Tsunami

AFAD'ın Ege Denizi'nde yaşanabilecek olası büyük bir deprem, tsunami ya da volkanik patlamaya karşı aldığı önlemlerden bazıları şunlardır: Mobil siren sistemleri. SMS ile bilgilendirme. Personel ve ekipman takviyesi. Tsunami uyarı sistemi entegrasyonu. Günlük rapor hazırlanması. Bu önlemler, 7 Şubat 2025 tarihinde AFAD tarafından düzenlenen Santorini Adası Sismik Aktivite ve Olası Risk Değerlendirme Toplantısı'nda ele alınmıştır.

Deniz dalgaları en çok okyanus ve deniz gibi büyük su kütlelerinde görülür. Dalgaların oluşmasında etkili olan faktörler arasında rüzgar, gelgit ve deniz tabanında meydana gelen depremler gibi olaylar yer alır. Ayrıca, kare dalgalar büyük ölçüde okyanuslarda görülür. Tsunamiler de deniz dalgalarıdır ve en çok Pasifik Okyanusu ve çevresinde görülür.

Evet, Gebze Teknik Üniversitesi (GTÜ) tarafından yapılan çalışmalara göre Tuzla'da tsunami riski bulunmaktadır. İstanbul Büyükçekmece'de gerçekleştirilen Türkiye'nin ilk Tsunami Tahliye Tatbikatı'nda GTÜ Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Dr. Öğr. Üyesi Ceren Özer Sözdinler de görev almıştır. Ayrıca, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) ile Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) iş birliğiyle hazırlanan “İstanbul Tsunami Eylem Planı” kapsamında Tuzla, Marmara kıyısındaki en riskli ilçeler arasında gösterilmiştir. Uzmanlara göre, olası bir tsunami durumunda Tuzla sahiline birkaç dakika içinde ulaşabilecek su baskını, can ve mal güvenliği açısından ciddi tehdit oluşturabilir.

Japonya'dan Kanada'ya 1 milyon dolarlık tsunami çöpü parası, 2011 yılında Japonya'da yaşanan tsunami sonrası denize giden çöplerin Kanada kıyılarına vurması nedeniyle verilmiştir.

2004 Hint Okyanusu depremi ve tsunamisi en çok Endonezya'yı etkiledi. Bu doğal afet, Endonezya'nın Açe bölgesinde 170 bin kişinin ölümüne yol açtı.

Santorini'de (Thera) yaşanan tsunami, M.Ö. 17. yüzyılda meydana gelen büyük volkanik patlamanın ardından oluşmuştur. Tsunaminin oluşma süreci: Patlama sonrası adanın bir kısmı çöktü ve deniz suyu bu alana hücum etti. Deniz, eski seviyesine dönmek için bir dalga oluşturdu ve bu dalga tsunami olarak adlandırıldı. Tsunami, önce Santorini yakınlarındaki Kiklad Adaları'nı ve güneydeki Girit'i vurdu.

Tsunamilerin yüksekliği, farklı olaylar ve bölgelere göre değişiklik göstermektedir: 1958'de Alaska'daki tsunami: 524 metre yüksekliğe ulaşmıştır. 2011'de Japonya'yı vuran tsunami: 40,5 metreyi bulmuştur. 2004'te Hint Okyanusu'ndaki 9,1 büyüklüğündeki depremle oluşan tsunami: 30 metre yüksekliğe çıkmıştır. Ortalama tsunami yüksekliği: 3 metre civarındadır. Tsunamilerin yüksekliği, su altındaki büyük yer hareketleri, su altı patlamaları veya suya bir cismin çarpması gibi nedenlere bağlı olarak değişebilir.

Tsunami riski taşıyan iller, denize kıyısı olan bölgelerdir. Marmara Bölgesi: Yalova-Çınarcık, Orta Marmara ve Tekirdağ segmentleri gibi fay hatları tsunami riski oluşturmaktadır. Ege Bölgesi: Girit Adası açıklarında meydana gelebilecek depremler, İzmir, Aydın, Muğla gibi kıyı illerinde tsunami dalgalarına neden olabilir. Doğu Akdeniz: Kıbrıs Yayı ve Levant Fay Zonu, Türkiye'nin güney kıyıları için tsunami riski oluşturmaktadır. Ayrıca, İstanbul, Antalya, Mersin, İskenderun ve Muğla kıyıları da tsunami riski taşıyan bölgeler arasındadır.

26 Aralık 2004 tarihinde meydana gelen tsunami, Hint Okyanusu'nda gerçekleşmiştir. Tsunaminin özellikle etkili olduğu ülkeler ve bölgeler şunlardır: Endonezya, özellikle Açe eyaleti; Sri Lanka; Hindistan, Tamil Nadu bölgesi; Tayland; Maldivler.

Evet, Santorini'deki bir volkanik patlama tsunami yaratabilir. Özellikle Santorini’ye yakın Kolumbo denizaltı volkanının olası bir patlaması, tsunami ve zehirli gaz tehdidi oluşturabilir. Ancak uyarı verilmesi, tsunaminin kesin olarak gerçekleşeceği anlamına gelmez. Tsunami riski taşıyan bölgelerde yaşayan insanların, afet yönetim bilinciyle hareket etmesi ve bilgilendirme notlarını takip etmesi önemlidir.

Tuzla'da tsunami oluşmasının nedeni, deniz altı heyelanlarıdır. Tuzla açıklarında, tsunamiye yol açabilecek bir su altı heyelanı bulunmaktadır. Ayrıca, Hükümetlerarası Oşinografi Komisyonu kapsamında Tuzla'da tsunami tatbikatı ve "Coastwave Projesi" gibi çalışmalar yürütülmektedir. Tsunamiler, sismik ve sismik olmayan olarak ikiye ayrılır. Tsunami riski, ikincil bir tehlike olarak değerlendirilmekte ve asıl hedef, depreme dirençli kentler oluşturmak olarak belirlenmektedir. Tsunami riski hakkında kesin bilgi vermek mümkün değildir. En doğru ve güncel bilgiler için uzmanlara danışılması önerilir.

Tsunamilerde insanların ölmesinin birkaç nedeni vardır: Dev dalgaların yıkıcı etkisi. Okyanusa geri dönen dalgaların tehlikesi. Tahliye zorlukları. İkincil etkiler. Ayrıca, tsunami sırasında kıyıdan iç bölgelere kaçmamak veya yüksek noktalara çıkmamak da ölüm riskini artırır.

Prof. Dr. Celal Şengör, 1 Şubat 2025 tarihinde Tekirdağ'ın Marmara Ereğlisi ilçesinde düzenlenen "Beklenen İstanbul Depremi Marmara Ereğlisi'ne Etkileri" konulu konferansta şunları söyledi: Marmara Ereğlisi'nde 7,6 büyüklüğünde bir deprem bekleniyor. Kuzey Anadolu Fay Hattı, İstanbul'dan başlayıp Marmara Ereğlisi'ne kadar uzanıyor ve bu fayın hareketi bölgedeki deprem riskini doğrudan etkiliyor. Bir yer kayması olması durumunda, Marmara Ereğlisi'nde tsunami oluşabilir; Türk Hava Kuvvetleri'nin isteği üzerine yapılan araştırmada, Hava Harp Okulu'nun bulunduğu yerde dalga yüksekliğinin 7 metreyi bulabileceği belirlendi. Deprem konusunda gerçekçi olunması gerektiğini, her şeyin güllük gülistanlık gibi görünmesinin aldatıcı olabileceğini vurguladı.

Ege Denizi'nde meydana gelebilecek bir tsunamiden etkilenebilecek yerler arasında Türkiye'nin Aydın ve Muğla kıyıları bulunmaktadır. Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner'in açıklamalarına göre, Ege Denizi'nde oluşabilecek bir tsunaminin Japonya veya Endonezya'daki kadar yüksek dalga yaratması beklenmemektedir. Tsunaminin etkileyebileceği bazı bölgeler şunlardır: Sahil şeritleri. Limanlar ve marinalar. Altyapı. Turistik bölgeler. Türkiye'de AFAD ve Kandilli Rasathanesi tarafından tsunami erken uyarı sistemleri kurulmuştur, ancak yerel düzeyde eğitim, tatbikat ve tahliye planlarının güçlendirilmesi gerekmektedir.

Japonya tsunamisi filminin nerede çekildiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, 2011 yılında Japonya'da geçen ve tsunamiyi konu alan bazı filmler ve belgeseller şunlardır: "Himizu". "The Tsunami and the Cherry Blossom".

30 metre yüksekliğindeki dalgalar, farklı yerlerde gözlemlenmiştir: Portekiz, Nazare: 2013 yılında Garrett McNamara, Nazare'de 30 metre yüksekliğe ulaşan bir dalgada sörf yaparak rekor kırmıştır. Amasra: 2018 yılında Amasra'da etkili olan fırtına sırasında dalgalar yer yer 30 metreye ulaşmıştır. Antalya, Konyaaltı Sahili: 2023 yılında Konyaaltı Sahili'nde, şiddetli rüzgar ve fırtına nedeniyle dalga boyu 30 metreye ulaşmıştır. Ayrıca, 2004 yılında meydana gelen Hint Okyanusu tsunamisi, 30 metre yüksekliğe ulaşan dalgalarla kaydedilmiştir.

Tsunamiler nedeniyle en çok can kaybı yaşanan ülke Endonezya'dır. 1998 yılından bu yana meydana gelen 58 büyük tsunami felaketinde yaklaşık 260 bin kişi hayatını kaybetmiştir. Tsunamilerden en çok etkilenen diğer ülkeler arasında Sri Lanka, Hindistan, Tayland ve Japonya da bulunmaktadır.

Ege Bölgesi'ni etkileyebilecek yanardağlar arasında Santorini (Thera) Yanardağı bulunmaktadır. Santorini Yanardağı'nın patlaması durumunda, Türkiye'nin batı kıyıları (İzmir, Aydın, Muğla, Çanakkale) kül bulutlarından ve tsunami riskinden etkilenebilir. Ayrıca, yanardağ patlamasının havada oluşturacağı kirlilik ve duman bulutları da Türkiye'yi etkileyebilir. Yanardağların patlama ihtimali ve etkilerinin kesin olarak tahmin edilmesi mümkün değildir.

2011'de Japonya'da yaşanan tsunami sırasında denize düşen ve 1 yıl sonra Kanada sahillerinde bulunan motosiklet sahibine iade edilmiştir.

Deprem sonrası tsunami uyarısı yapılmasının nedeni, depremlerin genellikle tsunami oluşumunun en büyük tetikleyicisi olmasıdır. Tsunamiler, okyanus veya deniz tabanında meydana gelen ani ve büyük ölçekli hareketlerin su kütlesini yerinden oynatmasıyla oluşur. Deprem sonrası tsunami uyarısı yapılmasının diğer nedenleri arasında şunlar yer alır: Volkanik patlamalar. Deniz altı heyelanları. Göktaşı çarpmaları.