Tsunami

Tsunami erken uyarı merkezleri, UNESCO çatısı altında ve hükümetler arası Oşinografi Komisyonu (IOC) önderliğinde 2005 yılında kurulmuştur.

Tsunamide suyun önce çekilmesinin nedeni, deniz tabanında meydana gelen ani bir hareket sonucu suyun yer değiştirmesidir.

500 metre yüksekliği ile 1958 yılında Alaska'daki Lituya Körfezi'nde meydana gelen tsunami dalgası, bilinen en büyük tsunami dalgası olarak kaydedilmiştir.

Tsunaminin en büyük etkisi, kıyı bölgelerinde büyük yıkımlara ve can kayıplarına yol açmasıdır. Diğer önemli etkileri şunlardır: - Maddi hasarlar: Binalar, köprüler, ağaçlar ve araçlar gibi birçok varlığın yok olması. - Su kaynaklarının tahribi: Su kaynaklarının zarar görmesi, canlı yaşamını tehlikeye atarak hastalıkların yayılmasına neden olabilir. - İletişim ve elektrik hatlarına zarar: Altyapıların bozulması.

Evet, Yunan adalarında tsunami riski bulunmaktadır. Bu risk, özellikle Ege Denizi'ndeki adalarda, örneğin Santorini'de, artan sismik aktiviteler ve volkanik patlamalar nedeniyle daha da artmaktadır. Olası bir tsunami, Türkiye'yi de etkileyebilir, çünkü deprem sonrası oluşabilecek dalgalar kıyı bölgelerine kadar ulaşabilir.

AFAD, olası bir tsunami riskine karşı çeşitli önlemler almıştır: 1. Mobil Siren Sistemleri: İzmir, Aydın ve Muğla illerine tsunami ve acil durumlarda bölge halkına uyarılarda bulunmak amacıyla mobil siren sistemleri sevk edilmiştir. 2. SMS Bilgilendirme: Haber alma ve yayma sistemi üzerinden vatandaşlara SMS mesajları iletebilecek mevcut sistem hazır hale getirilmiştir. 3. Personel ve Ekipman Takviyesi: İzmir, Aydın ve Muğla valiliklerinin emrine Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Sivas ve Samsun il AFAD müdürlüklerinden takviye personel ve ekipman görevlendirmesi yapılmıştır. 4. Entegre Uyarı Sistemleri: Kandilli Rasathanesi Tsunami Uyarı Sistemi ile AFAD Afet Yönetimi ve Karar Destek Sistemi (AYDES) entegrasyonu yapılmıştır. 5. Bilimsel Çalışmalar: Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından volkanik hareketlilik durumunda çıkabilecek kül ve gazların atmosferdeki dağılımını analiz etmek için günlük raporlar hazırlanmaktadır.

Tsunamiye sebep olan İngilizce'de "tsunamigenic" olarak ifade edilir. Ayrıca, büyüklüğü 8 ve üstü olan depremler de tsunamiye neden olabilir ve bu tür depremler için "megathrust earthquake" terimi kullanılır.

Tsunami temalı korku filmleri, genellikle doğal afetin yol açtığı yıkım ve hayatta kalma mücadelesini konu alır. Örneğin, "Tsunami: Felaketin Sonrası" (2006) filmi, 1994 yılında Tayland kıyılarını vuran tsunaminin ardından hayatları değişen bir grup insanın hikayesini anlatır. Ayrıca, "Crazy Tsunami" (2021) gibi daha yeni yapımlar da, tsunaminin neden olduğu korku ve tehlikeleri, insan yapımı felaketlerle birleştirerek işler.

Santorini Yanardağı'nın patlaması durumunda can kayıpları meydana gelebilir, ancak kesin bir sayı vermek mümkün değildir. Patlama, büyük çaplı bir volkanik aktiviteye yol açarak tsunami ve volkanik kül bulutları gibi tehlikelere neden olacaktır.

Evet, Karayipler'de tsunami uyarısı yapıldı. 9 Şubat 2025 tarihinde Karayip Denizi'nde meydana gelen 7.6 büyüklüğündeki deprem sonrası, Ulusal Hava Durumu Servisi (NWS) tarafından birçok ülke için tsunami uyarısı yayınlandı. Uyarı yapılan ülkeler arasında Cayman Adaları, Jamaika, Küba, Meksika, Honduras, Bahamalar, San Andres ve Providencia, Belize, Haiti, Kosta Rika, Panama, Nikaragua ve Guatemala yer aldı.

Kuşadası'nda en son tsunami incelemesi 28 Ocak 2025 tarihinde gerçekleştirilmiştir.

Tsunaminin sonrasını anlatan iki dizi şunlardır: 1. "Tsunami: The Aftermath" (2006). 2. "Tsunami: Race Against Time" (2024).

Japonya'da çekilen "Tsunami" temalı filmler iki farklı konuyu ele almaktadır: 1. "The Tsunami and the Cherry Blossom" adlı 2011 yapımı belgesel, Japonya'da yaşanan büyük tsunami sırasında hayatta kalanların hikayesini anlatmaktadır. 2. "Himizu" adlı 2011 yılı Japon suç-dram filmi ise, tsunaminin vurduğu Japonya'da felaketin insanlar üzerindeki etkisini işlemektedir.

Tsunamiden korunmak için tsunami erken uyarı ağları kullanılır. Öne çıkan bazı tsunami uyarı ağları şunlardır: - Pacific Tsunami Warning Center (PTWC): Pasifik Okyanusu'nda yer alır ve 1949 yılında kurulmuştur. - Indian Ocean Tsunami Warning System: Hindistan Okyanusu'nda yer alır ve 2005 yılında faaliyete geçmiştir. - Caribbean Tsunami Warning Program: Karayipler bölgesinde çalışır ve 2005 yılında kurulmuştur. - European-Mediterranean Seismological Centre: Avrupa ve Akdeniz'de hizmet verir.

"Tsunami 2" filminin çıkış tarihi henüz kesin olarak belirlenmemiştir. Ancak, ilk "Tsunami" dizisinin ikinci sezonunun 2024 yılının 5 Kasım tarihinde yayınlanacağı bilinmektedir.

Türkiye'de tsunami oluşma olasılığı, belirli bölgelerde risk taşımasına rağmen, genel olarak düşüktür. Bunun başlıca nedenleri şunlardır: 1. Coğrafi Konum: Türkiye, büyük okyanuslara kıyısı olmayan bir ülkedir. 2. Sismik Aktivite: Tsunamiler genellikle deniz tabanındaki büyük depremler sonucu oluşur. 3. Fay Hatları: Türkiye'deki fay hatlarının büyük bir kısmı karada yer alır ve deniz altındaki fay hatları genellikle 7 ve üzeri büyüklükteki depremlere neden olacak kadar aktif değildir. Ancak, tarihsel kayıtlara göre, Türkiye kıyılarında birçok tsunami olayı yaşanmıştır.

Deprem ve tsunami paneli, deprem ve diğer afetlerde meydana gelecek zararın en aza indirilmesi ve hızlı müdahalelerin yapılabilmesi için farkındalık yaratmak ve bilgi paylaşmak amacıyla düzenlenmiştir. Bu tür etkinlikler, bilimsel gelişmeleri tartışmak, uluslararası işbirliğini değerlendirmek ve deprem erken uyarı sistemleri gibi teknolojileri tanıtmak için de önemli platformlardır.

En büyük tsunamiler birçok şehri yok etmiştir. İşte bazıları: 1. 2004 Sumatra tsunamisi: Endonezya'da meydana gelen bu tsunami, 40 ülkede yıkım ve ölümlere yol açtı. 2. 2011 Japonya tsunamisi: Japonya'nın kuzeydoğusundaki Honshu kıyılarında meydana gelen tsunami, binlerce ev ve binayı haritadan sildi. 3. 1755 Lizbon tsunamisi: Portekiz'deki Lizbon depreminde oluşan tsunami, on binlerce kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu.

Denizin büyük dalgalar halinde kıyıya vurmasına "tsunami" denir.

Depremden sonra tsunaminin gelmesi 7 dakika ile 15 dakika arasında sürebilir.