Tolerans

GD&T (Geometrik Boyutlandırma ve Toleranslandırma) sembolleri, mühendislik çizimlerinde parça geometrisini ve toleranslarını tanımlamak için kullanılır. Beş ana kategori altında toplanabilir: 1. Form kontrolleri: Doğruluk. Düzlük. Dairesellik. Silindiriklik. 2. Yönlendirme kontrolleri: Paralellik. Diklik. Açısallık. 3. Konum kontrolleri: Pozisyon. Eşmerkezlilik. Simetri. 4. Salgı kontrolleri: Dairesel salgı. Toplam salgı. 5. Profil kontrolleri: Hat profili. Yüzey profili. Bazı GD&T sembolleri: ⬚ — düzlük; ⌭ — silindiriklik; ⊕ — konum; ⌰ — dairesel salgı. GD&

Çelik imalatta yaygın olarak kullanılan tolerans türleri şunlardır: Boyutsal tolerans: Uzunluk, genişlik veya kalınlık gibi doğrusal bir boyutta izin verilen varyasyonu belirtir. Geometrik tolerans: Düzlük, paralellik ve eşmerkezlilik gibi özelliklerin şekli, yönelimi veya konumundaki kabul edilebilir varyasyonları tanımlar. Yüzey işlem toleransı: Kabul edilebilir yüzey pürüzlülüğü veya doku aralığını belirtir. Çelik imalatta toleransları etkileyen bazı faktörler: Malzeme özellikleri: Farklı malzemeler, ulaşılabilir toleransları etkileyen farklı derecelerde işlenebilirlik ve sertliğe sahiptir. Üretim süreçleri: Parçayı imal etmek için kullanılan yöntem (talaşlı imalat, kaynak veya döküm gibi) boyutların hassasiyetini ve doğruluğunu etkiler. Toleranslar, genellikle milimetre veya inç cinsinden ± belirli bir miktar olarak ifade edilir ve plaka kalınlığı, paslanmaz çelik kalitesi, üretim yöntemi ve geçerli standartlar gibi faktörlere bağlı olarak değişir.

Hypermill eksi tolerans hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, hyperMILL yazılımının yüksek hassasiyetli işleme ve tolerans kontrolü sağladığı bilinmektedir. hyperMILL, 2.5D, 3D ve 5 eksenli frezeleme ile yüksek hızlı ve yüksek performanslı kesim işlemleri için modüler ve esnek bir CAM çözümüdür. Daha fazla bilgi için hyperMILL'in resmi web sitesi olan armadayazilim.com ziyaret edilebilir.

Eşmerkezlilik toleransının hesaplanması için, ölçülen gerçek eksenin referans eksenine göre izin verilen varyasyon miktarının belirlenmesi gerekir. Eşmerkezlilik toleransının gösterimi için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir: Form ölçüm cihazları ile kontrol. CMM ile kontrol. Basit yöntemler ile kontrol. Ayrıca, eşmerkezlilik toleransında herhangi bir yüzeye referans (datum) verilmemesi gerekir. Geometrik toleranslandırma, genellikle ASME Y14.5 veya ISO 1101 gibi standartlara dayalı olarak yapılır. Daha detaylı bilgi ve hesaplama yöntemleri için bir uzmana danışılması önerilir.

ISO 2768-C, ISO 2768 standardının bir parçası olup, kaba tolerans sınıfını ifade eder. ISO 2768, doğrusal ve açısal boyutlar için genel toleransları belirler ve farklı hassasiyet seviyelerine göre dört ana tolerans sınıfı sunar: F (İyi). M (Orta). C (Kaba). V (Çok Kaba).

H8 toleransı, ISO tolerans derecesine (IT) göre belirlenen ve delikler için kullanılan bir tolerans değeridir. H8 toleransı, deliğin nominal boyuta karşılık gelen minimum boyutunu belirtir. Örneğin, "delik 8 H8" ifadesi şu şekilde yorumlanır: Minimum boyut: 8 mm. Maksimum boyut: 8 mm + 0,025 mm = 8,025 mm.

Normal geçme toleransları, ISO tolerans sistemine göre şu şekilde sınıflandırılabilir: Boşluklu geçmeler: H7-h6: Yüzeyleri yağlanarak geçirilen elemanlar için kullanılır. H7-g6: Tutuk geçme. Örnek: Dişliler, kavramalar, biyel yatakları. H8-h9: Rahat geçme. Örnek: Transmisyon milleri, kayış kasnaklar. Sıkı geçmeler: H7-j6: Tık tıklayarak geçirme. Örnek: Kayış kasnaklar, dişliler. H7-k6: Çekiçle rahat geçirme. Örnek: Kasnaklar, rulman iç bilezikleri. H8-n6: Çekiçle zor geçirme. Örnek: Kasnaklar, kavramalar. Preste geçmeler: H7-r6: Orta şiddette sabit kuvvet etkisinde oynamayacak geçmeler. Örnek: Pik döküm göbek üstüne çelik çember geçirme. H8-u8: Büyük sabit kuvvet altında oynamayacak geçmeler. Bu toleranslar, parçaların montajında kullanılan ölçü farklılıklarını belirtir ve boşluklu, sıkı veya belirsiz (ara) geçme şeklinde olabilir.

H9 ifadesi farklı bağlamlarda farklı işlevlere sahip olabilir. İşte bazı örnekler: Sony Inzone H9, aktif gürültü engelleme özelliğine sahip bir oyuncu kulaklığıdır. Eken H9, 4K çözünürlükte video çekebilen bir aksiyon kamerasıdır. H9 borular, hidrolik silindir borusu olarak kullanılan, soğuk çekilmiş, gerilim giderilmiş ve doğrultulmuş borulardır. Tolerans H9, rahat geçme toleransını ifade eder ve transmisyon milleri, tespit bilezikleri, kayış kasnaklar, dişliler ve kavramalar gibi parçalarda kullanılır.

Sayısal toleranslar, esas ölçünün (anma ölçüsünün) sağ yanına yazılan ve mikron cinsine göre okunan toleranslardır. İki türü vardır: 1. Sayısal tolerans: Örnek: 40 +0.05 - 0.01 veya 40 ±0.05. 2. Harfli tolerans: DIN ve ISO sistemlerine göre sınıflandırılmış harfler ve rakamlar esas ölçünün sağ yanına yazılır.

Elektrolitik kondansatörlerin toleransını hesaplamak için, kondansatör üzerinde belirtilen değere ve toleransı ifade eden harfe bakmak gerekir. Örneğin, üzerinde "104" yazan ve toleransı "M" harfi ile belirtilmiş bir elektrolitik kondansatör, ±%20 tolerans aralığına sahiptir. Elektrolitik kondansatörlerin tolerans değerleri genellikle şu harflerle ifade edilir: H: %2,5. K: %10. J: %5. M: %20. Tolerans, kondansatörün gerçek kapasitansının nominal değerden ne kadar sapabileceğini belirler ve genellikle yüzde olarak ifade edilir.

HyperMILL'de tolerans vermek için "Geometrik Toleranslar (GD&T)" özelliğini kullanmak gerekmektedir. Tolerans belirleme adımları: 1. Tasarım hedeflerini belirleyin: Parçanın kullanım amacını ve fonksiyonel gerekliliklerini analiz ederek tolerans gereksinimlerini belirleyin. 2. Doğru referans noktalarını seçin: Üretim ve montaj süreçlerine uygun referans noktalarını tanımlayın. 3. Tolerans alanlarını belirleyin: Her bir parçanın üretim sınırlarını açıkça tanımlayın, toleranslar ne çok sıkı ne de çok gevşek olmalıdır. 4. Standartlara uygunluğu sağlayın: ASME veya ISO standartlarını kullanarak tolerans çerçevelerini ve sembollerini doğru bir şekilde uygulayın. 5. Kalite kontrol süreçlerini entegre edin: GD&T uygulamalarını kalite kontrol süreçleriyle uyumlu hale getirerek üretim sırasında hataları minimize edin. Ayrıca, HyperMILL'de "hyperMILL BEST FIT" özelliği ile de parça hizalama ve tolerans ayarları yapılabilir.

SMD direncin toleransı, direncin üzerindeki kodlara bakılarak hesaplanabilir. 3 haneli SMD dirençler: Tolerans %5'tir. 4 haneli SMD dirençler: Tolerans %1'dir. Ayrıca, resistorcalculator.org gibi siteler üzerinden renk kodları girilerek de tolerans hesaplanabilir. Tolerans bandı, genellikle sağ uçta olup, diğer bantlardan biraz ayrı olabilir ve altın veya gümüş renktedir.

Geometrik tolerans sembolleri şu şekildedir: Şekil ve biçim toleransları: Doğrusallık, dairesellik, profil toleransı gibi. Profil toleransları: Bir doğrunun veya yüzeyin profilinden sapma miktarını belirler. Düzenleme toleransları: Diklik, paralellik, açısallık gibi bir unsurun düzenlenmesi ile ilgili toleranslardır. Yerleşim toleransları: Simetriklik, konum ve eşmerkezlilik gibi bir unsurun yerleştirilmesi ile ilgili toleranslardır. Salgı toleransları: Yalpalama, toplam yalpalama gibi toleranslardır. Geometrik tolerans sembolleri, SOLIDWORKS gibi yazılımlarda oluşturulabilir ve teknik resimlere eklenebilir.

Eksi tolerans, bir değerin belirtilen bir sayıdan çıkarılabilecek miktarı temsil eder ve ölçüm ve tolerans değerlerinin belirtilmesinde kullanılır. Bu, özellikle hassas ölçümlerin yapılması gereken mühendislik ve bilimsel çalışmalar için önemlidir.

Eksenler arası paralelliği bulmak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Datum Belirleme: Referans olarak kullanılacak yüzey veya eksen belirlenir. 2. Tolerans Bölgesi Tanımı: Paralellik için tolerans bölgesi, referans eksenine paralel iki düzlem veya silindirik bir bölge olarak tanımlanır. 3. Ölçüm: Koordinat Ölçüm Makineleri (CMM), optik karşılaştırıcılar veya yüzey plakalı kadranlı göstergeler gibi araçlar kullanılarak ölçüm yapılır. 4. Değerlendirme: Ölçüm sonuçları, başlangıçta belirlenen tolerans ve hassasiyet kriterlerine göre değerlendirilir.

Rulman yuva geçme toleransı, rulmanın iç bileziği ile mil ve dış bileziği ile rulman yatağı arasındaki uyumun sağlanması için belirlenen tolerans değerleridir. Bu toleranslar, rulmanın ve ilgili bileşenlerin birbirine göre bağıl hareket etmesini önlemek amacıyla seçilir.

İtici pimler, genellikle 0.005 mm toleransla üretilir.

Geometrik ölçülendirme ve toleranslandırma (GD&T), parçaların geometrisini belirleyen ve kontrol eden bir mühendislik standardıdır. Temel amacı: - Parçaların doğru bir şekilde üretilmesini sağlamak; - Montaj ve işlevselliği garanti altına almak; - Üretim maliyetlerini düşürmektir. GD&T'nin kapsadığı konular: - Parçaların boyutları, şekli ve konumu ile ilgili spesifikasyonların belirlenmesi; - Form, yönelim, konum ve salınım toleransları gibi çeşitli tolerans türlerinin kullanılması. Yaygın kullanılan semboller: - Düzlük, dairesellik, silindiriklik gibi form kontrolleri; - Paralellik, diklik, açısallık gibi yönelim toleransları.

Kondansatör toleransı, kullanım amacına ve devre gereksinimlerine bağlı olarak değişir: - Yüksek hassasiyetli uygulamalar (örneğin, tıbbi ekipman ve enstrümantasyon) için ±1% ila ±5% toleransa sahip kondansatörler tercih edilir. - Genel amaçlı uygulamalar (güç kaynakları ve filtreler) için ±10% ila ±20% toleransı yaygındır. - Elektrolitik kondansatörler ise daha gevşek toleranslara sahip olabilir ve -%20 ila %+80% arasında değişebilir. Özetle, ±5%'nin altında toleransa sahip kondansatörler, hassas devreler için en uygun seçenektir.

Doğrusal kılavuz paralellik toleransı, Geometrik Boyutlandırma ve Toleranslandırma (GD&T) kapsamında, bir yüzeyin veya eksenin belirli bir referans noktasına eşit şekilde paralel kalmasını sağlayan bir yönlendirme kontrolüdür. Paralellik toleransı türleri şunlardır: - Yüzey paralelliği: İki yüzeyin birbirine paralel olması ve tolerans bölgesinin referans düzleminden eşit uzaklıkta iki paralel düzlem tarafından tanımlanması. - Eksen paralelliği: Bir parçanın merkezi ekseninin bir referans düzlemine veya eksene paralel olması. Bu tolerans, mekanik parçaların hizalanmasında ve işlevselliğinde kritik bir rol oynar.