Sözleşmeler

Borçlar hukukunun özel hükümleri, Türk Borçlar Kanunu'nun ikinci kısmında yer alan ve çeşitli sözleşme tiplerini düzenleyen hükümlerdir. Bazı özel borç ilişkileri ve sözleşmeler: satım sözleşmesi; mal değişim (trampa) sözleşmesi; bağışlama sözleşmesi; kira sözleşmesi; ödünç sözleşmeleri; hizmet sözleşmesi; eser sözleşmesi; yayım sözleşmesi; vekâlet ilişkileri (vekâlet sözleşmesi, kredi mektubu ve emri, simsarlık sözleşmesi, komisyon sözleşmesi); saklama sözleşmeleri; kefalet sözleşmesi; ömür boyu gelir ve ölünceye kadar bakma sözleşmeleri; adi ortaklık sözleşmesi. Ayrıca, kanunda hiç düzenlenmemiş veya kısmen düzenlenmiş, tarafların özgür iradeleriyle ortaya koydukları isimsiz sözleşmeler de borçlar hukukunun özel hükümleri arasında yer alır.

Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun (6563 sayılı), elektronik ticarete ilişkin esas ve usulleri kapsar. Kanunun kapsadığı konular: Ticari iletişim: Mesleki veya ticari faaliyet kapsamında kazanç sağlamaya yönelik elektronik ticarete ilişkin her türlü iletişim. Elektronik sözleşmeler: Elektronik iletişim araçları ile yapılan sözleşmeler. Bilgi verme yükümlülükleri: Elektronik ticarete ilişkin hizmet sağlayıcıların bilgi verme yükümlülükleri. Hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıların sorumlulukları: Bu aktörlerin yükümlülükleri ve uygulanacak yaptırımlar. Uygulanacak yaptırımlar: Kanuna aykırı davranışlar için belirlenen cezalar.

Oyun sektörünün hukukla ilişkili olmasının birkaç nedeni vardır: Fikri mülkiyet hakları. Tüketici hukuku. Bilişim hukuku. Kişisel verilerin korunması. Ticari marka koruması. Lisans anlaşmaları.

Birleşmiş Milletler İkiz Sözleşmeleri, 4 Haziran 2003 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edilen 4867 ve 4868 sayılı kanunlar ile yürürlüğe girmiştir. Söz konusu sözleşmeler, 16 Aralık 1966 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda 2200 A (XXI) sayılı kararla kabul edilmiştir.

Karma sözleşmeler, yasalarda düzenlenmiş bulunan çeşitli sözleşme tiplerine ilişkin değişik öğeleri, yasada öngörülmeyen biçimde bir araya toplayarak oluşturulan sözleşmelerdir. Atipik sözleşmeler ise, kanun ve yasalarda yeri olmayan, isimsiz sözleşmelerdir. Karma sözleşmeler dört değişik biçimde kendisini gösterir: Çift mahiyetli sözleşmeler. Kombine sözleşmeler. Çeşitli sözleşme tiplerine ilişkin öğelerin birbirine karıştığı karma sözleşmeler. Kendine yabancı yan edimleri ihtiva eden sözleşmeler. Atipik sözleşmeler, temelde üç başlık altında incelenir: Bileşik sözleşmeler. Kendine özgü yapısı olan (sui generis) sözleşmeler. Karma sözleşmeler. Karma ve atipik sözleşmeler, Türk Borçlar Kanunu kapsamında düzenlenen tipik sözleşmelerden değildir ve bu nedenle atipik sözleşmelerden olduğu kabul edilir.

Borçlar hukukunda bazı ifa çeşitleri: Tam ifa ve kısmi ifa. Aynen ifa ve edim yerine ifa. Bölünebilir ve bölünemeyen edimlerin ifası. Çeşit borçlarında ifa. Seçimlik borçlarda ifa. Para borçlarında ifa.

En önemli sözleşmeler arasında şunlar sayılabilir: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi. Avrupa Sosyal Şartı. Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi. Kimyasal Silahlar Sözleşmesi. İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi. Basel Sözleşmesi. Ayrıca, Türkiye'nin taraf olduğu çok sayıda ikili işbirliği adli sözleşmeler, işbirliği protokolleri ve Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi gibi kuruluşlar tarafından oluşturulan sözleşmeler de önemli belgeler arasında yer alır. Hangi sözleşmelerin "en önemli" olarak değerlendirileceği, kişinin bakış açısına ve önceliklerine göre değişebilir.

Özel belgede sahtecilik, konusu olabilecek belgelerden bazıları şunlardır: Dilekçeler; Faturalar; İşe giriş bildirgesi; Banka teminat mektubu; Vergi beyannameleri; Kira sözleşmeleri; Mal teslim-tesellüm fişleri; Alım-satım sözleşmeleri; Adi apartman makbuzları; Özel doktor raporu ve reçeteleri. Bono, çek, poliçe gibi kambiyo senetleri, vasiyetname, tahvil gibi belgeler özel belge niteliğinde olmasına rağmen, kanunun özel hükmü gereği resmi belge olarak kabul edilmektedir.

Çocuk haklarının kaynakları hem ulusal hem de uluslararası boyutta olabilir. Uluslararası kaynaklar: Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. Cenevre Çocuk Hakları Bildirgesi. Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı. Avrupa Konseyi, Uluslararası Çalışma Örgütü ve Afrika Birliği Örgütü. Ulusal kaynaklar: 1982 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. Türk Medeni Kanunu, Türk Ceza Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu, Milli Eğitim Temel Kanunu ve Çocuk Koruma Kanunu.

Taahhütnameyi imzalayabilecek kişiler: Kiracı ve kiraya veren. Tüzel kişilik durumunda yetkili kişi. Kiracının yetkili temsilcisi. Kiracı dışında, aynı taşınmazda ikamet eden ya da işyerini kullanan kişilerin tek başına verdiği tahliye taahhütleri hukuki geçerlilik taşımaz.

Başlıca türev araç çeşitleri: Forward Sözleşmeleri: İki taraf arasında belirli bir varlığın gelecekte belirli bir tarihte ve fiyatta alım satımını öngören sözleşmelerdir. Future Sözleşmeleri: Belirli bir varlığın gelecekte belirli bir tarihte ve fiyatta alım satımını taahhüt eden standartlaştırılmış sözleşmelerdir. Opsiyon Sözleşmeleri: Alıcısına belirli bir varlığı belirli bir tarihte ve fiyatta alma veya satma hakkı veren, ancak bu hakkı kullanma zorunluluğu getirmeyen sözleşmelerdir. Swap Sözleşmeleri: İki tarafın belirli bir süre boyunca finansal varlıklarını veya yükümlülüklerini değiştirdiği anlaşmalardır. Ayrıca, varantlar da türev araçlar kategorisine girer.

İvazlı ve ivazsız işlemler, hukuki işlemlerin karşılık durumuna göre yapılan bir ayrımdır. İvazlı işlemler: Taraflardan birinin edimine karşılık olarak, diğer taraf da bir yük altına girerse ivazlı (karşılıklı) işlem mevcuttur. İvazsız işlemler: Bu tür işlemlerde karşı edim yoktur. Mirastan feragat bağlamında ivazlı ve ivazsız işlemler: İvazlı feragat: Feragat eden mirasçı, çoğunlukla taşınmaz, nakit ya da başka bir ekonomik karşılık alır. İvazsız feragat: Mirasçı, hiçbir bedel veya menfaat temin etmeksizin, mirasbırakanla yaptığı resmi bir sözleşme ile miras hakkından feragat eder.

İş yerinde kurulan sözleşmeler şunlardır: İş Sözleşmesi: İşçi ve işveren arasında, işçinin iş görmeyi, işverenin ise ücret ödemeyi taahhüt ettiği sözleşmedir. Belirli Süreli İş Sözleşmesi: Belirli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak yapılan sözleşmedir. Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi: Süre belirtilmeden yapılan ve iş ilişkisinin ne kadar süreceği belli olmayan sözleşmedir. Yarı (Kısmi) Zamanlı İş Sözleşmesi: Haftalık çalışma saatinin 45 saatten az olduğu sözleşmelerdir. Tam Zamanlı İş Sözleşmesi: Haftalık çalışma süresinin en fazla 45 saat olduğu sözleşmelerdir. Çağrı Üzerine Çalışma Esasına Dayanan Sözleşme: İşçinin ihtiyaç duyulduğunda çalışmayı taahhüt ettiği sözleşmelerdir. Uzaktan Çalışma Esasına Dayanan Sözleşme: İşçinin iş görme borcunu iş yerinden farklı bir noktada yerine getirdiği çalışma türüne ilişkin sözleşmelerdir. Takım İş Sözleşmesi: Birden fazla işçinin oluşturduğu bir takım adına, içlerinden birinin işverenle yaptığı sözleşmedir. Toplu İş Sözleşmesi: İşveren ile işçi sendikası arasında, iş sözleşmesinin yapılması, içeriği, işçilerin hakları ve sona ermesine ilişkin hususları düzenleyen sözleşmelerdir.

Şantiyelerde kullanılan bazı formlar şunlardır: Proje Takip Formu. Gelen-Giden Yazışmalar Takip Formu (Correspondence Log). Evrak İletim Formu (Transmittal). Toplantı Tutanak Formatı (MOM). İş İzni (Work Permit). Günlük İş Tutanağı (Time Sheet). Değişiklik Emri (Work Variation Order). Malzeme Teslim Tutanağı. Hakediş Formu (Monthly Payment Certificate). Kalite Kontrol ve SEÇ Formları. Ayrıca, DSİ tarafından onaylanan denetim formları da şantiyede kullanılır. Şantiyelerde kullanılan formların tamamı, işin cinsine ve büyüklüğüne göre değişiklik gösterebilir.

Dış ticaret sözleşmeleri, bir ülkenin şirketleri ile başka bir ülkenin şirketleri arasında yapılan ve mal veya hizmet alım satımını düzenleyen yazılı anlaşmalardır. Dış ticaret sözleşmelerinin temel bileşenleri: Tarafların bilgileri. Ticaret konusu ve miktar. Fiyat ve ödeme şartları. Teslimat koşulları. Risklerin devri. Gizlilik ve rekabet yasağı. İhtilaf çözümü. Dış ticaret sözleşmelerinde sıkça kullanılan uluslararası ticaret terimleri (Incoterms): EXW (Ex Works). FOB (Free On Board). CIF (Cost, Insurance and Freight). CFR (Cost and Freight). DAP (Delivered at Place). DDP (Delivered Duty Paid).

"It's called concealment" ifadesinin ne anlattığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, "concealment" kelimesinin bazı anlamları şunlardır: gizleme, saklama; gizlenme; sır tutma, sır saklama; esrar perdesi. Ayrıca, askeri alanda "concealment" kelimesi, gözetlemeye veya gözlemeye karşı korunma anlamına gelir.

Off-take sözleşmesi, üretici ile alıcı arasında, alıcının henüz üretilmemiş ürünlerin belirli bir kısmını satın alacağı koşulları belirleyen yasal bir sözleşmedir. Bu tür sözleşmeler, özellikle enerji, petrol, madencilik ve doğal kaynak geliştirme gibi volatil piyasalarda, hem üreticiye hem de alıcıya çeşitli avantajlar sağlar: Üretici için: Gelecekteki satışlar için garantili bir alıcı ve sabit bir gelir akışı sağlar, bu da finansman teminini kolaylaştırır. Alıcı için: Gelecekteki fiyat artışlarına karşı koruma sağlar ve tedarikin sürekliliğini garanti eder. Off-take sözleşmelerinde genellikle, tarafların yükümlülüklerini yerine getiremediği durumlarda geçerli olan mücbir sebep maddeleri bulunur. Bazı off-take sözleşmesi türleri şunlardır: Hedging (Riskten Korunma). Take or Pay (Al ya da Öde). Uzun Vadeli Satışlar.

Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, 24 Mayıs 2025 tarihli ve 32909 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmıştır. Bazı değişiklikler: İade kargo masrafları: Tüketiciler, cayma hakkı kullanıldığında iade kargo masraflarından sorumlu tutulamayacak, ancak malın satıcının belirttiği taşıyıcı dışında bir araçla iade edilmesi durumunda bu masraflardan sorumlu olacaktır. Cayma hakkının kapsamı: Cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayar gibi ürünler, cayma hakkı kapsamına alınmıştır. Ön bilgilendirme formu: Satıcı veya sağlayıcının, cayma hakkının kullanımı ile ilgili şartları, süreyi ve iade için belirlenen taşıyıcıyı detaylı bir şekilde ön bilgilendirme formunda belirtmesi gerekmektedir. Yönetmeliğin yürürlük tarihi 1 Ocak 2026 olarak belirlenmiştir.

Kamulaştırma bedelinin geri alınması mümkündür, ancak belirli şartların sağlanması gerekmektedir. Bu şartlar şunlardır: Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi. Beş yıllık bekleme süresinin dolması. Kamulaştırılan taşınmazla ilgili işlem yapılmaması. Bir yıl içinde dava açılması. Bedelin faiziyle birlikte iadesi. Özel kanunlarda kamulaştırılan malın geri verilemeyeceğine dair hüküm bulunması halinde geri alma hakkı kullanılamaz.

Muvazaa davasında davalı, muvazaalı sözleşmenin tarafı olan ve lehine devir işlemi yapılan kişidir. Bu, taşınmazı devralan kişi olabileceği gibi, taşınmazın daha sonra elinden çıktığı üçüncü bir kişi de olabilir. Eğer taşınmaz, muvazaa ile devralan kişinin elinden çıkmışsa, Türk Medeni Kanunu'nun 1023. maddesi gereği, bu kişinin kazanımı iyi niyetliyse korunur ve davaya karşı savunma yapabilir. Muris muvazaası (mirastan mal kaçırma) davasında ise davalı, taşınmazı devreden mirasçı veya mirasçılar olabilir.