılmamalıdır. Radye temel kalınlığı ile ilgili olarak ise, kirişli olarak projelendirilen radye temellerde radye döşeme kalınlığı 20 cm'den az olamaz. Kesin hesap, yine mühendisin kaleminden çıkmalıdır.

Asma köprünün çalışma prensibi şu şekildedir: 1. Kule ve ankraj sistemi: Önce kule ve ankraj sistemi inşa edilir. 2. Ana kablo: Kule inşaatı tamamlandıktan sonra ana kablo çekilir. 3. Askı ve tabliye: Ana kabloya askı halatları bağlanır ve vinç yardımıyla tabliye ana kablolara monte edilir. Asma köprülerin çalışma prensibi, kuleler ve ana kablolar aracılığıyla yükün aktarılmasına dayanır. Asma köprüler, geniş açıklıkların aşılmasında tercih edilir, ancak esnek yapıları nedeniyle büyük bir yük altında çökme riski taşır.

Rijit ve yarı rijit bodrumlu yapı kavramları, deprem sırasında farklı davranışlar sergileyen bina bölümlerini ifade eder. Rijit Bodrum: Bodrum katlarında çok rijit betonarme çevre perdeleri bulunur ve bodrum kat döşemeleri yatay düzlemde rijit diyafram olarak çalışır. Bu tür binalarda, bodrum katlarına ve üstteki katlara etkiyen eşdeğer deprem yükleri ayrı ayrı hesaplanır. Rijit bodrum katlarının periyodu, binanın genel periyodundan çok düşükse, bu katlar rijit kabul edilebilir. Yarı Rijit Bodrum: Bodrum katlarının tam rijit yerine yarı rijit olması durumunda, zemin üstü ve zemin altı modlarının dikkate alınması gerekir. Yarı rijit bodrumlu yapılarda, zemin üstüne ait modlardan en az üç tanesi ve zemin altına ait tüm modlar hesaba katılır.

Zemin çivileri iki ana türe ayrılır: 1. Çelik Çiviler. 2. Betonarme Çiviler. Ayrıca, zemin çivisi çeşitleri kullanım alanlarına göre de farklılık gösterebilir, örneğin: Derin kazılarda kullanılan çiviler; Şev stabilizasyonu için kullanılan çiviler; Tünellerde kullanılan çiviler; Yapıların temelleri için kullanılan çiviler.

Aktif cephe, bina sakinlerinin konforundan ödün vermeden, termal avantajlar elde etmek için binanın çevresinden yararlanan bir cephe sistemidir. Aktif cephelerin temel özellikleri: Çevresel faktörlere uyum sağlama: Rüzgâr, güneş ışığı, sıcaklık gibi faktörlere yanıt vererek enerji tasarrufu ve iç mekân konforu sağlar. Kendi kendini ayarlama: Kullanıcı müdahalesine ihtiyaç duymadan, iç ve dış etkenlere göre kendini ayarlar. Yenilenebilir enerji entegrasyonu: Güneş ve rüzgâr enerjisini elektrik enerjisine çeviren bileşenler içerebilir. Aktif cepheler, çift kabuk cephe sistemleri, dinamik dış güneş denetim sistemleri, güneş kırıcılar, otomatik panjurlar ve fotovoltaik paneller gibi farklı türlerde olabilir.

Asansör şaft ankrajı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, genel anlamda ankraj, belirlenen bir açıda zemine açılmış olan deliğin içine yüksek dayanımlı ve korozyona karşı korumalı özel çelikten öngermeli bir halat yerleştirildikten sonra beton enjeksiyonu yapılması işlemidir. Ankrajlar, yapı elemanlarını betona tutturma ve demirleme amaçlı kullanılırlar. Kullanım amaçlarından bazıları şunlardır: Gevşek zeminlerde göçmeyi engellemek; Barajların yükseltilmesi; Kazılarda çalışan insanların güvenliğini sağlamak; Deprem ve sismik olaylar sonucu gevşeyen zemini sabitlemek. Ankrajlar, kullanım amaçlarına göre pasif, öngermeli, geçici ve kalıcı olmak üzere dört ana kategoriye ayrılır.

Hatıl hesabı yapmak için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Kolon yüzeyleri delinir ve hatıl donatıları kolonlara saplanır. 2. Donatılar epoksi yardımıyla bağlanır ve etriyeler yerleştirilir. 3. Belirlenen aralıkta etriyeler yerleştirilir ve kalıp hazırlanır. 4. Beton dökümü yapılır. Hatıl hesabında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar: Hatıl genişliği, duvar genişliğine eşit olmalıdır. Hatıl yüksekliği, 20 cm’den az olmamalıdır. Taş duvarlarda, üçü altta üçü üstte olmak üzere 6Ø10, diğer taşıyıcı duvarlarda ise en az 4Ø12 boyuna demir kullanılmalıdır. Moloz taş duvarlara, düşey aralıkları 1,5 metreyi geçmeyecek şekilde yatay hatıl yapılmalıdır. Açıklığı fazla olan hatılların kullanılması tavsiye edilmese de, kullanılması halinde statik ve betonarme hesap ve çizimleri ayrıca yapılmalıdır. Hatıl hesabı yaparken bir uzmana danışılması önerilir.

Tünel girişlerinin yuvarlak yapılmasının nedeni, üzerindeki basıncı en iyi şekilde yayarak dayanıklılığı artırmaktır. Dairesel en kesitli tüneller, iç ve dış kuvvetleri en iyi şekilde karşılar ve zemine iletir. Ancak, tabanlarının yuvarlak olması nedeniyle ulaşım yolu için fazla dolgu ihtiyacı olması ve beton kaplamanın zorluğu gibi bazı olumsuz yönleri de bulunmaktadır.

Çelik konstrüksiyon kaplama, çelik yapıların dış yüzeylerini korumak ve estetik bir görünüm sağlamak için kullanılan çeşitli malzemeleri ifade eder. Bu kapsamda kullanılan bazı kaplama türleri: Boya ve koruyucu kaplamalar. Yüzey astarlamaları. Daldırma ve elektro galvaniz kaplamalar. Ayrıca, iç mekan kaplamaları ve yalıtım malzemeleri de yapıya eklenerek konfor ve enerji verimliliği sağlanır.

Kirişsiz döşemelerde kolon demirlerinin nasıl bağlandığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, genel olarak kolon demirlerinin bağlanmasında şu adımlar izlenir: 1. Kolon köşe noktalarının belirlenmesi. 2. Filiz donatılarının yerleştirilmesi. 3. Bağ teli ile sabitleme. Ayrıca, kolon başlarında zımbalama etkisini azaltmak için kolonlarda başlık oluşturulabilir. Daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklar incelenebilir: humbarahane.com; sanalsantiye.com; eski.imo.org.tr.

Asmolen döşemede dağıtma donatısı, ince plak üzerindeki yükün tüm dişlere eşit şekilde dağıtılmasını sağlamak, plağı daha rijit hale getirmek ve çökmeleri sınırlamak amacıyla kullanılır. Dağıtma donatısı özellikleri: Çap ve aralık: En az f8/25 olmalıdır. Kullanım: Açık etriye kullanılması durumunda montaj donatısı gerekmez, kapalı etriye kullanılması durumunda en az 1f10 montaj donatısı konulmalıdır. Konum: Katta plak olarak düzenlenen diğer döşemelerin kısa yöndeki esas donatıları ve uzun yöndeki dağıtma donatıları olarak yerleştirilir. Bir doğrultuda dişli döşemelerde, diş açıklığı 4-7 metre arasında ise bir adet, 7 metreden fazla ise iki adet dağıtma dişi konur.

Kolonlar arası mesafe, yapının türüne, malzeme türüne, yük taşıma kapasitesine, yapının yüksekliğine ve mimari tasarıma bağlı olarak değişir. Genel bir kural olarak, kolonlar arası mesafe genellikle 4 ila 6 metre arasında değişir, ancak bazı durumlarda bu mesafe 8 metre veya daha fazla olabilir. Kesin bir mesafe belirlemek için yapının ilgili faktörlerinin değerlendirilmesi ve bir yapı mühendisine danışılması gereklidir.

Mimarlık eğitimi için önemli dersler şunlardır: Matematik: Geometrik hesaplamalar ve yapı analizi için gereklidir. Fizik: Yapıların dayanıklılığı ve malzeme özellikleri üzerinde etkilidir. Sanat Tarihi: Farklı mimari tarzları ve tarih boyunca gelişimi anlamak için önemlidir. Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD): Tasarım süreçlerini hızlandırır ve geliştirir. Malzeme Bilgisi: Farklı yapı malzemelerinin özelliklerini öğrenmek gereklidir. Grafik Tasarım: Tasarımların görsel olarak etkili bir şekilde ifade edilmesini sağlar. Peyzaj Mimarlığı: Doğa ile uyumlu yapı tasarımları için gerekli bilgi birikimi sağlar. Ayrıca, mimari çizime giriş, mimari anlatım, mimari tasarıma giriş ve yapı ve yapım yöntemleri gibi dersler de ilk yıllarda verilir. Mimarlık bölümü, sayısal puan türüyle öğrenci kabul eder.