PeriyodikSistem

Elektronegatiflik, periyodik tabloda soldan sağa doğru gidildikçe artar, yukarıdan aşağıya doğru gidildikçe ise azalır. Aynı periyotta: Sağ tarafa doğru gidildikçe elektronegatiflik artar, çünkü katman sayısı değişmezken, katmandaki proton sayısı ve çekirdeğin çekim kuvveti artar. Aynı grupta: Yukarı doğru çıktıkça elektronegatiflik artar, çünkü katman sayısı azalır ve son katmandaki elektronlar çekirdeğe daha çok yaklaşır. Periyodik sistemde elektronegatifliği en büyük üç element sırasıyla flor (F), oksijen (O) ve azottur (N).

Flor (F), periyodik tabloda en yüksek elektronegatifliğe sahip elementtir. Pauling Elektronegatiflik Ölçeği'ne göre florun elektronegatifliği 3,98'dir.

Periyodik sistemdeki yatay sıralara periyot denir.

Periyodik sistemde grup ve periyotların oluşturulma süreci şu şekilde özetlenebilir: Grupların Oluşturulması: Johann Döbereiner: Elementleri benzer kimyasal ve fiziksel özelliklerine göre üçlü gruplara ayırmıştır. Dimitri Mendeleyev ve Lothar Meyer: Elementleri atom ağırlıklarına göre sıralamış, bu çalışmalar modern periyodik tablonun temelini oluşturmuştur. Henry Moseley: Elementleri atom numaralarına göre sınıflandırmış, bu sayede günümüzde kullanılan periyodik tablonun temeli atılmıştır. Glenn Seaborg: Periyodik tabloya iki sıra ekleyerek son şeklini vermiştir. Periyotların Oluşturulması: Periyodik tabloda yatay sıralar periyot olarak adlandırılır. Periyotlar, yeni bir elektron kabuğunun ilk elektronuna sahip olmasıyla başlar. Periyodik tabloda gruplar ve periyotlar şu şekilde tanımlanır: Gruplar: Dikey sütunlardır, 18 grup bulunur ve 8'i A, 10'u B grubudur. Periyotlar: Yatay sıralardır, 7 periyot vardır.

B grubu metaller, geçiş metalleri, lantanitler ve aktinitler olarak üçe ayrılır. Geçiş metalleri: 1B'den 8B'ye kadar olan grupları kapsar. Lantanitler: 6. periyot 3B grubunda yer alır. Aktinitler: 7. periyot 3B grubunda yer alır.

Periyodik sistem konu anlatımı için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Periyodik sistemin tanımı: Elementlerin artan atom numaralarına göre sıralandığı tablo olarak açıklanır. 2. Periyodik sistemin bölümleri: Periyotlar: Yatay sıralardır, 7 periyot vardır. Gruplar: Dikey sütunlardır, 18 grup vardır. 3. Periyodik sistemde elementlerin yerleşimi: Katman sayısı: Periyot numarasını verir. Son katmandaki elektron sayısı: Grup numarasını verir. 4. Aynı grup ve periyotlardaki özelliklerin benzerliği: Aynı grupta bulunan elementlerin kimyasal özellikleri benzerdir. Soldan sağa doğru periyotlarda bazı özellikler (atom numarası, atom hacmi vb.) değişir. 5. Özel gruplar: 1A (alkali metaller), 2A (toprak alkali metaller), 7A (halojenler), 8A (soy gazlar) gibi grupların özellikleri anlatılır. Konu anlatımı için YouTube'da "TYT Kimya - Periyodik Sistem - Görkem ŞAHİN - 2025" videosu izlenebilir.

Periyodik sistemde aynı grupta bulunan atomların elektronları, en dış elektron kabuklarında aynı sayıda elektrona sahip olacak şekilde sıralanır. Örneğin, halojen grubunun elemanlarının tümü bir elektron alarak elektron dizilimlerini soy gazlara benzetmeye çalışır ve bu nedenle oluşturdukları bileşiklerde -1 değerlik alırlar. Aynı gruptaki elementlerin benzer kimyasal özelliklere sahip olmasının nedeni de budur.

Yarıçap arttıkça hacim genellikle artar. Bu durum, özellikle silindir ve küre gibi şekillerin hacim formüllerinde açıkça görülür. Örneğin, bir silindirin hacmi, taban yarıçapı (r) ve yüksekliğin (h) çarpımına eşittir (V = πr²h) büyür ve bu da hacmin artmasına neden olur. Aynı şekilde, bir kürenin hacmi, yarıçapın küpü ile orantılı olarak artar (V = 4/3πr³). Ancak, bazı durumlarda (örneğin, bir silindirin yarıçapı 2 kat artırılıp yüksekliği 2/3 oranında azaltıldığında) hacim değişebilir.

Periyodik dalga ve atomların sınıflandırılması farklı kavramlardır. Periyodik dalga hakkında bilgi bulunamadı. Atomların sınıflandırılması ise şu şekilde yapılabilir: Periyotlar ve gruplar: Periyodik tabloda yatay sıralar periyot, düşey sütunlar ise grup olarak adlandırılır. Bloklar: Periyodik tablo, elektron dizilimlerinin türüne göre bloklara ayrılır. Baş grup ve geçiş elementleri: A grubu elementlerine baş grup, B grubu elementlerine ise geçiş elementleri denir. İzotoplar: Proton sayısı aynı, nötron sayısı farklı atomlar aynı elementin izotoplarıdır. Metaller, yarı metaller ve ametaller: Atomların ısı ve elektriği iletme, işlenebilirlik gibi özelliklerine göre sınıflandırılmasıdır.

8. sınıf fen bilimleri periyodik sistem, elementlerin benzer ve farklı özelliklerine göre sınıflandırılması sonucunda oluşan tablodur. Periyodik sistemin bazı özellikleri: Periyot: Yatay sıralardır, 7 periyot vardır. Grup: Dikey sütunlardır, 18 grup vardır. Elementlerin yeri: Bir elementin periyodik sistemdeki yeri, nötr durumdaki elektron dağılımına göre belirlenir. Benzerlik: Aynı grupta bulunan elementlerin kimyasal özellikleri genellikle benzerdir. Periyodik sistem, elementlerin daha kolay incelenebilmesini ve yeni bulunan elementlerin hangi özelliklere sahip olabileceğinin tahmin edilebilmesini sağlar.

B grubu elementleri, periyodik tablonun d ve f bloklarında yer alan geçiş metalleridir. B grubu elementlerinin bazı örnekleri: Demir (Fe); Kobalt (Co); Nikel (Ni); Skandiyum (Sc); İtriyum (Y); Titanyum (Ti); Vanadyum (V); Krom (Cr); Manganez (Mn); Rutenyum (Ru). B grubu elementlerinin bazı özellikleri: Genellikle bileşiklerinde çok farklı değerlikli iyon hâlinde bulunurlar (Fe+2, Fe+3; Cu+1, Cu+2 vb.). Sertlikleri, yüksek yoğunlukları, iyi ısı iletkenlikleri ve yüksek erime-kaynama sıcaklıklarıyla tanınırlar. Ağır metaller olarak bilinirler.

IUPAC sistemine göre 18 grup bulunmaktadır.

Elementler, artan atom numaralarına (proton sayısı) göre sıralanır. Periyodik tabloda ayrıca şu şekilde bir sıralama ve sınıflandırma da yapılır: Periyotlar: Yatay sıralar, yeni bir elektron kabuğunun ilk elektronuna sahip olmasıyla başlar. Gruplar: Dikey sütunlar, atomların elektron dizilimlerine göre belirlenir ve aynı grupta yer alan elementler, belli bir kabukta aynı sayıda elektrona sahiptir. Bloklar: Değerlik orbitallerinin türüne göre gruplanan periyodik tablo kısımlarıdır. Doğal olarak bulunan elementlerden 80 tanesi sürekli kararlı durumda kalabilirken, diğerleri radyasyon yayar.

9. sınıf kimya ders kitabı sayfa 90'da yer alan içerikler, kullanılan ders kitabı yayınevine göre değişiklik gösterebilir. Pasifik Yayınları: Bu yayınevine ait 9. sınıf kimya ders kitabında, sayfa 90'da "9. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 90 Cevapları" başlıklı bir video bulunmaktadır. Meb Yayınları: Bu yayınevine ait 9. sınıf kimya ders kitabında, sayfa 90'da yer alan sorular ve cevapları şu sitelerde bulunabilir: egitim.net.tr; derskitabicevaplarim.com. Evrensel İletişim Yayınları: Bu yayınevine ait 9. sınıf kimya ders kitabında, sayfa 90'da yer alan sorular ve cevapları derskonum.com sitesinde mevcuttur.

9. sınıf kimya dersinde atomun yapısı ile ilgili ders notu çıkarmak için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: OGM Materyal: "Kimyanın Bilim Olma Süreci", "Atom ve Periyodik Sistem", "Atomun Yapısı" gibi konu özetlerine ulaşılabilir. YouTube: "Atomun Yapısı | 9. Sınıf Kimya" başlıklı video, atomun yapısı ile ilgili bilgiler sunar. prfakademi.com: 9. sınıf kimya dersinde atom ve periyodik sistem ile ilgili PDF dosyası mevcuttur. zeduva.com: 9. sınıf TYT kimya dersinde atom ve periyodik sistem ile ilgili konu anlatımı PDF dosyası bulunabilir. kunduz.com: Atom modelleri ve atomun yapısı ile ilgili ders notları mevcuttur. Ayrıca, ders kitabı ve öğretmen notları da ders notu çıkarmak için faydalı olabilir.

İyonlaşma enerjisinin artmasının birkaç nedeni vardır: Soldan sağa doğru periyodik tablo boyunca ilerleme. Atom çapının küçülmesi. Değerlik elektron sayısı, temel enerji seviyesi, elektron alışverişi ve elektron ilgisi. Ayrıca, bazı istisnalar da vardır; örneğin, borun iyonlaşma enerjisi berilyumdan, oksijenin ise azottan daha azdır.

Cu (bakır) elementi, periyodik tabloda 4. periyotta, 1B grubunda (geçiş metalleri) yer alır.

9. sınıf kimya ders kitabı sayfa 84'te genellikle etkinlik ve sorular yer alır. Örneğin, Hecce Yayıncılık'a ait 9. sınıf kimya ders kitabında sayfa 84'te "Neler Öğrendik" başlığı altında sorular bulunmaktadır. Bazı konular: Atom yarıçapı ve iyonlaşma enerjisi: Periyodik sistemde atom yarıçapının ve iyonlaşma enerjisinin ok yönleri boyunca nasıl değiştiği incelenir. İzotoplar ve periyodik tablo: Periyodik tabloda her yatay sıranın periyot, her dikey sütunun ise grup olduğu belirtilir. Detaylı bilgi için ilgili ders kitabının sayfasına bakmak en doğru yöntemdir.

9. sınıf kimya ders kitabı sayfa 85'te genellikle iyonlaşma enerjileri ve atom yarıçapları ile ilgili konular işlenir. Örneğin, Meb Yayınları'na göre sayfa 85'te şu konular yer alır: İyonlaşma enerjileri: Gaz fazında bulunan X yüklü iyondan bir elektron koparmak için gerekli olan enerji olan 2. ve 3. iyonlaşma enerjileri tanımlanır. Atom yarıçapları: Aynı periyotta ve grupta atom yarıçaplarının değişimi açıklanır. Örneğin, Na, Mg ve Al atomlarının karşılaştırılması yapılır. Ayrıca, Evrensel İletişim Yayınları'na göre sayfa 85'te çeşitli soruların cevapları ve açıklamalar bulunabilir. Daha fazla bilgi için ilgili ders kitabının doğrudan incelenmesi önerilir.

Periyodik sistem notları tutarken aşağıdaki unsurlar dikkate alınabilir: Periyot ve Grupların Tanımlanması: Periyodik sistemde yatay sıralara periyot, dikey sütunlara ise grup denir. Elementlerin Yerinin Belirlenmesi: Bir elementin periyodik sistemdeki yeri, nötr durumdaki elektron dağılımına göre belirlenir. Özelliklerin Tekrar Edilmesi: Elementler atom numaralarına göre sıralandığında, bazı özellikler periyotlar halinde tekrar eder. Tarihsel Gelişim: Periyodik sistemin oluşumunda rol oynayan bilim insanlarının çalışmaları (Döbereiner, Newlands, Mendeleyev, Moseley) not edilebilir. Bu bilgiler, periyodik sistem konusundaki temel kavramları ve özellikleri özetleyerek etkili bir not tutma sağlayabilir.