Tsunami

The Impossible (Kıyamet Günü), 2004 Hint Okyanusu depremi ve tsunamisi sırasında Tayland'da tatilde bulunan İspanyol bir ailenin hayatta kalma mücadelesini ve birbirlerini bulma çabalarını anlatıyor. Filmin konusu şu şekilde özetlenebilir: İngiliz bir doktor olan Maria Bennet (Naomi Watts), İskoç olan kocası Henry Bennett (Ewan McGregor) ile üç oğulları Lucas (Tom Holland), Tomas (Samuel Joslin) ve Simon (Oakley Pendergast), 2004 Noel tatilini geçirmek için Tayland'ın Khao Lak bölgesine giderler. Burada yerleştikleri otelin havuzu ve çevresinde bulundukları sırada gerçekleşen deprem sonucu oluşan tsunami sonrasında oluşan su akıntısına kapılan Maria ve Lucas, ailenin diğer fertlerinden ayrılır. Birkaç farklı yerinde kesikler ve yaralar oluşan Maria ile küçük boyutta yaralar alan Lucas, bir müddet akıntıda sürüklendikten sonra bir araya gelirler. Suların kısmen çekilmesiyle birlikte, ikinci bir tsunami dalgasının gelme ihtimaline karşı bölgedeki yüksek bir ağaca çıkmak için yola koyuldukları sırada enkazlar arasından Daniel adlı küçük bir çocuğu kurtarırlar. Bu üçlü daha sonra ağaca çıkmayı başarır. Bir müddet sonra yerel halktan gelenler bu üçlüyü alır ve Maria ile Lucas'ın yerel bir hastaneye götürülmesini sağlar. Hastanede Maria'nın durumu ağırlaşırken, annesinin kendisini cesaretlendirmesi sonucu Lucas, hastanede yakınını kaybetmiş olan kişilerin yakınlarını bulmasına yardımcı olmaya çalışır. Annesinin yanına döndüğünde, onun yerinde olmadığını fark eder. Annesinin öldüğünü söyleyen hastane çalışanları tarafından, öksüz çocukların toplandığı bir çadıra gönderilir. Ancak Maria ameliyata alınmış, hastanede yaşanan bir karışıklık sonucu öldüğü sanılmıştır. Kısa süre sonra Lucas'ın annesini bulmasına karşın, annesinin bacağındaki yarası hayati seviyeye gelmiştir. Diğer yandan Henry, Tomas ve Simon tsunamiden birlikte kurtulmuştur. Çocuklarını, bazı turistlere emanet ederek Maria ile Lucas'ı arayan Henry, bu arama çalışmalarını hızlandırma amacıyla Tomas ve Simon'ı güvenli bölge olarak geçen dağlara insan taşıyan bir kamyonete bindirir. Sonuçsuz kalan arama çalışmalarının ardından çocuklarını gönderdiği güvenli bölgeye hareket eder; ancak çocuklar başka bir bölgeye gönderilmiştir. Burada Karl adında, eşi ve çocuğunu kaybetmiş bir turistle karşılaşan Henry, kendisinin telefonunu kullanarak akrabalarıyla iletişime geçer ve başından geçenleri kısaca anlatır [

Japon denizinde tsunamilerin oluşmasının temel nedeni, bölgedeki sık deprem ve tektonik hareketlerdir. Tsunamiler, genellikle okyanuslarda meydana gelen deprem, tektonik hareketler, volkanik patlamalar veya meteor çarpması gibi etkenler sonucunda ortaya çıkan dalga serileridir. Ayrıca, 2011 Tōhoku depremi ve tsunamisi örneğinde olduğu gibi, deniz tabanının hareket etmesi de tsunamiye yol açabilir. Japonya, Pasifik levhasının altında battığı bir bölgede yer aldığından, bu tür doğal afetlerle sık sık karşı karşıya kalmaktadır.

Büyük Okyanusta tsunamilerin oluşmasının temel nedeni, okyanus tabanında meydana gelen tektonik hareketler, yani depremlerdir. Tsunamiler ayrıca şu olaylar sonucu da oluşabilir: Volkanik patlamalar. Heyelanlar. Göktaşı çarpmaları. Kasırga ve fırtınalar.

Tsunamilerde su yüksekliği, kıyı şeridine yaklaştıkça ve su derinliği azaldıkça artabilir. 30 metre ve 40,5 metre yüksekliğe ulaşan tsunamiler kaydedilmiştir. Açık okyanusta ise tsunami dalgaları genellikle 30-40 santimetre kadar yükselir. Tsunamilerin yüksekliği, dalga boyu ve hızı gibi faktörler, olayın şiddetine ve konumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Prof. Dr. Naci Görür, Ege Denizi'nde meydana gelen depremler hakkında şu uyarılarda bulunmuştur: Tsunami riski: Depremler, Türkiye'nin Ege kıyılarında tsunami ve yıkıma neden olabilir. Kıyıların tehdit altına girmesi: Normal atımlı bir fay gelişimi olursa, Aydın ile Muğla arasındaki kıyılar tehdit altına girebilir. Deprem fırtınasının evrimi: Deprem fırtınasının gelişip gelişmeyeceği belirsizdir; ancak belli bir süre sonra durabileceği düşünülmektedir. Büyük deprem olasılığı: Depremler büyük bir depreme neden olursa, çürük binaların yıkılmasına yol açabilir. Görür, depremlerin tektonik nedenlerle meydana geldiğini ve Afrika levhasının Anadolu levhasının altına dalmasının bu depremlere neden olduğunu belirtmektedir. Bu bilgiler, 2025 yılı Şubat ve Temmuz aylarındaki açıklamalarına dayanmaktadır.

Denizdeki dalgalar, rüzgarın hızı, sürekliliği ve estiği mesafe gibi faktörlere bağlı olarak artar. Rüzgarın hızı arttıkça, dalgaların yüksekliği ve boyu büyür. Rüzgarın sürekli esmesi, daha uzun ve düzenli dalgalar oluşturur. Rüzgarın estiği mesafe (fetch) ne kadar uzun olursa, dalgalar o kadar büyür. Ayrıca, depremler, volkanik hareketler ve deniz altındaki çökmeler de dalgaları artırarak tsunamilere yol açabilir.

En büyük tsunamiler genellikle Pasifik Okyanusu'nda meydana gelir, çünkü bu okyanus, dünyadaki depremlerin %90'ından fazlasının gerçekleştiği "Pasifik Ateş Çemberi" olarak bilinen aktif tektonik bölgelerle çevrilidir. Kayıtlara geçmiş en büyük tsunami, 26 Aralık 2004 tarihinde Hint Okyanusu'nda meydana gelen ve 30 metreye ulaşan dalgalarla 230 binden fazla insanın ölümüne yol açan olaydır. Diğer büyük tsunami olayları arasında, 11 Mart 2011'de Japonya'nın Tohoku bölgesinde yaşanan tsunami ve 24 Nisan 1771'de Japonya'ya ait Ryukyu Adaları'nda meydana gelen tsunami yer alır.

2023 yılında Grönland'da meydana gelen buzul heyelanı sonucu oluşan tsunami, 200 metre yüksekliğe ulaşmıştır. Tsunamilerin yüksekliği, çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir; örneğin, 1963 yılında İtalya'da bir barajın çökmesiyle oluşan tsunami neredeyse 250 metreyi bulmuş, 1958'de Alaska'da gerçekleşen olay ise 100 metreye ulaşmıştır.

Hayır, Ege'de meydana gelecek bir tsunami Ankara'ya ulaşmaz. AFAD Deprem ve Risk Azaltma Genel Müdürü Prof. Dr. Orhan Tatar'ın açıklamalarına göre, olası bir tsunami durumunda dalgaların Türkiye kıyılarına ulaşması bir saat veya daha kısa bir sürede gerçekleşir. Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Nurcan Meral Özel de Ege Denizi'nde 7,5 veya 7,7 büyüklüğündeki bir depremin oluşturacağı tsunaminin Türkiye kıyılarına yaklaşık bir saatte ulaşacağını belirtmiştir.

En son yaşanan tsunami, 30 Temmuz 2025 tarihinde Rusya'nın Kamçatka Yarımadası açıklarında meydana gelen 8,8 büyüklüğündeki depremin ardından gerçekleşti. Türkiye'de ise son 3000 yıl içinde kayda geçmiş en az 90 adet tsunami olduğu bilinmektedir.

Bodrum'da düzenlenen "Ege Denizi Deprem Fırtınası ve Olası Tsunami Senaryoları" konulu deprem paneli, 20 Şubat 2025 Perşembe günü saat 13.00'te Herodot Kültür Merkezinde gerçekleştirilmiştir. Bir sonraki panelin tarihi hakkında bilgi bulunmamaktadır.

Tsunamilerin neden olduğu ve bu doğal afetin konu alındığı belgeseller arasında National Geographic'in "Felaket Anları: Tsunami" belgeseli bulunmaktadır. Tsunamiler genellikle okyanus tabanında meydana gelen depremler nedeniyle oluşur. Tsunamilerin oluşum süreci ve etkileri hakkında daha fazla bilgi edinmek için bu tür belgeseller izlenebilir.

Suların çekilmesi, doğrudan depremleri tetiklemez, ancak bazı durumlarda depremlerle ilişkili olabilir. Deniz suyunun ani ve alışılmadık şekilde çekilmesi, özellikle büyük denizaltı depremlerinden önce görülebilir. Ancak, her deniz çekilmesi doğrudan bir depremin habercisi değildir. Suların çekilmesinin tetiklediği depremlerle ilgili spesifik bir bilgi bulunamamıştır.

Ege Denizi'ndeki en büyük tsunami, 30 Ekim 2020 tarihinde meydana gelen 6,9 Mw büyüklüğündeki depremle oluşmuştur. Bu deprem, Sisam Adası açıklarında gerçekleşmiş ve en büyük yıkım 70 km kuzeydoğudaki İzmir’de yaşanmıştır. Ayrıca, 1650 yılında Kolumbo yanardağının patlaması sonucu da yıkıcı bir tsunami meydana gelmiştir.

Prof. Dr. Celal Şengör'ün uyarılarına göre, olası bir Marmara depreminde 7 metreye kadar yüksekliğe ulaşan tsunami dalgaları oluşabilir. Bu tahmin, Türk Hava Kuvvetleri'nin isteği üzerine yapılan bir araştırmaya dayanmaktadır; bu araştırmada, Hava Harp Okulu'nun bulunduğu yerde dalga yüksekliğinin 7 metreyi bulduğu, Yeşilköy'de ise aynı yüksekliğe ulaştığı hesaplanmıştır.

Santorini'deki (Thera) volkanik patlamanın etkileri, 35 ila 150 kilometre (115 ila 492 fit) uzaklığa kadar ulaşabilen tsunamiler şeklinde geniş bir alana yayıldı. Girit'in kuzey sahil şeridi: Patlama, 110 kilometre uzaklıktaki Girit'in kuzey sahil şeritlerini 35 ila 150 metre yüksekliğinde dalgalarla vurdu. Ege kıyıları: Çeşme'deki Bağlararası kazılarında, Santorini'den 227 kilometre uzaklıktaki Ege kıyılarında tsunaminin etkileri tespit edildi. Akdeniz karşı kıyısı: Patlamadan yayılan volkanik küller, Akdeniz'in karşı kıyısındaki Mısır gibi bölgelerde de hava koşullarını etkiledi.

Deniz altındaki şiddetli sarsıntılardan sonra tsunami görülür. Tsunami, yerkabuğunda yaşanan olası bir deprem ya da yer hareketinin deniz suyunu hareketlendirdiği etkiye verilen addır.

"Tsunaminin sako ne anlatıyor?" ifadesi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, tsunami hakkında genel bilgi verilebilir. Tsunami, okyanus tabanında meydana gelen depremler, volkanik patlamalar, heyelanlar veya büyük çaplı diğer olaylar nedeniyle büyük su kütlelerinin yer değiştirmesi sonucu oluşan dev dalgalardır. Tsunamiden korunmak için erken uyarı sistemlerini kullanmak, kıyıdan uzak güvenli alanlara gitmek ve yüksek yerlere çıkmak önerilir.

Japonya'daki en büyük tsunami, 11 Mart 2011'de meydana gelen Tōhoku depremi ve tsunamisi sırasında 40,5 metreye kadar ulaşmıştır.

Sel felaketini anlatan bazı filmler: Bølgen (2015). Kıyamet (1998). Büyülenmiş (2004). Tsunami: The Aftermath (2006). Crawl (2019).