Radyasyon

ICRU 50 ve 62, Uluslararası Radyasyon Birimleri ve Ölçümleri Komisyonu (ICRU) tarafından yayınlanan raporlardır ve radyasyon onkolojisi alanında tedavi planlamasının standartlaştırılmasına yardımcı olur. ICRU 50 (1993), bilinen tümör, şüpheli mikroskopik yayılım ve kurulum varyasyonlarını ve organ ile hasta hareketini hesaba katmak için gerekli olan hacimlerin tanımlanması için bir dil ve metodoloji sunar. ICRU 62 (1999), 50 numaralı raporun bazı tanımlarını daha doğru bir şekilde formüle etmek ve son altı yılda yapılan ilerlemelerin sonuçlarını dikkate almak için yayınlanmıştır. Ayrıca, 62 numaralı rapor, farklı pozisyonel belirsizliklerin (örneğin, kurulum marjı ve iç organ hareketi marjı) nasıl birleştirileceği sorusunu ele alır ve İç Marj (IM) ve Set-up Marjı (SM) kavramlarını tanıtır.

Kazım Koyuncu, "Kıyamet Çiçeği" ifadesini, Çernobil felaketi sonrası Karadeniz'e yağan radyasyonun yağmurlarla gelmesini ve bu durumun bölgedeki yaşamı olumsuz etkilemesini anlatmak için kullanmıştır.

Kurşun tiroid koruyucu, tiroid bezini radyasyonun zararlı etkilerinden korumak amacıyla kullanılır. Bu koruyucu, özellikle radyoloji ve diğer görüntüleme prosedürleri sırasında, tiroid bölgesinin radyasyona maruz kalmasını engellemek için boyun bölgesine takılır.

Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK), nükleer enerji ve iyonlaştırıcı radyasyon ile ilgili çeşitli alanlarda düzenlemeler ve denetimler yapar. Başlıca görevleri şunlardır: 1. Nükleer Tesisler: Nükleer tesislerin kurulması, işletilmesi, işletmeden çıkarılması ve yeniden devreye alınması süreçlerini yetkilendirir ve denetler. 2. Radyasyon Kaynakları: Radyasyon tesislerinin işletilmesi ve radyasyon uygulamalarının yürütülmesi için yetkilendirme yapar. 3. Emniyet ve Güvence: Nükleer silahların yayılmasının önlenmesi amacıyla nükleer madde ve teknolojilerin ihracatını ve ithalatını denetler. 4. Acil Durum Yönetimi: Radyasyon acil durumları için ulusal bildirim noktası olarak görev yapar ve ilgili planları yönetir. 5. Radyasyondan Korunma: Atık tesislerini işletecek, radyasyon ölçüm sistemi kuracak ve kişisel dozimetri hizmeti verecek kuruluşları yetkilendirir. 6. Araştırma ve Geliştirme: Güvenlik ve emniyet alanında ihtiyaç duyulan araştırma ve geliştirme faaliyetlerini yürütür veya yaptırır.

Radyometre ve anemometre aynı şeyler değildir. Anemometre, rüzgar hızını ve bazı durumlarda rüzgar yönünü ölçmek için kullanılan bir cihazdır. Radyometre ise, radyasyon ölçmek için kullanılan bir alettir ve genellikle güneş ışınımını ölçmek amacıyla kullanılır.

Radyasyon yönetmeliği, radyasyon tesislerinin işletilmesi ve radyasyon uygulamalarının yürütülmesi ile ilgili usul ve esasları belirleyen yönetmeliklerdir. Başlıca radyasyon yönetmelikleri şunlardır: 1. Radyasyon Tesislerine ve Radyasyon Uygulamalarına İlişkin Yetkilendirmeler Yönetmeliği: Radyasyon tesislerinin sınıflandırılması, yetkilendirilme koşulları ve radyasyondan korunma programları gibi konuları kapsar. 2. Radyasyon Acil Durumlarının Yönetimi Hakkında Yönetmelik: Nükleer enerji ve iyonlaştırıcı radyasyona ilişkin faaliyetlerde meydana gelebilecek radyasyon acil durumlarının yönetimine dair usul ve esasları belirler. 3. Radyoloji Hizmetleri Yönetmeliği: Sağlık hizmet sunumu kapsamında radyoloji hizmetlerinin planlanması, sınıflandırılması ve denetlenmesi ile ilgili düzenlemeleri içerir. 4. İyonlaştırıcı Radyasyon ve Radyonüklit Kullanılarak Sunulan Sağlık Hizmetleri Hakkında Yönetmelik: İyonlaştırıcı radyasyon ve radyonüklit kullanılarak sunulan sağlık hizmetlerinin güvenlik önlemlerini ve sağlık personeline verilecek sağlık iznini belirler.

Hastanelerde radyasyon yayan bazı cihazlar şunlardır: 1. X-ray Cihazları: Vücut içindeki yapıları görüntülemek için ionize radyasyon kullanır. 2. Bilgisayarlı Tomografi (BT) Cihazları: Çok sayıda X-ray görüntüsü alarak vücudun kesitsel görüntülerini oluşturur. 3. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) Cihazları: İonize radyasyon kullanmaz, ancak bazı durumlarda kontrast maddeleri radyasyon yayabilir. 4. Nükleer Tıp Cihazları: Radyoaktif izotoplar kullanarak hastalıkların tanı ve tedavisinde radyasyon yayar (PET, gama kamerası). 5. Radyasyon Onkolojisi Cihazları: Kanser tedavisinde yüksek enerjili X-ray ve elektron ışınları kullanır (lineer hızlandırıcılar, brakiterapi cihazları).

TLD (Termolüminesans Dozimetre), iyonlaştırıcı radyasyonu ölçmek için kullanılan bir cihazdır. Çalışma prensibi şu şekildedir: TLD, radyasyona maruz kaldığında enerji depolar ve daha sonra ısıtıldığında bu enerjiyi ışık olarak serbest bırakır. Kullanım alanları arasında tıbbi ve nükleer endüstriler, radyoterapi, havacılık ve uzay araştırmaları yer alır.

Uyduda infrared (kızılötesi) radyasyon, özel bir radyometre tarafından belirli bir dalga boyunda algılanır. İnfrared uydu görüntülerinde radyasyon miktarı, bir sıcaklık değerine (parlaklık sıcaklığı) dönüştürülür ve bu değer, gri veya beyaz tonlarına (veya renklere) dönüştürülerek bir görüntü oluşturulur. Bu görüntüler, bulutların yüksekliğini ve atmosferin sıcaklığını belirlemek için kullanılır.

Radyoopak terimi, x ışınlarını geçirmeyen maddeleri ifade eder.

Radyoterapide yapılan fizik tedavi, radyasyon fizikçisi tarafından yürütülen tıbbi fizik tedavisidir. Bu tedavi sürecinde radyasyon fizikçisi, aşağıdaki görevleri yerine getirir: Tedavi planını yapar ve cihazların doğru çalışmasını sağlar; Radyasyon dozu hesaplamalarını yapar; Tedavi sırasında verilen dozun doğruluğunu test eder; Hastanın aldığı radyasyondan en az etkilenmesi için gerekli güvenlik önlemlerini alır.

Radyasyon dozu çeşitli yöntemlerle hesaplanır: 1. Dozimetri Cihazları ile Ölçüm: Film dozimetreler, termolüminesans dozimetreler (TLD) ve elektronik dozimetreler gibi cihazlar kullanılarak radyasyon seviyesi ölçülür. 2. Matematiksel Modeller ve Simülasyonlar: Monte Carlo simülasyonları ve analitik modeller, radyasyonun yayılımını ve farklı ortamlarla etkileşimini tahmin etmek için kullanılır. 3. Klinik Doz Hesaplama Yöntemleri: Radyoterapi ve tanısal görüntüleme uygulamalarında, hastanın anatomik yapısına göre radyasyon dozu optimize edilir. 4. Uluslararası Standartlar: Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) ve Uluslararası Radyolojik Koruma Komisyonu (ICRP) gibi kuruluşlar, radyasyon dozlarının hesaplanması ve izlenmesi için uluslararası standartlar belirlemiştir. Radyasyon dozu birimleri ise şunlardır: - Absorbe Doz (Gray, Gy): Birim kütle başına bir madde veya doku tarafından soğurulan enerji miktarını ifade eder. - Eşdeğer Doz (Sievert, Sv): Radyasyonun farklı türlerinin biyolojik sistemler üzerindeki etkilerini karşılaştırmak için kullanılır. - Etkili Doz (Sievert, Sv): Tüm vücut üzerindeki toplam radyasyon etkisini hesaba katar ve genel sağlık riski hakkında bilgi verir.

Radyasyonun tehlikeli olduğu seviye, alınan dozun miktarına ve türüne bağlıdır. Genel olarak kabul edilen sınırlar şunlardır: - 4-5 Sievert (Sv), ölümcül bir doz olarak kabul edilir. - 100 mSv (mikroSievert), kanser riskinin artmasıyla ilişkilendirilmiştir. - 1000 mSv (1 Sv), bir insanın yıllık maruz kalabileceği maksimum güvenli dozdur. Düşük dozlarda ve uzun sürede alınan radyasyon, vücut tarafından onarılabilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açma olasılığı daha düşüktür.

X-ışını TIR ifadesi, "X-ışını Toplam İç Yansıma" anlamına gelebilir. Bu, X-ışınlarının bir malzemenin iç yüzeyine çarptığında tamamen yansımasını ifade eder. X-ışınları ise, yüksek frekanslı ve düşük dalga boylu elektromanyetik radyasyon türüdür ve çeşitli alanlarda kullanılır, bunlar arasında: - Tıp: Teşhis ve tedavi amaçlı röntgen cihazları. - Güvenlik: Havaalanları, gümrük kapıları ve otogar gibi yerlerde yabancı madde ve kaçakçılığı tespitinde. - Endüstri: Malzeme karakterizasyonu ve kalite kontrolü.

Gözlükteki radyasyon filtresi, gözleri zararlı ışınlardan korumak amacıyla kullanılır. Farklı radyasyon filtreleri ve işlevleri: - UV filtresi: Güneşten gelen ultraviyole ışınlara karşı koruma sağlar. - Mavi ışık filtresi: Dijital ekranlardan ve yapay ışık kaynaklarından gelen mavi-mor ışınları filtreleyerek gözlerin yorulmasını önler.

Hastane röntgen cihazlarında alınan radyasyon dozu, 0,15-11,4 mSv/yıl arasında değişmektedir.

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2008/1773 E., 2008/14364 K. kararı, baz istasyonlarının çevreye verdiği zarar ile ilgili bir davadan alınmıştır. Bu kararda, baz istasyonunun yaydığı radyasyonun insan sağlığına uzun vadede zarar verebileceği ve bu nedenle meskun mahalde kurulamayacağı vurgulanmıştır.

Akıllı saatler, düşük güç seviyelerinde çalıştıkları ve sürekli yüksek güçte sinyal yaymadıkları için genellikle düşük miktarda radyasyon yayar. SAR değeri: Akıllı saatlerdeki SAR değerleri, genellikle akıllı telefonlardaki SAR değerlerinin üçte biri kadar düşük bulunur. Yayılan radyasyon türü: Akıllı saatler, sadece iyonlaştırıcı olmayan radyasyon yayar. Karşılaştırma: Bir akıllı saatin yaydığı radyasyon, telefon görüşmesi yapılırken veya yoğun veri transferi sırasında bir akıllı telefonun yaydığı radyasyondan daha azdır. Dünya Sağlık Örgütü ve diğer saygın uluslararası sağlık kuruluşları, iyonlaştırıcı olmayan radyasyonun insan sağlığı üzerindeki potansiyel etkilerini araştırmaktadır. Yine de, özellikle gelişme çağındaki çocukların radyasyonu daha fazla emebileceği göz önünde bulundurularak, akıllı saatlerin gereksiz yere uzun süre bilekte tutulmaması ve güvenilir markalardan tercih edilmesi önerilir.

Radyasyon en çok şu durumlarda ortaya çıkar: 1. Doğal Kaynaklar: Kozmik ışınlar ve yer kabuğundaki radyoaktif elementler (radon gazı gibi) doğal radyasyon kaynaklarına örnektir. 2. Yapay Kaynaklar: Tıbbi uygulamalar (röntgen, BT taramaları, radyasyon tedavisi), nükleer santral kazaları ve radyoaktif maddelerin yanlış kullanımı yapay radyasyon kaynaklarıdır. 3. Günlük Hayat: Duman detektörleri, floresan lambalar, seramikler ve gübreler gibi bazı tüketici ürünlerinde az miktarda radyasyon bulunur. Radyasyona maruz kalma, doz miktarına ve süresine bağlı olarak sağlık sorunlarına yol açabilir.

100 mSv radyasyona maruz kalmak tehlikelidir, çünkü bu doz, kanser riskinin artmasıyla ilişkilendirilen en düşük yıllık doz miktarıdır. Daha yüksek dozlar, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir: 500 mSv: Maruz kalanların yarısını bir ay içinde öldürebilir. 1000 mSv: Mide bulantısına neden olur ve uzun yıllar sonra her 100 kişiden 1’inde kansere yol açabilir. Radyasyonun etkileri, dozun yanı sıra türüne, maruz kalma süresine ve kişinin bireysel özelliklerine bağlı olarak değişir. Radyasyondan korunmak için güvenlik önlemleri alınmalıdır.