OlağanüstüHal

Olağanüstü hal (OHAL), doğal afet, tehlikeli salgın hastalık, ağır ekonomik bunalım veya şiddet olaylarının yaygınlaşması gibi durumlarda kamu düzenini yeniden tesis etmek amacıyla ilan edilen olağanüstü bir yönetim usulüdür. OHAL'in temel özellikleri: - İlan yetkisi: OHAL'i ilan etme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir. - Süre: OHAL, en fazla 6 ay süreli ilan edilir ve bu süre gerektiğinde uzatılabilir. - Uygulamalar: Vatandaşlar için para, mal ve çalışma yükümlülükleri getirilebilir, temel hak ve hürriyetler kısmen veya tamamen durdurulabilir. - Yasal dayanak: OHAL, Anayasanın 119. maddesinde düzenlenmiştir.

OHAL KHK'ları, olağanüstü halin ilan edildiği süre ile sınırlıdır.

677 ve 694 sayılı KHK'lar, Türkiye'de olağanüstü hal döneminde çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerdendir. 677 sayılı KHK, 22 Kasım 2016 tarihinde yayımlanmış ve aşağıdaki düzenlemeleri içermiştir: - 15 binin üzerinde kamu çalışanının ihraç edilmesi; - 375 derneğin kapatılması; - Telekomünikasyon İletişim Bakanlığı'nın kapatılması; - Öğretim elemanı emeklilik yaşının 72'den 75'e yükseltilmesi. 694 sayılı KHK, 25 Temmuz 2017 tarihinde yayımlanmış ve aşağıdaki değişiklikleri getirmiştir: - Başbakan'a ait olan bazı yetkilerin Cumhurbaşkanı'na devredilmesi; - Emniyet Genel Müdürlüğü teşkilatında yeni bir düzenlemeye gidilerek 32 bin 14 kadro açılması; - Ceza Muhakemeleri Kanunu'nda yapılan değişikliklerle milletvekillerine ilişkin soruşturma ve kovuşturma yapma yetkisinin Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı ve Ankara ağır ceza mahkemesine verilmesi.

Olağanüstü yetkiler, genellikle doğal afetler, tehlikeli salgın hastalıklar, ağır ekonomik bunalımlar veya şiddet olaylarının yaygınlaşması gibi durumlarda yönetime tanınan özel yetkilerdir. Olağanüstü hal (OHAL) sürecinde hükümete verilen bazı olağanüstü yetkiler şunlardır: Kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi. Sokağa çıkma yasağı. Kimlik kontrolü. Basın yasakları. Toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yasaklanması.

Fevkalade hâl ifadesi, "olağanüstü hâl" anlamına gelir.

Olağanüstü hal ilan etme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.

684 sayılı KHK, Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname olarak bilinir. Bu KHK ile yapılan bazı düzenlemeler şunlardır: - Gözaltı süresinin düşürülmesi: Terörle mücadele dışındaki suçlar için gözaltı süresi yedi güne indirilmiştir. - Terör eylemi yaralanmaları: Terör eylemleri nedeniyle yaralanan ancak malul sayılmayanlara maaş bağlanmasının önü açılmıştır. - Sermaye piyasası düzenlemeleri: Sermaye Piyasası Kanunu'nda çeşitli değişiklikler yapılmıştır. - Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu: KHK ile bu komisyonun kurulması kararlaştırılmıştır.

OHAL (Olağanüstü Hal) döneminde aşağıdaki haklar kısıtlanabilir: 1. Temel hak ve hürriyetlerin kullanımı: Temel hak ve hürriyetlerin kısmen veya tamamen durdurulması mümkündür. 2. Para, mal ve çalışma yükümlülükleri: Vatandaşlara para, mal ve çalışma yükümlülükleri getirilebilir. 3. Toplantı ve gösteri yürüyüşleri: Toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yasaklanması, ertelenmesi veya izne bağlanması söz konusu olabilir. 4. Silah ve cephane: Ruhsatlı olsa bile silah ve cephane taşınması veya nakli yasaklanabilir. 5. Basın ve yayın: Gazete, dergi, kitap gibi basılı malzemelerin basımı, çoğaltılması ve dağıtımı kısıtlanabilir veya yasaklanabilir. Ancak, kişinin yaşama hakkı, maddi ve manevi varlığının bütünlüğü dokunulmazdır ve bu haklara OHAL döneminde de dokunulamaz.

672 sayılı KHK, 1 Eylül 2016 tarihinde yayımlanan ve olağanüstü hal kapsamında kamu personeline ilişkin bazı tedbirler içeren bir kanun hükmünde kararnamedir. Bu KHK ile: - Terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği olan kamu çalışanlarının görevlerine son verilmiştir. - Bu kişilere rütbe ve memuriyetleri alınmış, bir daha kamu hizmetinde istihdam edilmeleri yasaklanmıştır. KHK, TBMM'de görüşülerek yasalaşmış ve yürürlüğe girmiştir.

Olağanüstü halde bazı temel haklar kısıtlanabilir, ancak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne göre kesinlikle kısıtlanamayacak haklar da vardır. Kısıtlanabilecek haklar arasında: - Sokağa çıkma sınırlamaları veya yasakları; - Kişilerin üstlerinin, araçlarının ve eşyalarının aranması ve suç eşyası ele geçirilmesi; - Gazete, dergi, broşür gibi yayınların basılması, çoğaltılması ve dağıtılmasının yasaklanması veya izne bağlanması; - Toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yasaklanması, ertelenmesi veya izne bağlanması. Olağanüstü halde bile kısıtlanamayacak haklar ise şunlardır: - Yaşam hakkı; - İşkence yasağı; - Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı; - Kanunsuz ceza olmaz ilkesi.

Olağanüstü Hal (OHAL) kararı, TBMM tarafından onaylanmadığında sona erer.

Olağanüstü hal (OHAL), bir ülkenin karşılaştığı ciddi ve olağanüstü durumlar nedeniyle normal yönetim süreçlerinin yetersiz kaldığı hallerde, hükümetin geçici olarak geniş yetkilerle donatıldığı özel bir yönetim rejimidir. OHAL'in temel amaçları: - Kamu düzenini koruma; - Güvenliği sağlama; - Krizle mücadele. OHAL, aşağıdaki durumlarda ilan edilebilir: - Doğal afetler; - Terör ve güvenlik tehditleri; - Kamu sağlığı krizleri (pandemiler veya salgın hastalıklar); - Altyapı krizleri (elektrik, su, iletişim veya ulaşım gibi temel hizmetlerde büyük çaplı aksamalar); - Ekonomik krizler (finansal çöküş veya hiperenflasyon); - Toplumsal huzursuzluk (kitlesel protestolar, grevler veya toplumsal çatışmalar).

668 sayılı KHK, "Olağanüstü Hal Kapsamında Alınması Gereken Tedbirler ile Bazı Kurum ve Kuruluşlara Dair Düzenleme Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname"dir. Bu kararname, 25 Temmuz 2016 tarihinde, 15 Temmuz darbe teşebbüsü ve terörle mücadele çerçevesinde çıkarılmıştır. Başlıca tedbirleri şunlardır: - Asker kişilerin ihraç edilmesi: Milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen Fethullahçı Terör Örgütü'ne (FETÖ/PDY) aidiyeti olan asker kişiler Türk Silahlı Kuvvetleri'nden çıkarılmıştır. - Medya kuruluşlarının kapatılması: Ekli listelerde yer alan özel radyo ve televizyon kuruluşları, gazete ve dergiler kapatılmıştır. - Mal varlığının devri: Kapatılan kuruluşların mal varlığı Hazineye devredilmiştir. - Jandarma ve Sahil Güvenlik'in bağlanması: Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı, İçişleri Bakanlığı'na bağlanmıştır.

OHAL (Olağanüstü Hal) ilan edildiğinde şu uygulamalar hayata geçirilebilir: 1. Temel hak ve hürriyetlerin kısıtlanması: Temel hak ve hürriyetlerin kullanımı kısmen veya tamamen durdurulabilir veya Anayasa'da öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir. 2. Para, mal ve çalışma yükümlülükleri: Vatandaşlar için para, mal ve çalışma yükümlülükleri getirilebilir. 3. Sokağa çıkma yasakları: Sokağa çıkmayı sınırlamak veya yasaklamak, belirli yerlerde yerleşimi yasaklamak gibi önlemler alınabilir. 4. Güvenlik önlemleri: Resmi ve özel yerlerin aranması, silahlara el konulması, kesici ve delici eşyaların taşınmasının yasaklanması gibi güvenlik önlemleri uygulanabilir. 5. Yayın yasakları: Gazete, dergi, broşür gibi yayınların basılması, dağıtılması ve toplanılması yasaklanabilir. OHAL kararı, Cumhurbaşkanlığının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu tarafından alınır ve Resmi Gazete'de yayımlanarak TBMM'nin onayına sunulur.

Türkiye'de en uzun süreli olağanüstü hal, 20 Temmuz 2016 tarihinde ilan edilmiş ve iki yıl boyunca devam etmiştir.

Hatay Valiliği, 21 Ağustos 2016 tarihinde olağanüstü hal (OHAL) ilan etti çünkü Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini ve temel hak ile hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketleri yaşanmaktaydı.

675 ve 684 sayılı KHK'lar, Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerdir. 675 sayılı KHK, 23 Ocak 2017 tarihinde yayımlanmış ve bazı düzenlemeler getirmiştir. 684 sayılı KHK ise 2 Ocak 2017 tarihinde kararlaştırılmış ve terörle mücadele ile ilgili çeşitli düzenlemeler yapmıştır.

Afet durumlarında elektrik faturalarının ödenmesi ertelenebilir. Bu erteleme, Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Elektrik ve Doğal Gaz Tüketim Bedelleri Tahakkuk ve Tahsilatlarının Ertelenmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında yapılır. Erteleme koşulları: - Afet, Cumhurbaşkanı kararıyla ilan edilen olağanüstü hal kapsamında genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilmelidir. - Erteleme, elektrik ve/veya doğal gaz aboneliklerinde, tahakkuk veya tahsilat sürelerine ilişkin olabilir ve en fazla bir yıla kadar yapılabilir. Finansman maliyeti, erteleme nedeniyle şirketlerin tüketicilerden tahsil edemediği bedellere ilişkin olarak, gecikme zammı tutarını geçmemek üzere Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bütçesinden karşılanır.

OHAL döneminde alınan idari kararlar şunlardır: 1. Sokağa Çıkma Yasağı: OHAL ilan edildiğinde sokağa çıkma yasağı uygulanabilir veya belirli saatlerde dolaşma ve toplanma yasaklanabilir. 2. Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri: Toplantı ve gösteri yürüyüşleri yasaklanabilir veya izne bağlanabilir. 3. Medya Denetimi: Gazete, dergi, broşür gibi basılı malzemelerin basımı ve dağıtımı denetlenebilir veya yasaklanabilir. 4. Dernek ve Vakıfların Kapatılması: OHAL ile dernek ve vakıfların çalışmaları durdurulabilir veya kapatılabilir. 5. Gözaltı Süresi: OHAL döneminde gözaltı süresi, yol hariç, yakalama anından itibaren 30 güne kadar uzatılabilir. 6. Kanun Hükmünde Kararnameler: Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan KHK'ler ile olağanüstü halin gerektirdiği yasal düzenlemeler yapılabilir.

687 sayılı KHK, 9 Şubat 2017 tarihinde yayımlanan "Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname"dir. Bu kararname ile yapılan bazı düzenlemeler şunlardır: Şirketlerin müsadere edilmesi: Terörle ilgili suçlardan dolayı kayyım atanan şirketlerin ortaklık paylarının Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TMSF) devredilmesi ve bu şirketlerin satış ve tasfiyesi yetkisinin TMSF'ye verilmesi. Kış lastiği zorunluluğu: Yolcu ve eşya taşımalarında kullanılan araçların kış lastiği kullanmalarının, illerin hava ve iklim şartlarına göre Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından zorunlu tutulması. İdari para cezaları: Kış lastiği yükümlülüğüne uymayan araç işletenlerine idari para cezası uygulanması. İşsizlik sigortası teşviki: 2017 yılında uygulanan asgari ücretin prim ödeme gün sayısına isabet eden tutarı üzerinden hesaplanan gelir vergisinin terkin edilmesi.