Türküler

Türkülerde kullanılan makamlar, Türk sanat müziğinde yaygın olan basit, bileşik ve şed makamlar olarak üçe ayrılır. Bazı türkülerde kullanılan makamlar: Basit makamlar: Çargah, Buselik, Kürdî, Rast, Uşşak, Hicaz, Uzzal, Hümayun, Neva, Tahir, Bayati, Muhayyer, Hüseyni, Karcığar, Basit Suzinak. Bileşik makamlar: Ferahfeza, Dilkeşide, Ruy-i Irak. Şed makamlar: Acemaşiran, Sultan-ı Yegâh, Nihavent, Aşkefza, Kürdili Hicazkâr. Örnek olarak, "Hasret deliçe eser rüzgâr rüzgâr gönülde" şarkısı Acemaşiran makamında, "O Yar Gelir" türküsü ise Uşşak makamında seslendirilmektedir.

Zara, Türk halk müziği türünde türküler söylemektedir. Aslen Adıyaman Kahtalı olan Zara, Alevi ve Sünni fertleri bulunan Kürt bir ailede dünyaya gelmiştir.

Neşet Ertaş, Türk halk müziği türünde türküler söylemiştir. Ertaş, babası Muharrem Ertaş'tan öğrendiği türkü ve bozlakların yanı sıra Orta Anadolu türkülerini, oyun havalarını kayıt altına almıştır.

2017 yılında en çok dinlenen türküler arasında şunlar bulunmaktadır: Güler Duman - Sazım; İsmail Altunsaray - Asker Kınası; Zara - Yarim Senden Ayrılalı; Hakkı Bulut ft. Latif Doğan - İntizarım Var; İlkay Akkaya - Neçedir Ağlarsın; Ali Rıza Çakmak - Halım mı Kaldı; Linet - Aman Aman; Gülay Songur - Ah Oğul; Serkan Kaya - Kalakaldım; Ümit Besen & Pamela - Seni Unutmaya Ömrüm Yeter mi. Bu liste, 2017 yılında en çok dinlenen türküleri genel olarak içermektedir ve kişisel beğenilere göre değişiklik gösterebilir.

"Hele Gardaş" şarkısının sözleri, Ali Özütemiz (Kıvırcık Ali) ve Ersin Tecer'e aittir.

Diyarbakır türkülerinde kullanılan bazı makamlar şunlardır: Hüseyni Makamı; Uşşak Makamı; Hicaz Makamı; Arazbar Makamı; İbrahimi Makamı; Mahur Makamı; Nevruz Makamı; Segâh Makamı; Saba Makamı; Kürdi Makamı. Ayrıca, Diyarbakır musikisinde Divan Makamı, Hüzzam Makamı, Irak Makamı ve Muhayyer Makamı gibi makamlar da bulunmaktadır.

Yürek yakan türkülerden bazıları şunlardır: "Çanakkale İçinde Vurdular Beni"; "Hey Onbeşli"; "Şu Kışlanın Kapısına"; "Mızıka Çalındı Düğün mü Sandın"; "Eledim Eledim"; "Yaslı Gittim Şen Geldim"; "Yılmam Ölümden Askerim"; "Dağlıca Türküsü"; "Asker Kınası"; "Birileri Var". Ayrıca, "Yürek Yakan Türküler" adlı Erdal Erdoğan'ın bir albümü de bulunmaktadır. Yürek yakan türküleri içeren bazı YouTube oynatma listeleri de şu şekildedir: "Karışık Yürek Yakan Ağlatan Dertli Uzun Hava Türküler"; "Bu türkülere yürek dayanmaz dokunaklı türküler".

Ankara müzikleri arasında şunlar sayılabilir: Türküler: "Ah Öleyim Vah Öleyim"; "Akan Sular Ben Olsam"; "Al Kahat Mavi Kahat"; "Ankara'nın Taşına Bak"; "Asker Oldun Vatana"; "Güvercin Uçuverdi (Misket)"; "Harman Yeri Yaş Yeri"; "Höyüklü'nün Etrafı Köşk Olsun"; "Yürü Dilber Yürü"; "Ziybek Misin Ziybek Donu Giyecek". Modern müzikler: Doğukan Polat - "Yola Girme Sen"; Evdeki Saat - "Sustum"; Yasemin (Burak Bulut & Serdar Ortaç); Velet - "Roman Olur Yazsam Seni"; Hande Mehan - "Beni Böyle Sevme (Akustik)". Ankara müzikleri, halk müziği ve modern müzik türlerini kapsar.

"Yüce Dağ Başında Yanar Bir Işık" türküsü, Sivas yöresine aittir. Türkünün kaynak kişisi Nurettin Güler, derleyeni ise T.R.T. olarak belirtilmiştir.

Do re mi notaları ile çalınabilecek bazı şarkılar: Hatırla Sevgili; Yıldızların Altında; Kim Ne Derse Desin; Çok Uzaklarda; Caddelerde Rüzgar; Samanyolu; Kış Masalı; Hasretinle Yandı Gönlüm; Hekimoğlu; Artık Sevmeyeceğim. Ayrıca, kolaynota.com ve notalar.net gibi sitelerde daha fazla do re mi notası ve şarkı bulunmaktadır.

"Eklemedir Koca Konak" türküsünün sözleri halk tarafından söylenerek yazılmıştır. Türkü, Kemal Kazdağlı tarafından kaleme alınmış, Ahmet Yamacı tarafından ise derlenip notaya alınmıştır.

"Bu Dağlar Kömürdendir" türküsünün kesin bir hikayesi bulunmamaktadır. Türküyle ilgili yaygın bir efsane şöyledir: Bir genç, bir kıza aşık olur ancak ailesi veya toplumsal şartlar bu aşka izin vermez. Bazı rivayetlerde ise genç, sevdiğini kaybeder; kız başka biriyle evlendirilir veya hayatını kaybeder. Türkü, genellikle aşk, ayrılık veya sevdiğini kaybetmiş bir kişinin feryadı üzerine kuruludur.

Köroğlu'na atfedilen türkü ve şiir sayısı 20 ile 90 arasında değişmektedir. Bazı kaynaklarda Köroğlu türkülerinin sayısının 189 olduğu belirtilmektedir. Kesin sayı, farklı kaynaklara ve sayım yöntemlerine göre değişiklik gösterebilir.

"Susadım Çeşmeye" türküsünün hikayesi, Ferdi Tayfur'un aynı adlı şarkısıyla benzerlik gösterir. Şarkıda, bir delikanlı bir köye uğrar ve susadığı için köy çeşmesine gider. Türkü veya şarkının tam hikayesi hakkında başka bir bilgi bulunamamıştır.

Nenni Bebek türküsünün hikayesi, Toros yaylalarının yörüklerinden Yanıkhanlı yetim Fadime'nin başından geçenlere dayanır. Fadime, bir gün yörüklerle alışveriş için bahçesindeki üzüm salkımlarını keser ve satmaya gider. Oba geleneğine göre dışarıdan kız almak yasak olsa da yetim Fadime’yi, onları himaye eden Halil’den isterler. Fadime, yörüklerle oba oba dolaşır. Yörük obası Elmalı yöresine göç etmeye karar verince; Fadime, her göçte kafilenin önünden giden kara mayanın (devenin) üzerine beşiğini sarar. Bir ormandan geçmek zorunda kaldıkları sırada gökyüzü kararır, rüzgar ve fırtına başlar. Fadime hemen ormana koşar, dayısı ise atıyla en önde gitmiştir. Fadime, dayısının sözünü dinleyip birlikte geri dönse de kimse görmeden tekrar ormanın içlerine doğru kaçar ve yana yakıla bebeğini aramaya devam eder: > Ala kilime sardığım Yüksek mayaya koyduğum Yedi yılda bir bulduğum Bebek beni del’eyledi

Karadeniz türkülerinin neden bu kadar güzel olduğuna dair bazı görüşler: Kültürel zenginlik: Karadeniz türküleri, bölgenin kültürel zenginliğini ve tarihini yansıtır. Özgünlük: Kendine özgü ritmi, ahengi, şivesi, kemençe ve tulum gibi müzik aletleri ile hareketli ezgileri vardır. Duygu derinliği: Türkülerde aşk, özlem, acı, sevinç gibi duygular içten ve yapmacıksız bir şekilde ifade edilir. Anonimlik: Türkülerin sözleri genellikle anonimdir ve yaşanmış olaylar üzerine kuruludur. Atma türküler: Doğaçlama olarak, belirli bir usul ve düzene göre söylenir. Karadeniz türküleri, Türk halk müziğinin önemli bir parçasıdır ve gelecek nesillere aktarılması gereken bir miras olarak kabul edilir.

Burdur türkülerinde on iki farklı makam dizisi tespit edilmiştir. Burdur türkülerinde kullanılan bazı diğer makamlar: Çargah; Buselik; Kürdî; Rast; Uşşak; Uzzal; Hümayun; Neva; Tahir; Bayati; Muhayyer; Karcığar.

"Aynam Düştü Yerlere" türküsünün hikayesi şu şekildedir: Bir genç kız, bir köylü gencini sevmektedir. Köylüler, genç kızın anısına, onun sevdiği gencin resmini astığı aynanın parçalarını bir sandığa koyar ve sandığın üzerine "Aynam Düştü Yerlere" türküsünün sözlerini yazarlar. Bu türkü, günümüzde de sevilerek söylenen bir halk türküsüdür.

"Derdinden Dağları Daşları Gezerem Ay Gözel" türküsü veya şarkısı, belirli bir yöreye ait olarak tanımlanmamıştır. Ancak, bu isimde çeşitli sanatçılar tarafından yorumlanmış şarkılar bulunmaktadır, örneğin Tohid Majidi ve Vahid Nurani. Türkü veya şarkının kökeni hakkında daha fazla bilgi için sanatçının veya yorumcunun kim olduğuna bakmak gerekebilir.

Yemen Türküsü'nün sözleri geleneksel olup, belirli bir yazara atfedilmemiştir. Türkü ilk olarak 1944 yılında Ankara Devlet Konservatuvarı için derlemeler toplayan Muzaffer Sarısözen, Halil Bedii Yönetken ve Rıza Yetişen'den oluşan ekip tarafından Duriye Keskin isimli mahalli sanatçının parçasından derlenmiştir.