Tsunami

Tsunaminin sonrasını anlatan bazı diziler: "Tsunami: Felaketin Sonrası" (2006). "Tsunami: Kıyamet Dalgaları" (2024). "Tsunami: Race Against Time" (2024).

2025 yılında çıkacak "Tsunami 2" filmi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, 2025 yılında çıkacak bazı "Tsunami" başlıklı yapımlar şunlardır: Tsunami: Kıyamet Dalgaları. Tsunami (2025 filmi). Tsunami: Felaket Dalgası. Ayrıca, "Tsunami: The Aftermath" adlı dizinin ikinci sezonunun 4 Kasım 2025'te yayınlanması planlanmaktadır.

En büyük tsunaminin kaç şehri yok ettiğine dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, bazı büyük tsunamilerin etkilediği şehirler şunlardır: Lituya Körfezi, Alaska (1958). Hilo, Hawaii (1946). Arica, Şili (1868). Ambon Adası, Endonezya (1674). En büyük tsunaminin etkilediği şehir sayısı, olayın şiddetine ve coğrafi etkilerine bağlı olarak değişebilir.

Türkiye'de tsunaminin neden olmadığına dair yaygın bir algı yanlışıdır. Türkiye'de tsunami oluşma nedenlerinden bazıları şunlardır: Depremler. Deniz tabanında meydana gelen diğer olaylar. Kandilli Rasathanesi'nin sitesinde yer alan bilgilere göre tarihsel veriler, Türkiye'de son 3000 yıl içinde 90’dan fazla tsunami meydana geldiğini göstermektedir.

Deprem ve tsunami panelinin yapılma nedenleri arasında doğal afetlere karşı farkındalık yaratma, olası tehlikeleri ve riskleri değerlendirme, bilimsel verileri paylaşma ve afetlere karşı alınabilecek önlemleri tartışma gibi unsurlar yer alır. Örneğin, 2025 yılında Bodrum'da düzenlenen "Ege Denizi Deprem Fırtınası, Olası Volkan ve Tsunami Senaryoları" başlıklı panelde, deprem ve tsunami gibi olayların oluşum süreçleri, Türkiye'deki jeolojik yapılar ve potansiyel riskler ele alınmıştır. Ayrıca, Japonya'nın 2011'deki yıkıcı tsunami sonrası geliştirdiği okyanus tabanındaki deprem algılama sistemi gibi teknolojik yenilikler de bu tür etkinliklerin gündeminde yer alabilir.

Denizin büyük dalgalar halinde kıyıya vurmasına "tsunami" denir. Tsunami, genellikle depremler, volkanik patlamalar ve diğer su altı patlamaları (örneğin insan yapımı patlamalar, su altı heyelanları, buzul parçalanmaları, meteorit çarpması ve diğer yıkıcı unsurlar) etkisiyle çok miktarda suyun yer değiştirmesi sonucu okyanus, deniz ve büyük göllerde meydana gelebilen, sıra dışı yükseklikteki ve uzunluktaki dalgalara verilen isimdir.

Tsunamide kaç saat hayatta kalınabileceği, olayın şiddetine ve kişinin aldığı önlemlere bağlı olarak değişir. Tsunamiler genellikle birkaç dakika ile birkaç saat arasında sürebilir. Hayatta kalma şansını artırmak için: Yüksek bir yere çıkmak ve orada beklemek önemlidir. Yetkililerin talimatlarını takip etmek ve resmi uyarılar gelene kadar riskli bölgelerden uzak durmak gereklidir.

Tsunamilerde hayatta kalma oranı, felaketin şiddetine ve insanların önceden uyarı alıp alabilmesine bağlı olarak değişir. Birleşmiş Milletler Afet Riskini Azaltma Ofisi, Dünya Sağlık Örgütü ve ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi'nin verilerine göre, 1998'den bu yana meydana gelen 58 büyük tsunami felaketinde yaklaşık 260 bin kişi hayatını kaybetti. En ölümcül tsunami, 26 Aralık 2004'te Endonezya'da meydana gelen ve 227 bin kişinin ölümüne yol açan felakettir. Tsunamiler genellikle depremler, volkanik patlamalar ve diğer su altı olayları nedeniyle oluşur.

Tsunamilerde suyun kaç km derinliğe indiğine dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, tsunamiler hakkında şu bilgiler değerlendirilebilir: Tsunamiler, genellikle okyanus veya deniz tabanında meydana gelen ani ve büyük ölçekli hareketlerin su kütlesini yerinden oynatmasıyla oluşur. Tsunamilerde iki dalga arasındaki mesafe 200 km'yi bulabilir. Derin okyanusta yaşanan tsunamilerde dalga yüksekliği sadece 30 santimetre ila 1 metre arasında olabilir. Tsunamiler, açık denizde çok hızlı yayılır, birbirinden çok uzak ve yükseklikleri az olduğu için aletsel ölçümler haricinde fark edilmezler. Deniz suyu ne kadar derinse dalgalar da o kadar hızlı hareket eder.

İstanbul tsunami haritasına aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: depremzemin.ibb.istanbul. koeri.boun.edu.tr. cnnturk.com. Ayrıca, "youtube.com" sitesinde "İstanbul tsunami haritası" başlıklı bir video bulunmaktadır. Tsunami haritalarına erişim için kullanılan kaynakların güncel olup olmadığını kontrol etmek önemlidir.

Hayır, "Malibu Köpekbalığı Saldırısı" gerçek bir hikaye değildir. Bu, 2009 yılında Syfy kanalında yayınlanan, David Lister tarafından yönetilen bir Avustralya-Kanada yapımı bir TV filmidir. Gerçekte, 2015 yılında Kaliforniya açıklarında çekiçbalığı ve köpekbalığı saldırıları yaşanmış olsa da, bu olaylar filmdeki gibi bir tsunaminin ardından gerçekleşmemiştir.

Evet, İstanbul için tsunami riski bulunmaktadır. Tsunami oluşma olasılığı, özellikle Marmara Denizi’nde bulunan derin çukurların etrafındaki genç alüvyon-sediman tabakalarının bir deprem sonucu hareketi, yani deniz dibi heyelanları nedeniyle mevcuttur. 2024 yılında, Doç. Dr. Doğan Kalafat'ın açıklamalarına göre, 7 büyüklüğünde bir depremde en az 3 metreye kadar yükselebilecek bir tsunami yaşanabilir. İstanbul için tsunami riski taşıyan ilçeler arasında Büyükçekmece, Bakırköy, Beylikdüzü, Avcılar, Kadıköy, Maltepe, Fatih ve Küçükçekmece bulunmaktadır. Tsunami riskine karşı, toplumun sahillerden uzaklaşarak yüksek yerlere tahliyesi ve kıyı koruma yapılarının kret kotlarının yükseltilmesi önerilmektedir.

2018 yılında meydana gelen bazı tsunamiler: Anak Krakatau Yanardağı Tsunamisi. Sulawesi Tsunamisi. Ayrıca, 28 Eylül 2018'de, Minahasa Yarımadası'nın boynunda, Endonezya'da meydana gelen 7,5-7,6 büyüklüğündeki depremin ardından Makassar Boğazı için tsunami uyarısı yapıldı.

"The Impossible" (Kıyamet Günü) filmi, 2004 Hint Okyanusu depremi ve tsunamisi sırasında Tayland'da tatilde bulunan bir ailenin gerçek hikayesine dayanmaktadır. Çekimler, İspanya'daki Ciudad de la Alicante stüdyolarında başlamış, ardından Tayland'da ve Sri Lanka'da devam etmiştir.

Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE), bölgede meydana gelen bir depremin tsunami oluşturma potansiyeli olduğunda tsunami alarmı verir. Bu alarm, aşağıdaki durumlarda gönderilir: 5,5 ve üzeri büyüklükteki depremler. Deprem sonrası yapılan değerlendirmelerde tsunami potansiyeli tespit edilmesi. Alarm, kurumdan bilgi almak üzere üye olan ülkelerdeki kuruluşlara ve Türkiye'de Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) ile bazı yerel yönetimlere iletilir.

AFAD'ın Ege Denizi'nde yaşanabilecek olası büyük bir deprem, tsunami ya da volkanik patlamaya karşı aldığı önlemlerden bazıları şunlardır: Mobil siren sistemleri. SMS ile bilgilendirme. Personel ve ekipman takviyesi. Tsunami uyarı sistemi entegrasyonu. Günlük rapor hazırlanması. Bu önlemler, 7 Şubat 2025 tarihinde AFAD tarafından düzenlenen Santorini Adası Sismik Aktivite ve Olası Risk Değerlendirme Toplantısı'nda ele alınmıştır.

2004 Hint Okyanusu depremi ve tsunamisi sırasında Tayland'da yaklaşık 5.400 kişi hayatını kaybetti. Ancak, Khao Lak bölgesinde ölüm sayısının 4.500'ü aşabileceği, bazı kaynaklarda 10.000'e kadar çıkabileceği belirtilmektedir. Ayrıca, 15 yıl sonra bile, kimlik tespiti yapılamayan yüzlerce kurban olduğu bildirilmiştir.

Deniz dalgaları en çok okyanus ve deniz gibi büyük su kütlelerinde görülür. Dalgaların oluşmasında etkili olan faktörler arasında rüzgar, gelgit ve deniz tabanında meydana gelen depremler gibi olaylar yer alır. Ayrıca, kare dalgalar büyük ölçüde okyanuslarda görülür. Tsunamiler de deniz dalgalarıdır ve en çok Pasifik Okyanusu ve çevresinde görülür.

Evet, Gebze Teknik Üniversitesi (GTÜ) tarafından yapılan çalışmalara göre Tuzla'da tsunami riski bulunmaktadır. İstanbul Büyükçekmece'de gerçekleştirilen Türkiye'nin ilk Tsunami Tahliye Tatbikatı'nda GTÜ Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Dr. Öğr. Üyesi Ceren Özer Sözdinler de görev almıştır. Ayrıca, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) ile Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) iş birliğiyle hazırlanan “İstanbul Tsunami Eylem Planı” kapsamında Tuzla, Marmara kıyısındaki en riskli ilçeler arasında gösterilmiştir. Uzmanlara göre, olası bir tsunami durumunda Tuzla sahiline birkaç dakika içinde ulaşabilecek su baskını, can ve mal güvenliği açısından ciddi tehdit oluşturabilir.

Tsunamilerin yüksekliği, farklı olaylar ve bölgelere göre değişiklik göstermektedir: 1958'de Alaska'daki tsunami: 524 metre yüksekliğe ulaşmıştır. 2011'de Japonya'yı vuran tsunami: 40,5 metreyi bulmuştur. 2004'te Hint Okyanusu'ndaki 9,1 büyüklüğündeki depremle oluşan tsunami: 30 metre yüksekliğe çıkmıştır. Ortalama tsunami yüksekliği: 3 metre civarındadır. Tsunamilerin yüksekliği, su altındaki büyük yer hareketleri, su altı patlamaları veya suya bir cismin çarpması gibi nedenlere bağlı olarak değişebilir.