Ney

Kısa ney isimleri arasında en yaygın olanlar Kız Ney ve Mansur Ney'dir. Kız Ney: 710 mm uzunluğundadır ve "Buselik" olarak da bilinir. Mansur Ney: 780 mm uzunluğundadır ve "Dügah" olarak da bilinir. Neylerin uzunlukları yaklaşık ölçülerdir ve kamış çapına ve hacmine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Ney üflerken çıkan sesler, üfleme şiddetine ve parmakların perdeleri kapatma durumuna göre değişir. Neyden çıkarılabilen bazı sesler: Neva (Re). Nim hicaz (Do diyez), Çargah (Do), Segah (Si), Kürdi (Si bemol), Dügah (La) ve Rast (Sol). Ney, perdesiz bir çalgı olup, ara sesleri de çıkarabilir.

Toplamda 13 çeşit ney vardır. Başlıca ney çeşitleri: Kız Ney: 71 cm. Mansur Ney: 78 cm. Sipürde Ney: 52 cm. Bolahenk Nısfiye Ney: 58 cm. Ney, doğada mevcut bulunan her sese göre akortlu olarak açılabildiğinden, tam bir sayı vermek mümkün değildir.

Neydeki 7 delik, tasavvuf düşüncesinde "yedi esma"yı temsil eder. Ney, aynı zamanda insanı sembolize eder; yedi delik, insan vücudundaki deliklere benzetilir.

Hayır, kız ney ve mansur ney aynı değildir. Kız ney ve mansur ney farklı boy ve akortlara sahiptir: Kız ney: Ortalama 71 cm uzunluğundadır ve "sol (4 ses)" akortundadır. Mansur ney: Ortalama 78 cm uzunluğundadır ve "la (5 ses)" akortundadır. Bu nedenle, kız ney ve mansur ney farklı enstrümanlardır.

Ney üflerken, orta parmaklar kapalı olur. Ney üflerken, üstteki el işaret ve orta parmağın orta etli kısmı ile, alttaki el ise yüzük ve işaret parmaklarının uç kısımları ile perdeleri kapatır.

Bolahenk ney, "dügâh" makamındadır. Bolahenk, aynı zamanda bir ney çeşididir. Klasik Türk müziği teorisindeki akortlara adını veren ney çeşitlerinden bazıları şunlardır: mansur (yegâh); kız (hüseyni aşîran); süpürde (rast); müstahsen (ırak); bolahenk (dügâh).

Ney çalmak için bilinmesi gereken nota bilgisi: Temel nota değerleri: Birlik, ikilik, dörtlük, sekizlik ve onaltılık notlar. Nota yerleri: Ney üzerinde notaların konumları, özellikle birinci ve ikinci kademe sesler. Solfej: Notaları usule uygun olarak ses ve süreleriyle okuyabilmek. Eğer neyden kulaktan icra edilecekse, nota bilgisi zorunlu değildir.

Ney yapımında en yaygın kullanılan ağaç türü kavak ağacıdır. Bunun dışında ney yapımında kullanılan diğer ağaç türleri şunlardır: Çam. Meşe. Iri. Ney yapımında kullanılan ağaçların yanı sıra ustanın el becerisi de son derece önemlidir.

Ney üflemek için kullanılan kamış, "kargı" olarak bilinen bir çeşit budaklı sazlık kamışından yapılır. Türkiye'de neylik kamış, Güneydoğu, Akdeniz ve Ege bölgelerinde yetişir.

Ney için sol anahtarı kullanılır.

Hû sesi, tasavvufta ve bazı dini uygulamalarda önemli bir yere sahiptir: Zikir: Sûfilere göre, talep manası taşımayan ve Allah'ın zâtî ismi olan "Hû" en faziletli zikir olarak kabul edilir. Evrensel dil: Hû sesi, farklı dillerde ve duygusal durumlarda (gülme, ağlama) evrensel bir ifade olarak kullanılır. Ney ve manevi etki: Ney, "Hû" sesini duydukça kararır ve olgunlaşır; bu, manevi bir dönüşüm olarak yorumlanır. Dini uygulamalar: Ezan, kamet, Kur'an okuma ve namaz gibi dini ritüellerde "Hû" sesi yer alır. Ayrıca, "Hû" sesi, varlığın temelini oluşturan ses olarak da kabul edilir; her nefeste Allah'ın ismi olarak var olduğu düşünülür.

Neyde bulunan seslerden bazıları şunlardır: Tiz sesler. Ana ses. Armonik sesler. Ney, perdesiz bir çalgı olduğu için ara sesleri de çıkarabilir. Neyde bulunan seslerin tam listesi, kullanılan ney türüne ve akortuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Ney üfleme tekniği öğrenmek için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Ney seçimi: Vücut yapısına uygun, uzun bir ney seçmek önemlidir. 2. Tutuş pozisyonu: Ney, başparenin üfleme noktası yandan dudağın orta noktasına gelecek şekilde tutulmalıdır. 3. Üfleme: Nefes çok sert veya çok yavaş olmadan, diyaframdan gelen sıcak bir nefesle üflenmelidir. 4. İlk ses: İlk çıkarılması gereken ses "re" sesidir. 5. Nota ve perde çalışması: "Re" sesi oturduktan sonra diğer perde ve notalara geçilmelidir. Kaynaklar: neydergahi.com; kalemimdenduygular.wordpress.com. Ney üfleme tekniğini daha detaylı öğrenmek için Udemy gibi platformlardaki eğitim kurslarına başvurulabilir.

Evet, gençlik merkezlerinde ney dersi verilmektedir. Örneğin, Erzurum'daki gençlik merkezlerinde ney gibi enstrümanlar için kurslar açılmaktadır.

Kız ney ve Mansur ney arasındaki temel fark, akortlarıdır: Mansur ney, "Dügâh" perdesine üflendiğinde "La" notası verir. Kız ney ise "Dügâh" perdesine üflendiğinde "Si" notası verir. Fiziksel olarak, Kız ney genellikle daha kısa ve tiz seslidir.

Eklemedir Koca Konak türküsü, ney ile çalınabilir.

"İki Gözüm İki Çeşme" şarkısının ney notaları, neyzen.com sitesinde bulunmaktadır.

Ney çalmayı öğrenmek için gereken süre, kişinin yetenek ve çalışma süresine bağlı olarak değişir. Neyin deliklerinin açılması ise ney yapım sürecinde gerçekleşir ve bu işlem, kızgın demir veya özel bir keski kullanılarak dairevi şekilde yapılır.

Ney dersleri haftada bir gün olarak verilmektedir.