Radyoterapi

Radyoterapi mezunları, doğrudan hemşire olamazlar çünkü radyoterapi bölümü, radyasyon onkolojisi teknikeri yetiştirmek üzere tasarlanmış bir ön lisans programıdır. Ancak, radyoterapi mezunları, hemşirelik alanında lisans derecesine sahip olarak ve radyoloji hemşireliği konusunda özel eğitim programlarına katılarak veya sertifikalar alarak uzmanlaşabilirler.

Radyoterapi doz birimi olarak Gray (Gy) kullanılır.

Evet, radyoterapi ve radyasyon onkolojisi aynı kavramı ifade eder. Radyasyon onkolojisi, iyonizan radyasyon kullanarak radyasyonun kansere etkilerini ve tümörlerin davranışlarını inceleyen tıbbi bilim dalıdır.

Radyoterapi ve fizyoterapi farklı tedavi yöntemleridir. Radyoterapi, kanser ve bazı hastalıklarda yüksek enerjili radyasyon kullanılarak uygulanan bir tedavi yöntemidir. Fizyoterapi ise, hareket kabiliyeti ve eklem fonksiyonlarını iyileştirmek, ağrıyı azaltmak ve yaralanma veya hastalıklardan sonra iyileşmeyi hızlandırmak için uygulanan bir sağlık hizmeti mesleğidir.

Fizik tedavi ve radyoterapi doğrudan tanı koyma amacı taşımazlar, ancak hastalıkların tedavisinde önemli rol oynarlar. Radyoterapi, kanser ve bazı kanser dışı hastalıkların tedavisinde yüksek enerjili iyonlaştırıcı radyasyon kullanarak tümör hücrelerini yok etmeyi veya büyümelerini engellemeyi hedefler. Bu nedenle, radyoterapi daha çok tedavi odaklı bir yöntemdir. Fizik tedavi ise, hastaların fiziksel fonksiyonlarını iyileştirmek, ağrılarını azaltmak ve hareket kabiliyetlerini artırmak için uygulanır. Fizik tedavi uzmanları, hastaların durumunu değerlendirerek uygun tedavi planlarını oluştururlar. Dolayısıyla, her iki yöntem de doğrudan tanı koyma değil, tedavi ve rehabilitasyon süreçlerinde yardımcı olma amaçlıdır.

Radyoterapi gören hastaların beslenmesi, tedavi sürecinin yan etkilerini azaltmak ve vücudun iyileşme sürecini desteklemek için dikkat edilmesi gereken bazı noktalara sahiptir. Önerilen besinler: 1. Protein açısından zengin gıdalar: Süt ürünleri, kırmızı et, kuru baklagiller ve kümes hayvanları gibi protein kaynakları günlük beslenmede yer almalıdır. 2. Yüksek kalorili yiyecekler: Tam tahıllı gıdalar, bitkisel yağlar, kuruyemiş, meyve ve sebzeler sağlıklı kalori kaynaklarıdır. 3. Yumuşak kıvamlı gıdalar: Yutması zor olan gıdalardan kaçınılmalı, yumuşak sebze yemekleri tercih edilmelidir. 4. Sıvı tüketimi: Günde en az 2 litre su veya asitsiz içecekler tüketilmelidir. Kaçınılması gereken alışkanlıklar: - Sigara ve alkol tüketilmemelidir. - İştahsızlık durumunda doğal ve yüksek yağlı yiyecekler tercih edilebilir. Radyoterapi gören hastaların beslenme düzeni hakkında daha detaylı bilgi almak için bir doktora veya diyetisyene danışmaları önerilir.

Fizik tedavi ve radyoterapi farklı alanlarda eğitim gerektiren bölümlerdir: 1. Fizik Tedavi: Fizik tedavi okumak için genellikle fizyoterapi ve rehabilitasyon bölümüne gitmek gerekmektedir [6]. Bu bölüm, 4 yıllık lisans eğitimi sunar ve teorik bilgilerin yanı sıra pratik uygulamaları da içerir [6]. 2. Radyoterapi: Radyoterapi okumak için ise radyoterapi teknikerliği önlisans programına katılmak gerekmektedir.

Meme radyoterapisi en fazla 5 kür olarak uygulanır. Genellikle bu tedavi, meme koruyucu cerrahi sonrası kanserin tekrar oluşmasını önlemek için 5-7 hafta boyunca hafta içi her gün yapılır.

Radyoterapide kullanılan dozlar Gy (Gray) olarak verilir çünkü Gy, 1 kg dokuda absorblanan 1 joule'lük enerji miktarını ifade eder. Bu birim, radyasyonun biyolojik etkilerini ve doz ölçümünü standartlaştırmak için kullanılır.

Gamma tıpta iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Radyoterapi: Yüksek enerjili gama ışınlarının kanser tedavisinde kullanılması. 2. Tıbbi Görüntüleme: Gama kameraları ile vücutta radyoaktif madde kullanılarak organ ve yapıların görüntülenmesi.

Radyoterapi teknisyeni olmak için 2 yıl süren bir önlisans programı olan radyoterapi bölümünde okumak gerekmektedir.

Bolus terimi, farklı alanlarda farklı işlevlere sahiptir: 1. Tıpta: Bolus, belirli bir zaman diliminde (genellikle 1-30 dakika) hızlı bir şekilde kan konsantrasyonunu artırmak için uygulanan ayrık miktarda ilaç veya diğer bileşiklerin verilmesi anlamına gelir. 2. Veterinerlikte: Bolus, sığır, keçi ve koyun gibi hayvanların rumenine yerleştirilen, uzun süreli etkili büyük bir tablettir. 3. Radyoterapide: Bolus, cilt yüzeyindeki ışınların dozunu homojenleştirmek veya modüle etmek için kullanılan mumsu bir doku eşdeğeridir.

Radyoterapiye başvurabilecek kişiler, kanser ve belirli hastalıkların tedavisinde radyasyon tedavisi gerektiren hastalardır. Bu tedaviye uygunluğu belirleyen ve tedaviyi uygulayan uzmanlar şunlardır: - Radyasyon onkoloğu: Radyoterapi alanında uzmanlaşmış hekim, uygun tedavi biçimini ve dozunu belirler. - Radyasyon fizikçisi: Tedavi planını yapar, cihazların kontrolünü ve güvenliğini sağlar. - Radyoterapi teknikeri: Tedavi cihazlarını kullanır ve hastanın doğru pozisyonda olmasını sağlar. Ayrıca, onkoloji hemşiresi, diyetisyen ve psikolog gibi diğer sağlık uzmanları da radyoterapi sürecinde yer alabilir.

Tare (transarteriyel radyoembolizasyon) sonrası iyileşme süreci genellikle 1-2 saat sürer ve hastalar aynı gün veya ertesi gün taburcu edilir. Ancak, tam iyileşme süreci hastadan hastaya farklılık gösterebilir ve 6 haftaya kadar sürebilir.

Radyoterapi eğitimi hem 2 yıllık önlisans hem de 4 yıllık lisans düzeyinde verilmektedir.

Radyoterapi mezunları, Dikey Geçiş Sınavı (DGS) ile aşağıdaki bölümlere geçiş yapabilirler: Acil Yardım ve Afet Yönetimi; Hemşirelik; Sağlık Yönetimi. Ayrıca, Anadolu, Atatürk ve İstanbul üniversitelerinin açıköğretim fakültelerinde bulunan bazı bölümlere de geçiş yapma hakları bulunmaktadır.

Radyoterapi yan etkileri, tedavi edilen bölgeye, verilen radyasyon dozuna ve hastanın bireysel özelliklerine bağlı olarak değişiklik gösterir. Yaygın yan etkiler genellikle tedavi bittikten sonra birkaç hafta içinde kaybolur. Bu yan etkiler arasında: - yorgunluk ve halsizlik, - ciltte kızarıklık, kuruluk, kaşıntı ve soyulma, - saç dökülmesi, - mide bulantısı ve kusma. Uzun vadeli yan etkiler ise nadiren ortaya çıkar ve tedavi sürecindeki gelişmelerle birlikte riskleri en aza indirmeyi hedefler. Radyoterapi yan etkileri hakkında daha detaylı bilgi için tedavi eden doktora danışılması önerilir.

Radyoterapinin yan etkileri, tedavi edilen bölgeye, verilen radyasyon dozuna ve hastanın bireysel özelliklerine bağlı olarak değişiklik gösterir. Yaygın yan etkiler genellikle tedavi bittikten sonra haftalar veya birkaç ay içinde geçer. Bunlar arasında: - Yorgunluk ve halsizlik. - Cilt reaksiyonları (kızarıklık, kuruluk, kaşıntı ve soyulma). - Saç dökülmesi. Uzun vadeli yan etkiler ise nadiren ortaya çıkar ve tedavi sürecindeki gelişmeler bu riskleri en aza indirmeyi hedefler.

Işın tedavisinin (radyoterapi) yan etkileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve tedavi edilen bölgeye bağlı olarak değişir. İşte bazı yaygın yan etkiler: 1. Cilt Sorunları: Ciltte ağrı, renk değişikliği, kuruma ve kaşıntı gibi reaksiyonlar oluşabilir. 2. Yorgunluk: Tedavi sırasında veya sonrasında haftalarca sürebilen yorgunluk hissi görülebilir. 3. Saç Dökülmesi: Tedavi edilen bölgede saç dökülmesi meydana gelebilir. 4. Yeme İçme Sorunları: Ağız yaraları, iştah sorunu, kilo kaybı ve yemek yutulduğunda boğazda rahatsızlık gibi yan etkiler görülebilir. 5. İshal: Karın ve pelvik bölgeye yapılan radyasyon tedavisinde ishal sorunu ortaya çıkabilir. 6. Cinsel Sağlık Sorunları: Tedavi edilen bölgedeki eklem ve kasların sertleşmesi, doğurganlık ve cinsel sağlığı etkileyebilir. 7. Kısırlık: Tedavi, üreme organlarını etkileyerek kısırlığa yol açabilir. Bu yan etkilerin çoğu tedavi bittikten sonra kendiliğinden kaybolur.

Fizik tedavide radyoterapi, yüksek enerjili ışınlar kullanılarak kanser hücrelerinin yok edilmesini amaçlayan bir tedavi yöntemidir. Tedavi süreci şu adımlarla gerçekleştirilir: 1. Tedavi Planı Hazırlığı: Hastanın durumu değerlendirilir ve hangi bölgeye radyasyon uygulanacağı belirlenir. 2. Simülasyon: Hastanın radyoterapi cihazında nasıl pozisyon alacağı simüle edilir. 3. Tedavinin Başlaması: Hasta, özel bir cihazın içine yerleştirilir ve ışınlar tümöre yönlendirilir. 4. Takip: Tedavi sürecinde ve sonrasında hastanın durumu düzenli olarak kontrol edilir. Radyoterapi, genellikle 1-6 hafta süren seanslar halinde, haftada 5 gün olarak planlanır.