Türküler

"Zahidem" türküsünün sözleri, asıl olarak Aşık Arap Mustafa'ya aittir. Türkü, daha sonra Neşet Ertaş tarafından bestelenmiş ve plağa alınmıştır.

"Şeker Oğlan" türküsünün hikayesi genellikle karşılıksız aşk, özlem ve içli duygularla ilişkilendirilir. Türkünün ortaya çıkışı hakkında net bir bilgi olmasa da, eski zamanlarda köylerde yaşanan aşk hikâyelerine ve genç kızların gizli sevdalarına dayandığı düşünülür. Bazı kaynaklara göre ise "Şeker Oğlan" türküsünün hikayesi şu şekilde özetlenebilir: Ali adında bir oğlan, savaş başlamadan önce bir kıza gönlünü kaptırır, evlenir ve daha kırk günü dolmadan askere çağrılır. Ali'nin askerde olduğu uzun bir süre geçtikten sonra savaşın bittiği haberi köye ulaşır. Ali'nin dönüş tarihi belli olur ve anası ile karısı hazırlıklara başlar. Ana, umudunu kesip eve döndüğünde, gelinin odasında bir erkek olduğunu fark eder. Yorgan sıyrıldığında, iki yıldır askerde olan oğlu ve ona göz kulak olan gelini yatakta yakalanır. Bunun üzerine ana, aklını yitirip yollara düşer ve "Yandım Şeker Oğlan" türküsünü söyler.

Malatya Arguvan türkülerinden bazıları şunlardır: Arayı Arayı Benim Bulduğum; Aşağıdan Bir Yel Esti; Bahçede Bir Bülbül Ağlar; Beni Ağlatırsan Yoluna Ağlat; Dertten Derde Saldın; Bir Ay Doğar İlk Akşamdan Geceden; Bugün Erenlere Gurban; Çalı mıyım Çalı mıyım?; Dağlarınan Taşlarınan; El Ediyi El Ediyi. Ayrıca, Arguvan Türküleri adıyla Yadigar adlı sanatçının 2012'de çıkardığı bir albüm de bulunmaktadır. Malatya’nın Arguvan ilçesi, türküleriyle ünlü olup, her yıl Temmuz ayında düzenlenen Uluslararası Arguvan Türkü Festivali ile dikkat çekmektedir.

Hakan Köntek, özellikle "Derdinden İçenlere", "Son Sitem", "Görele Horonu" gibi türkülerle tanınmaktadır. Meşhur olduğu bazı türküler: "İçer Miyim Bi Damla"; "Çok Seviyorum Seni"; "Biri Var"; "Oy Dağlar"; "Adam Düştüğü Zaman"; "Nisan Yağmuru".

"Havada da Kar Sesi Var" türküsünün sözleri anonimdir. Türkü, Bekir Büke'ye ait olup, Muzaffer Sarısözen tarafından derlenmiştir.

Rebetika türkülerinden bazıları şunlardır: "I Margarita" (Rita Abadzi); "Ola Ta 'Cho Varethi" (Stellakis & P. Chrysinis); "Mikroula Pireotissa" (Stellakis & Stratos); "I Magdhalo" (Stellakis); "Thelo Na Se Andamoso" (Xaveriotissa); "I Mikri Ap' To Passalimani" (Stellakis); "Vaggelitsa" (Ef. Payoiumidzis & St. Perpiniadhis); "Se Fino Akroyiali" (Stratos & Stellakis); "Tatavliano" (Vassilis Tsitsanis); "Dhen Tha'Rtho Peia Stin Kokkinia" (Yiorgos Kavouras). Ayrıca, "Rembetika - Aşk, Gurbet, Hapis ve Tekke Şarkıları" ve "Rebetika - Greek Folk Music Vol 4" gibi albümlerde de çeşitli rebetika türküleri bulunmaktadır. Rebetika türkülerinin tam listesine ulaşmak için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: YouTube. Apple Music. Deezer.

"Urfa'nın Etrafı Dumanlı Dağlar" türküsünün hikayesi, genellikle evlat acısını ve bir babanın yüreğindeki yangını dile getirir. Türküyle ilgili anlatılan acı dolu hikayelerden biri, Kel Hamza Şenses'e aittir. Hamza Şenses, dayısının kızıyla evlenmiş ve Türkan, Hayriye, Zeliha adında üç kız çocuğu sahibi olmuştur. Bir bahar günü, anneleri çocuklarını pikniğe götürmüş, oyun oynarken Türkan yere düşüp kafasını vurmuştur. Hamza Şenses, kızını farklı şehirlerde tedavi ettirmeye çalışmış, ancak hiçbir çare bulamamıştır. Bir gün, kızının tedavisi için para kazanmak amacıyla Gaziantep’e gitmek zorunda kalan Hamza Şenses, acı bir haber almıştır: "Kızın ağırlaştı, hemen gel". "Şimdi gidemem, sahneye çıkmazsam işime son verirler, program bitsin, hemen gelirim" diyerek sahneye çıkmış, ancak programı bitirip eve döndüğünde kızının hayatını kaybettiğini öğrenmiştir. Bu acı haberle dünyası yıkılan Hamza Şenses, kızının cansız bedenine sarılarak "Urfa’nın etrafı dumanlı dağlar, ciğerim yanıyor aney, gözlerim ağlar" sözleriyle feryat etmiş ve türküyü o an bestelemiştir. Kızının ölümünden sonra derin bir yas içine giren Hamza Şenses, zamanla içkiye düşmüş ve hayattan kopmuştur. Türkü, farklı hikayelerle anlatılsa da, özünde bu tür acı olayları ve bir babanın yaşadığı derin üzüntüyü yansıtır.

"Geldi Gelin Kınası" türküsünün sözleri, Cemil Derisipahi'ye aittir.

Cem Karaca'nın Alevi türküleri söylediği söylenemez. Karaca'nın müziği, Anadolu ezgileriyle harmanlanmış olup, Alevi kültürünün bazı değer ve estetiklerinden etkilenmiştir. Ayrıca, Karaca'nın eserlerinde ve yaşamında farklı inançlara karşı saygılı ve kapsayıcı bir tutum gözlenir.

Kemençe muhabbetinde genellikle türküler, horonlar ve yöresel şarkılar söylenir. Örneğin, Ordu yöresine ait "Oy Kemençe Kemençe" türküsü, kemençe ile çalınması kolay şarkılardan biridir. Kemençe muhabbetlerinde ayrıca yöresel hikayeler, anılar ve sohbetler de yer alabilir.

"Girdim hal bağlarına" ifadesinin hangi yöreye ait olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, "bağa girdim" ifadesinin geçtiği bazı türküler ve yöreleri şunlardır: "Erzincana Girdim Ne Güzel Bağlar (U.H.)". "Seherde Bir Bağa Girdim". Ayrıca, "bağa girdim üzüme" ifadesi, Türk halk müziğinde özellikle Ege ve Marmara bölgelerinde sıkça geçmektedir.

"Tokat'tan mı geliyon da yar sen Almus'lu musun?" türküsünün hikayesi, bir kişinin evleneceği kişiyi bulmak için İstanbul Esenler Otogarı'na gitmesini ve orada Almuslu ve namuslu bir eş arayışını konu alır. Türkü, aslında bir oyun havası melodisine sahiptir, ancak bazı düzenlemelerle daha yavaş bir yorumla da seslendirilebilir. Türkünün gerçek bir hikayesi veya kökeni hakkında daha fazla bilgi bulunmamaktadır.

"Gurbet Elde Bir Hal Geldi Başıma" türküsü, Erzincan yöresine aittir.

Semah türküleri arasında şunlar sayılabilir: Turnalar Semahı; Kırklar Semahı; Dörtlü Semah; Zincirleme Semah; Eski Semah; Düz Semah; Miraçlama. Ayrıca, Alevi ve Bektaşi topluluklarında birçok farklı semah türü bulunmaktadır, örneğin: Bozok Semahı; Hacıbektaş Semahı; Trakya Semahı; Urfa Semahı; Afyon Semahı; Rodos Semahı; Ladik Semahı; Sivas Semahı; Erzincan Semahı; Tokat Semahı. Semah türküleri için ayrıca Apple Music'te "Alevi Türküleri Semah Deyişleri" adlı Ali Erbay'a ait albüm de incelenebilir.

Hayır, misket ve fidayda aynı değildir. Misket, Bursa'da "cilli" olarak adlandırılan, Orta Anadolu'ya ait bir türküdür. Fidayda ise Ankara yöresine ait bir halk dansıdır. Ayrıca, fidayda türküsünün farklı kaynaklarda "Hüdayda" olarak da anıldığı belirtilmiştir.

Tilla Török, Türk halk türkülerinden bazılarını seslendirmiştir. Bu türküler arasında şunlar bulunmaktadır: Gesi Bağlarında; Altın Yüzüğüm Kırıldı; Gel Gör Beni; Uzun İnce Bir Yoldayım; Var Git Ölüm; Sarı Gelin. Ayrıca, Török'ün konserlerinde Macar halk şarkıları da yer almaktadır.

Kenan Temiz, birçok türkü ile tanınmış olup, özellikle aşağıdaki eserleriyle bilinir: "Aç Kapını Sana Geldim"; "Bu Dağlar Karlı Dağlar"; "Ruhumda Bir Sıkıntı Var"; "Uykudamısın Sevgili Yarim"; "Karar Verdim İçmeye"; "Nere Gidem Gardaş"; "Mapushane". Ayrıca, "İntizar", "Hıçkırık" ve "Mahkemeye Versem Seni Asarlar" gibi albümleri de bulunmaktadır.

Dersim'de en çok söylenen türkü hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, Dersim türkülerinden bazıları şunlardır: "Çok Özledim Dersim Seni"; "Dile Mı Sewda"; "Sılemano"; "Turna Gibi (Ali Diye Diye)". Ayrıca, Dersim'in kültürel ve toplumsal belleğinde önemli bir yer tutan 1938 olayları, türkülerde sıkça işlenmektedir.

Aşık Veysel'in en çok sevilen türküsü genellikle "Uzun İnce Bir Yoldayım" olarak kabul edilir. Bu türkünün sözleri şunlardır: > Uzun ince bir yoldayım Gidiyorum gündüz gece Bilmiyorum ne haldeyim Gidiyorum gündüz gece Dünyaya geldiğim anda Yürüdüm aynı zamanda İki kapılı bir handa Gidiyorum gündüz gece Uykuda dahi yürüyom Kalmaya sebep arıyom Gidenleri hep görüyom Gidiyorum gündüz gece Kırk dokuz yıl bu yollarda Ovada dağda çöllerde Düşmüşem gurbet ellerde Gidiyorum gündüz gece Düşünülürse derince Irak görünür görünce Yol bir dakka mıkdarınca Gidiyorum gündüz gece Şaşar Veysel işbu hale Gah ağlaya gahi güle Yetişmek için menzile Gidiyorum gündüz gece.

Ormancı türküsünün hikayesi, 1946 yılında Muğla'nın Gevenes Köyü'ndeki Belen Kahvesi'nde yaşanan gerçek bir olaya dayanır. Olay şu şekilde gelişir: Köy muhtarı Tevfik Cezayir ve Mustafa Şahbudak her akşam olduğu gibi dama oynamaya başlarlar. Oyunun ortasında, sarhoş orman memuru Mehmet İn gelir. Mehmet İn, bir gün önce çıkan yangınla ilgili evrakların bir an önce ilçeye götürülmesi için bekçiyi muhtardan ister. Muhtar, seçim evraklarının daha acil olduğunu söyleyerek bu isteği reddeder ve iki adam arasında tartışma çıkar. Mustafa Şahbudak, ormancının masaya yumruk atmasına tahammül edemez ve ormancıyı tokatlar. Ormancı, kamasını çıkarıp Mustafa Şahbudak’ı kolundan yaralar. Mustafa, ormancıyı korkutmak için tabancasını çıkarır ve yere doğru ateş eder. Muhtar, ormancının ikinci kez saldırmaması için Mustafa'nın elini tutar ama Mustafa tetiği çeker ve kurşun muhtar Tevfik Cezayir'e isabet eder. Mustafa, kaçmaması için ormancıya bir el daha ateş eder ve ormancı yere düşer. O sırada, arka cebinde tütün tabakası olduğu için bir şey olmaz ama muhtar çok kan kaybeder. Sonuçlar: Mustafa, en yakın arkadaşını öldürdüğü için teslim olur ve 4 yıl ceza alır. Muhtar'ın eşi Pembe, bu acıya dayanamayıp birkaç yıl sonra akli dengesini yitirir. Ormancı Mehmet İn, Kavaklıdere Orman Müdürlüğü'ne tayin olur ve doksanlı yılların başında ölür. Mustafa Şahbudak, cezaevinden çıktıktan sonra, anılarla dolu o köyde yaşayamayacağını anlayıp, Muğla'ya yerleşir. Değirmenci Tahir Usta, bu acı olayı besteleyerek Ormancı türküsünü oluşturur.