Tolerans

Tolerans çeşitleri genel olarak üç ana grupta toplanır: 1. Şekil ve biçim toleransları. 2. Profil toleransları. 3. Düzenleme, yerleşim, salgı toleransları. Ayrıca, diğer tolerans türleri arasında: Kesim toleransı. Malzeme kalınlık toleransı. Düzlük toleransı. Büküm toleransları.

Toleransta alt ve üst limit, bir ölçünün kabul edilebilir en küçük ve en büyük boyutlarını belirtir. Üst limit, ölçünün izin verilen maksimum boyutunu ifade eder. Alt limit, ölçünün izin verilen minimum boyutunu ifade eder. Bu iki değer arasındaki herhangi bir ölçü, tolerans sınırları içinde kabul edilir.

Geometrik toleransların nasıl hesaplandığı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, geometrik toleranslar hakkında bilgi bulunabilecek kaynaklardan bazıları şunlardır: makinaegitimi.com sitesinde "Geometrik Ölçülendirme ve Toleranslandırma" başlıklı bir makale bulunmaktadır. acikders.ankara.edu.tr sitesinde "Geometrik Tolerans ve Boyutlandırma" başlıklı bir ders notu bulunmaktadır. transport.itu.edu.tr sitesinde "Boyut Toleransları" başlıklı bir ders notu bulunmaktadır.

Teknik resimde yüzey kalitesi ve toleranslar şu şekilde açıklanabilir: Yüzey Kalitesi: Genel tanımlamalar. Toleranslar. Toleranslar: Boyut toleransları. Yüzey pürüzlülüğü. Yüzey kalitesi sembolleri. Teknik resimde yüzey kalitesi ve toleransların gösterimi için: Toleranslı ölçüler, tolerans alanları ve kaliteyi gösteren semboller veya sayısal sapma değerleri kullanılır. Anma ölçüsü yazıldıktan sonra alt sapma (Eİ veya ei), anma ölçüsünün yanına, üst sapma (ES veya es), alt sapmanın üstüne yazılır. Sapma değerleri, tolerans çizelgelerinde µm verilir ve resim üzerinde mm’ye çevrilerek yazılır.

MA toleransı, doğrudan tanımlanmış bir terim değildir. Ancak, tolerans genel olarak bir parçanın ölçüsünün, çizimde belirtilen değerden ne kadar sapabileceğini ifade eden bir tasarım öğesidir. Tolerans, üretim süreçlerinde parçaların hassasiyetini ve işlevselliğini artırmak, maliyetleri azaltmak ve hata oranını düşürmek için kullanılır. Tolerans türleri arasında boyutsal tolerans ve geometrik şekil toleransı bulunur. Daha fazla bilgi için ilgili standartlar (örneğin, ISO 2768, ASME Y14.5) ve teknik resimlerin incelenmesi önerilir.

Toleransı dar olan kişi, psikoloji ve nörobilim bağlamında, duygusal uyarılmalara karşı sınırlı bir tepki çeşitliliğine sahip olan kişiyi ifade eder. Bu terim, mekanik ve endüstriyel bağlamda da kullanılabilir ve hassas ölçülerde parçaların üretiminde değişkenliğin minimal olması anlamına gelir.

GD&T'de konum toleransı, "Position" sembolü ile gösterilir ve bu, ASME Y14.5 standardına göre basitçe "Konum" olarak adlandırılır. Konum toleransı, bir özelliğin konumunun, temel boyutlar veya diğer referanslarla tanımlanan tam konumdan ne kadar sapabileceğini belirtir. Gösterim örneği: - Özellik kontrol çerçevesinde datum özellikleri referans alınarak, konumun tam olarak nerede olması gerektiği belirtilir ve tolerans, bu noktadan ne kadar sapmaya izin verildiğini tanımlar. - Çapsal tolerans bölgesi: Eğer özellik silindirik bir delik ise, boyut değeri çapsal bir tolerans bölgesini temsil eden bir sembolle önlenir. Ölçüm ve denetim: - X ve Y ölçümleri yapılarak, özelliğin datum özelliklerine göre konumu belirlenir ve bu ölçümler, toplam çapsal sapmaya dönüştürülür.

Basınçta tolerans hesaplama hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, basınç tolerans katsayısı hakkında bilgi verilebilir. Basınç tolerans katsayısı, havalandırma sistemlerinde, özellikle endüstriyel ve ticari binalarda, havanın sürekli ve kontrollü bir şekilde dolaşımını sağlamak amacıyla kullanılır. Basınç tolerans katsayısının doğru belirlenmesi, hava akışının sürekliliği ve konfor koşullarının sağlanması açısından önemlidir. Basınç tolerans katsayısı, mühendislik hesaplamalarında ve tasarım süreçlerinde kullanılan bir parametre olup, genellikle boyutsuz bir katsayı olarak ifade edilir. Basınç tolerans katsayısının hesaplanması için ASHRAE ve ISO gibi kuruluşların yayınladığı standartlarda detaylı kriterler bulunmaktadır.

Eşmerkezlilik gösterimi, bir parçanın bir eksen veya referans noktası etrafında düzgün bir şekilde merkezlenmesini sağlamak için kullanılan geometrik bir tolerans türü olan eşmerkezlilik toleransını ifade eder. Eşmerkezlilik toleransının gösterimi için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir: Form ölçüm cihazları ile kontrol. CMM ile kontrol. Basit yöntemler ile kontrol. Ayrıca, eşmerkezlilik toleransında herhangi bir yüzeye referans (datum) verilmemesi gerekir.

Geometrik toleranslandırma, genellikle ASME Y14.5 veya ISO 1101 gibi standartlara dayalı olarak yapılır. ASME Y14.5, özellikle geometrik boyutlandırma ve toleranslandırma (GD&T) için ayrıntılı bir kılavuz sunar ve Amerika Birleşik Devletleri'nde daha yaygın olarak kullanılır. ISO 1101, şekiller ve özellikler için geometrik toleransları belirler ve her ikisi de GD&T için bir çerçeve oluşturur. Ayrıca, makine mühendisliğinde ISO 2768 ve ISO 286 gibi ISO tolerans standartları da yaygın olarak kullanılmaktadır.

Rulmanlar için geçme tolerans sınıfları, boşluklu geçmeler ve sıkı geçmeler olarak ikiye ayrılır. Boşluklu geçme tolerans çiftleri: H7-h6: Yüzeyleri yağlanarak geçirilen makine elemanları için kullanılır. H7-g6: Tutuk geçme toleransı, eksenel kayması gereken dişliler ve kavramalar için. H8-h9: Rahat geçme, transmisyon milleri ve dişliler için. Sıkı geçme tolerans çiftleri: H7-j6: Tık tıklayarak geçirme, kayış kasnaklar ve dişliler için. H7-k6: Çekiçle rahat geçirme, kasnaklar ve rulman iç bilezikleri için. H8-n6: Çekiçle zor geçirme, kavramalar ve kaplinler için. Geçme toleransları, rulmanın çalışma şartları, yük türü ve sıcaklık gibi faktörlere bağlı olarak belirlenir.

H7-h6 normal geçme, ISO tolerans sisteminde kullanılan bir geçme türüdür. Özellikleri: Kullanım alanı: Yüzeyleri yağlanarak geçirilen makine elemanları için kullanılır. Örnekler: Sık değiştirilmesi gereken kasnak göbekleri, tespit bilezikleri, kavramalar, hareketli tezgah parçaları.

12 mm rayba, H8 tolerans sınıfına uygundur. H8 tolerans sınıfında, raybanın üst tolerans sınırı Ø12 + 0,023 = Ø12,023 mm, alt tolerans sınırı ise Ø12 + 0,017 = Ø12,017 mm olarak hesaplanır.

Teknik resimde genel tolerans, "Genel Tolerans: ± 0.1" şeklinde yazılabilir. Tolerans gösterim kuralları: Tolerans sapmaları, anma ölçüsünün sağ tarafına yazılır: üst sapma (Es veya es) sağ üst tarafa, alt sapma (EI veya ei) ise sağ alta. Sapma değerleri, ölçü rakamıyla aynı tip ve büyüklükte yazılmalıdır. Eğer sapmalardan birinin değeri sıfır ise, bu durum sıfır rakamıyla gösterilir. Tolerans değerleri, resim üzerinde yeterli yer yoksa, resim kağıdının uygun bir yerine çizilen bir tablo yardımıyla da verilebilir.

Tolerans gösteriminde kullanılan bazı semboller ve harfler şunlardır: Büyük harfler: Delik toleranslarında kullanılır. Küçük harfler: Mil toleranslarında kullanılır. I, L, O, Q: Bu harfler tolerans gösteriminde kullanılmaz. Ayrıca, tolerans gösteriminde ± işareti simetrik toleransları, ES (üst sapma) ve EI (alt sapma) ise tolerans sınırlarını belirtmek için kullanılır. Tolerans gösterimiyle ilgili daha detaylı bilgiler için ISO ve DIN standartlarına başvurulabilir.

Mutlak değerin artı eksi işareti, bir sayının pozitif ve negatif kareköklerini belirtmek veya belirsizliği, toleransları ve hata payını ifade etmek için kullanılır. Matematikte: Pozitif ve negatif karekökleri temsil eder; örneğin, √9 = ±3, bu da +3 veya -3 olabileceğini belirtir. Bilimde: Belirsizliği ve hata payını göstermek için bilimsel gösterimde kullanılır. Mühendislikte: Teknik çizimlerde toleransları belirtmek için kullanılır. Satrançta: Pozisyonları değerlendirmek için satranç notasyonlarında kullanılır.

Geometrik boyutlandırma ve toleranslama kuralları şu şekilde özetlenebilir: Şekil ve biçim toleransları. Profil toleransları. Düzenleme, yerleşim, salgı toleransları. Geometrik boyutlandırma ve toleranslama kurallarının tam listesine şu sitelerden ulaşılabilir: saygilirulman.com.tr; makinaegitimi.com. Ayrıca, geometrik boyutlandırma ve toleranslama konusunda dünya çapında kabul görmüş standartlar mevcuttur, örneğin ASME Y14.5 ve ISO standartları.

ISO diş toleransının nasıl hesaplandığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, ISO diş toleransları hakkında bilgi bulunabilecek sitelerden bazıları şu şekildedir: elesa-ganter.com; optimas.com; sandvik.coromant.com. Ayrıca, canbilya.com sitesinde ISO geçme toleransları hesaplama aracı bulunmaktadır.

Viski içenlerin neden sarhoş olmadığına dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, viskinin bazı özellikleri nedeniyle diğer bazı içeceklere göre daha az sarhoşluk hissedilebileceği düşünülmektedir: Alkol oranı: Viski, biranın alkol oranının 8 katı kadar alkol içerir. Etki mekanizması: Viski, endişe ve stresi azaltarak sinirleri rahatlatır ve vücutta kan dolaşımını hızlandırır. Temiz sarhoşluk: Viskinin neden olduğu sarhoşluğun sabahının genellikle daha az sıkıntılı olduğu belirtilmektedir. Alkol etkisi, kişinin bünyesine ve tüketim miktarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

ISO tolerans sınıfları, ISO tolerans sisteminde kullanılan ve harf ile rakam veya sayıdan oluşan sınıflardır. Bazı ISO tolerans sınıfları: IT01, IT0, IT1, ..., IT18. IT01, IT0, IT1, ..., IT16. ISO tolerans sınıfları, tolerans bölgesinin genişliğini ve sıfır çizgisine olan mesafeyi belirtir. Tolerans kaliteleri: Küçük toleranslar (IT01, IT0, IT1, ...). Orta toleranslar (IT5, IT6, ...). Büyük toleranslar (IT12, IT13, ...).