Tsunami

Evet, Cumbre Vieja Yanardağı'nın patlaması durumunda tsunami oluşabilir. Bu yanardağın batı flansının çökmesi, Atlas Okyanusu'nda 100 metreye varan tsunami dalgalarına yol açabilir. Ancak, bu tür bir felaketin gerçekleşmesi çok düşük bir olasılıktır ve bilimsel araştırmalar, böyle bir tsunaminin etkilerinin uzak mesafelerde bile sınırlı kalacağını göstermektedir.

Tarihte en çok can alan tsunami, 2004 yılında Hint Okyanusu'nda, Sumatra Adası açıklarında meydana gelen tsunamidir.

Türkiye'de en son tsunami, 30 Ekim 2020 tarihinde Ege Denizi'nde meydana gelen deprem sonrasında İzmir'in Seferihisar ilçesinde yaşanmıştır.

Türkiye'nin en büyük tsunamisi, 10 Temmuz 1894 tarihinde İstanbul'da meydana gelen deprem sonrasında yaşanmıştır.

Tsunaminin genliği, kıyıya yaklaştıkça artar. Genliğin artış süreci şu şekilde gerçekleşir: 1. Derin Denizde: Tsunami dalgaları açık denizde uzun dalga boyuna sahip olsa da yüksekliği azdır. 2. Kıyıya Yaklaşma: Sığ sulara gelindiğinde dalga yavaşlar ancak dalga yüksekliği artar. 3. Dev Dalgalar: Bu şekilde kıyıya ulaşan tsunami, dev dalgalar halinde karaya çarpar ve su kilometrelerce içeriye kadar gidebilir.

Deniz suyu çekilmesi, bazı durumlarda tehlikeli olabilir. Tehlike işaretleri: 1. Ani ve aşırı boyutlardaki çekilmeler tsunami veya depremin ön sinyali olabilir. 2. Kıyı şeridinde büyük dalgalar görülmesi, denizin hızla geri çekildiğini ve ardından tsunaminin gelebileceğini gösterir. Genel olarak, deniz suyunun çekilmesi doğal nedenlere de dayanabilir ve her zaman bir tehlike habercisi değildir.

Japonya'nın altyapı sistemi, deprem ve diğer doğal afetlere karşı dayanıklı olacak şekilde tasarlanmıştır. Bazı altyapı önlemleri: - Tsunami Uyarı Sistemi: Deprem sonrası üç dakika içinde tsunami uyarısı yapabilen bir sistem. - Depreme Dayanıklı Binalar: Büyük şehirlerdeki yüksek binalar, depremde sarsılmak yerine sallanacak şekilde inşa edilmiştir. - Set ve Barınaklar: Kıyı bölgelerinde depreme dayanıklı tsunami barınakları ve su baskınlarını önlemek için setler bulunmaktadır. - Nükleer Santraller: Belli bir büyüklüğün üzerindeki depremlerde nükleer santraller otomatik olarak çalışmayı durdurur. Ayrıca, Japonya'nın bilgi ve iletişim altyapıları da gelişmiş olup, kritik altyapıların korunması için çeşitli güvenlik önlemleri alınmaktadır.

Dünyanın en büyük tsunamisi, 524,6 metre yüksekliğe ulaşan dalga ile 9 Temmuz 1958 tarihinde Alaska'daki Lituya Körfezi'nde meydana gelmiştir.

Dünyanın en korkunç tsunami filmi olarak değerlendirilebilecek birkaç yapım şunlardır: 1. "Kıyamet Günü" (The Impossible). 2. "Dalga" (Bølgen). Diğer tsunami temalı filmler arasında "Tidal Wave" ve "The Perfect Storm" da öne çıkmaktadır.

Santorini Yanardağı'nın tehlikeli olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Volkanik Patlama: Yanardağın patlaması, volkanik küllerin ve lavların atmosfere yayılmasına, taş ve volkan bombalarının yeryüzüne fırlatılmasına yol açabilir. 2. Tsunami Riski: Patlama, deniz altında büyük bir yer değiştirmeye neden olarak dev dalgalar oluşturabilir ve bu dalgalar kıyı şeritlerinde büyük hasarlar ve can kayıplarına yol açabilir. 3. Hava Kirliliği: Patlama sonucunda duman bulutları, içinde kızgın su buharı, cam parçacıkları ve volkanik kül bulundurarak, rüzgarın yönüne göre geniş bir alanda tehlike oluşturabilir. 4. İklimsel Etkiler: Atmosfere salınan kükürt dioksit (SO₂) gazları, güneş ışınlarını engelleyerek sıcaklık düşüşlerine ve kısa vadeli bir mini volkanik kış etkisine neden olabilir.

Felaket sonrası filmler, genellikle doğal afetler veya küresel felaketler sonrası yaşanan olayları konu alır. Bu tür filmlerde işlenen bazı temalar: Tsunami ve depremler: "Tsunami: Felaketin Sonrası" (2006) ve "Deprem! (Earthquake)" gibi filmler, tsunami ve depremlerin neden olduğu yıkımı ve hayatta kalma mücadelesini anlatır. Uzay felaketleri: "Gravity" (2013) ve "Armageddon" (1998) gibi filmler, uzay kazaları veya meteor tehditleri sonucu dünyanın yaşadığı felaketleri ve bunların sonuçlarını işler. İklim değişikliği: "The Day After Tomorrow" (2004) ve "Geostorm" (2017) filmleri, iklim değişikliğinin dünya üzerindeki etkilerini ve bu felaketleri önleme çabalarını konu alır. Gerçek olaylara dayanan hikayeler: "The Impossible" (2012) filmi, 2004 Hint Okyanusu depremi ve tsunamisinin gerçek hikayesini anlatır.

Tsunaminin gerçek hikayesi temalı filmler olan "Dalga" ve "The Impossible" filmlerinin çekimleri farklı yerlerde gerçekleştirilmiştir: 1. "Dalga" filmi, Norveç'in batısındaki Møre og Romsdal ilçesinin Sunnmøre bölgesinde, küçük bir turizm köyü olan Geiranger'de çekilmiştir. 2. "The Impossible" filmi ise, Tayland'da değil, İspanya ve Sri Lanka'da çekilmiştir.

2004 Hint Okyanusu depremi ve tsunamisi sonucunda Endonezya'da 170 bin kişi hayatını kaybetti.

Türkiye'de bir yanardağ patlaması olursa, etki alanı patlamanın büyüklüğüne bağlı olarak değişir: - 0-100 km: Yunanistan'ın Santorini Adası ve çevresindeki adalar doğrudan etkilenir. - 200-500 km: Türkiye'nin batı kıyıları (İzmir, Aydın, Muğla, Çanakkale) kül bulutlarından etkilenebilir ve tsunami riski oluşabilir. - 500-1000 km: Balkanlar, İç Anadolu ve Doğu Akdeniz'de hafif kül yağışı ve hava kirliliği görülebilir. - 1000 km ve üzeri: Atmosferik rüzgarlarla taşınan volkanik küller, Avrupa ve Orta Doğu'ya kadar ulaşabilir.

En çok can alan doğal afet olarak, 2004 Hint Okyanusu depremi ve tsunamisi gösterilebilir. Diğer ölümcül doğal afetler arasında 1970 Bhola kasırgası (500 bin can kaybı) ve 1976 Tangshan depremi (655 bin can kaybı) bulunmaktadır.

Hawaii'deki bir yanardağ patlaması, Türkiye'yi doğrudan etkileme potansiyeline sahiptir, ancak bu etkiler sınırlı olabilir. Olası etkiler şunlardır: 1. Hava Durumu Değişiklikleri: Yanardağ patlamaları, kısa süreliğine de olsa sıcaklıkların düşmesine neden olabilir. Bu durum, Türkiye'de de hava durumunu etkileyebilir. 2. Kül Bulutları: Patlamanın gücüne ve rüzgarın yönüne bağlı olarak, volkanik küller Türkiye'nin batı bölgelerine kadar ulaşabilir. 3. Tsunami Tehlikesi: Büyük bir patlama, Ege kıyılarında tsunami dalgalarının oluşmasına yol açabilir. Bu tür olayların etkileri, genellikle dolaylı ve uzun vadeli olup, doğrudan bir felaket riski taşımaz.

Büyük dalgalar çeşitli nedenlerle oluşabilir: 1. Rüzgar: Rüzgarın su yüzeyine çarpması, dalgaların oluşmasına ve büyümesine neden olur. 2. Depremler ve Volkanik Patlamalar: Deniz tabanında gerçekleşen depremler ve volkanik faaliyetler, dalgaların oluşmasına yol açan sarsıntılara neden olabilir. 3. Tsunamiler: Su altındaki depremler veya heyelanlar sonucu oluşan dev dalgalardır. 4. Okyanus Akıntıları: Okyanus akıntıları da deniz yüzeyini hareket ettirerek dalgalara neden olabilir.

Tsunami dalgalarının kıyılara ulaşması genellikle 1 saat kadar sürer.

"Fukuşima 50" filmi, 2011 yılında Japonya'daki Fukushima Daiichi nükleer santralinde yaşanan deprem ve tsunami sonrası yaşananları anlatıyor. Filmde, santraldeki 50 işçinin, yıkımın zararlarını azaltmak için hayatlarını riske atıp tesiste kalması konu ediniliyor.

"Drama Wave" adlı iki farklı filmden bahsedilebilir: 1. 2008 yapımı "Die Welle" (The Wave), Dennis Gansel tarafından yönetilen bir Alman drama filmidir. 2. 2015 yapımı "The Wave" ise Roar Uthaug tarafından yönetilen bir Norveç felaket filmidir.