OrtaAsya

SB.6.2.1, 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde yer alan bir kazanım kodudur. Bu kazanıma göre öğrenciler, Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinin coğrafi, siyasal, ekonomik ve kültürel özelliklerine ilişkin çıkarımlarda bulunabilmelidir.

A. Ahat Andican'ın "Osmanlı'dan Günümüze Türkiye ve Orta Asya" kitabı 625 sayfadır.

Harzemşahlar Devleti'nin başkenti Gürgenç'tir.

Antep fıstığı, Orta Doğu ve Orta Asya kökenli bir ağaç türüdür. Günümüzde en çok Türkiye, İran ve ABD'de yetiştirilmektedir. Türkiye'de ise özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde, Gaziantep, Şanlıurfa, Siirt, Diyarbakır gibi illerde yoğun olarak üretilir.

Yolöten, çöl iklim bölgesinde yer almaktadır. Yolöten, Türkmenistan'ın Mary bölgesinde, Murghab Nehri deltasında bulunmaktadır.

Türkiye'deki Asyalıların çoğu Japonya'dan gelmektedir. Türkiye'deki Asyalılar ayrıca Güney Kore, Çin ve diğer Asya ülkelerinden de olabilir, ancak Japon nüfusu diğer Asya gruplarına göre daha fazladır.

Asya Hun Devleti, Orta Asya'dan Doğu Avrupa'ya kadar uzanan geniş toprakları fethetmiştir. Fetih edilen bazı bölgeler: Tarım Havzası Vaha Şehir Devletçikleri. Ordos Bölgesi. Kansu Bölgesi. Çin'in kuzey sınırlarındaki topraklar. Asya Hun Devleti'nin en parlak dönemi, Mete Han'ın hükümdarlığı sırasında yaşanmış ve devlet en geniş sınırlarına ulaşmıştır.

Orta Asyalılar keçeyi çeşitli şekillerde kullanıyordu: Giyim: Keçeden börk, kaftan, palto, çarık, ayakkabı, çorap, kuşak, pantolon ve palto gibi giysiler yapılıyordu. Çadır örtüsü: Keçe, çadırların hem dış hem de iç örtüsü olarak kullanılıyordu. Sergi ve yaygı: Yer sergisi, halı, kilim, cicim, zili gibi düz dokuma yaygılar ve minderler yapılıyordu. Aksesuarlar: Eyer örtüleri, at maskeleri, yolluk, battaniye, seccade, heybe, paspas ve kepenek gibi aksesuarlar üretiliyordu. Devlet sembolü: Türk hakanları, tahta çıkma törenlerinde keçe üzerine konularak tahta oturtuluyordu. Taşıma: Keçe, yük taşımada da kullanılıyordu. Ayrıca, ince keçelerden elbise yapılıyordu; bu elbiselere "kedüklüg kidhiz" veya "giyim keçesi" deniliyordu.

Orta Asya kaya resimleri, eski toplulukların sosyal hayatı ve düşünceleri hakkında bilgiler verir. Kaya resimlerinde yer alan bazı motifler ve anlattıkları: Hayvan figürleri. Sembolik ve mitolojik figürler. Damgalar ve işaretler. Dini ve günlük yaşam sahneleri. Kaya resimleri, aynı zamanda inanç adına ilk resimlerin çizildiği yer olarak kabul edilir.

Türkistan terimi, farklı bağlamlarda çeşitli ülkeleri ifade edebilir. Bağımsız Devletler Topluluğu'nda yer alan Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan Türkistan olarak kabul edilir. Çin yönetimi altındaki Doğu Türkistan ve Afganistan'ın kuzey bölgeleri de Türkistan olarak adlandırılır. Bu bilgilere göre, Türkistan adıyla anılan toplam 6 ülke bulunmaktadır.

Orta Asya kızlarının güzel olup olmadığı konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Olumlu görüşler: Bazı kullanıcılar, Orta Asya kızlarının dünya üzerindeki en güzel kız ırkları arasında yer aldığını düşünmektedir. Olumsuz görüşler: Başka bir kullanıcı ise Orta Asya kızlarının yüz hatlarını itici bulduğunu ifade etmiştir. Güzellik kavramı kişisel tercihlere göre değişiklik gösterebilir.

1040 yılına kadar Oğuz boylarının yaşadığı yerler: Seyhun (Siriderya) kıyıları. Hazar Denizi çevresi. Kazakistan bozkırları. 1040 yılında Dandanakan Muharebesi'nde Gaznelileri yenmesiyle Selçuklu Devleti'nin kurulmasının ardından Oğuzlar, Selçuklu topraklarına göç etmeye başlamıştır.

Osetlerin kökeni, İrani diller konuşan savaşçı göçebe halklar olan Sarmatlara ve onların ardılları Alanlara dayanır. Osetlerin tarihsel kökenleri hakkında bazı teoriler ve rivayetler bulunmaktadır: İskitler: Osetlerin atalarının, Orta Asya bozkırlarından Ural dağlarına kadar göçebe olarak yaşayan İskitler olduğu söylenir. Amazonlar: Osetlerin, Amazon kadınlarıyla savaşıp onları teslim aldıktan sonra onlarla evlendikleri iddia edilir, ancak bu tür iddiaların tarihi doğruluğu hakkında net bir kanıt bulunmamaktadır. Osetlerin etnik ve kültürel kökenleri, MÖ 1. binyıldan MS ilk yüzyıllara kadar Doğu Avrupa bozkırlarında hüküm sürmüş olan bu halkların, Kafkasya'ya yerleşmesiyle oluşmuştur.

Özbekistan, herhangi bir ülkeye bağlı değildir; bağımsız bir ülkedir. Özbekistan, 20 Haziran 1990'da egemenliğini, 1 Eylül 1991'de ise bağımsızlığını ilan etmiştir.

Elma (Malus domestica), Orta Asya'daki (Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Şincan civarı) yabani Malus sieversii ağaçlarına dayanır. Elmanın ilk olarak Kuzey Anadolu, Güney Kafkaslar, Rusya'nın güneybatısında kalan bölgeler ve Orta Asya dolaylarında ortaya çıktığı sanılmaktadır.

Orta Asya'nın en eski şehirlerinden biri Semerkant'tır. Semerkant'ın tarihi, milattan önce 8. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Diğer önemli eski Orta Asya şehirleri arasında Türkistan (Hoca Ahmet Yesevi Türbesi'nin bulunduğu yer) ve Çu (Suyab, Aşpara gibi şehirlerle birlikte) de sayılabilir. Orta Asya'nın en eski yerleşim yerlerinden biri ise Güney Tacikistan'daki Kuldara'dır ve yaklaşık 800.000 yıl öncesine tarihlenmektedir.

Orta Asya'daki ilk Türk devletlerini anlatan kitapçık olarak "Orta Asya Türk Tarihi" adlı eser önerilebilir. Kitapta, İslam öncesi Türk tarihinden Altın Orda ve ardılı devletlere, Timurlulardan sonra Batı Türkistan'da hüküm süren hanlıklardan Doğu Türkistan'daki devletlere kadar geniş bir yelpazede Orta Asya Türk tarihi ele alınmaktadır. Ayrıca, "Orta Asya'da Kurulan İlk Türk Devletleri" başlıklı konu anlatımı ve soru çözümlerinin yer aldığı YouTube videoları da faydalı olabilir.

Orta Asya Türk tarihinin nasıl öğretileceğine dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, Orta Asya Türk tarihi ile ilgili bilgi edinilebilecek bazı kaynaklar şunlardır: YouTube. egitimsayfam.com. acikders.ankara.edu.tr. anadolu.edu.tr. iupress.istanbul.edu.tr.

Pamir kelimesi, Farsça kökenli olup "evrensel", "geniş" veya "geniş alan" gibi anlamlara gelir. Ayrıca, Türkçe anlamıyla da "Orta Asya'da Çin, Tacikistan ve Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yer alan, lalenin anavatanı olarak da bilinen, Himalaya Dağları'nın kuzey noktalarını kapsayan sıra dağlar" olarak tanımlanır. Bazı yabancı isim sitelerinde ise Pamir isminin "yardımcı" veya "kusursuz" gibi anlamlara geldiği belirtilmektedir.

Tomris'in soyunun nereden geldiğine dair farklı görüşler bulunmaktadır. İranî Köken: Bazı tarihçiler, Tomris'in Massaget kabilesine mensup olduğunu ve bu kabilenin İranî diller konuştuğunu belirtmektedir. Türk Köken: Modern dönemde bazı milliyetçi tarih yazımları, Tomris'i Türk olarak tanımlama eğilimindedir. Tomris'in etnik kökeni hakkında kesin bir sonuca varmak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.