Mayoz

Mitoz ve mayozun 10. sınıf düzeyinde önemi şu şekilde açıklanabilir: Mitoz: Çok hücreli canlılarda büyüme, gelişme ve yenilenmeyi sağlar. Tek hücreli canlılarda üremeyi mümkün kılar. Kalıtsal çeşitlilik oluşturmaz. Hayat boyu devam eder. Mayoz: Eşeyli üreyen canlılarda üreme hücrelerinin oluşturulmasını sağlar. Parça değişimi ile genetik çeşitliliğin ortaya çıkmasını mümkün kılar. Ergenlik dönemi ile başlar ve üreme dönemi boyu devam eder. Her iki bölünme türü de hücrelerin üremesi, büyümesi ve yenilenmesinin temelini oluşturur.

Hayır, mayoz ve eşeyli üreme aynı şey değildir. Mayoz, eşeyli üreyen canlılarda eşey hücrelerinin (örneğin, sperm ve yumurta hücreleri) üretildiği özel bir hücre bölünmesi türüdür. Eşeyli üreme ise genetik çeşitliliği sağlayan ve birçok organizmada nesillerin devamını garantileyen bir üreme şeklidir.

Döllenme, mayozun herhangi bir evresinde gerçekleşmez. Mayoz, iki aşamadan oluşur: Mayoz I ve Mayoz II. Döllenme, bu aşamaların dışında, eşey hücrelerinin (sperm ve yumurta) birleşmesi sırasında gerçekleşir. Mayoz I evreleri: Profaz I, Metafaz I, Anafaz I, Telofaz I. Mayoz II evreleri: Profaz II, Metafaz II, Anafaz II, Telofaz II.

Mayoz bölünme ve eşeysiz üremenin ortak özellikleri arasında şunlar bulunur: DNA eşlenmesi. Mitotik evreler. Mayoz bölünme ve eşeyli üreme ise şu ortak özelliklere sahiptir: Üreme hücreleri (gametler) meydana gelir. Tür içi kalıtsal çeşitliliğe neden olur. Döllenme vardır. Eşeysiz üreme ise şu ortak özelliklere sahiptir: Mutasyonlar sayesinde çeşitlilik sağlanabilir. İki ata birey (anne ve baba) vardır. Yeni oluşan bireylerin değişen çevre şartlarına uyum sağlama olasılığı düşüktür.

Evet, bağlı genler krossing over yapabilir. Krossing over, mayoz bölünme sırasında homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında gerçekleşen gen alışverişidir. Ancak, birbirine çok yakın genlerin krossing over ile ayrılma olasılığı, uzaktaki genlere göre daha düşüktür.

Mayoz 1 ve mayoz 2, sadece üreme ana hücrelerinde görülür. Mayoz 1, üreme ana hücrelerinin kromozom sayısının yarıya inmesini sağlar ve sonucunda kalıtsal özellikleri farklı iki yavru hücre oluşur. Mayoz 2, mayoz 1 sonucunda oluşan hücrelerin tekrar bölünerek genetik yapısı farklı dört gamet hücresi oluşturmasını sağlar. Yumurta ve sperm hücreleri gibi üreme hücreleri mayoz bölünme geçiremezler.

Evet, partenogenezde mayoz vardır. Partenogenez, döllenmemiş bir dişi gametin (yumurta hücresi) gelişip yeni bir birey oluşturmasıdır. Ancak, partenogenez eşeyli üreme olarak kabul edilse de, eşeyli üremenin tüm koşullarını sağlamaz.

Tetrat oluşumu, mayoz bölünmenin profaz 1 (birinci evre) aşamasında gerçekleşir. Bu aşamada homolog kromozomlar yan yana gelerek sinapsis oluşturur.

Oogonyum ve oosit dişi üreme sisteminde yer alan yapılardır: Oogonyum: Yumurta ana hücresidir. Oosit: Henüz olgunlaşmamış yumurta hücresidir. Oosit, mayoz bölünme ile yumurta hücresi (ovum) oluşturur.

Mayozda üreme ana hücresi, iki kez bölünerek dört yavru hücre oluşturur. Mayoz 1 sonucunda, homolog kromozomlar ayrılır ve iki hücre oluşur. Sonuç olarak, bir üreme ana hücresi mayoz bölünme sonunda dört haploit hücre meydana getirir.

Mitoz ve mayoz anafaz evresi arasındaki temel fark, kardeş kromatitlerin ayrılma şeklinde ve sonucunda oluşan genetik çeşitlilikte yatmaktadır. Mitoz anafaz evresinde, kardeş kromatitler iğ iplikleri aracılığıyla düzenli bir şekilde birbirinden ayrılır ve zıt kutuplara doğru çekilir. Mayoz anafaz II evresinde ise, kardeş kromatitler düzensiz bir şekilde ayrılır. Mayoz I anafaz evresinde ise homolog kromozomlar ayrılır, bu da kromozom sayısının yarıya inmesine neden olur.

Tohum taslağı içindeki çekirdek dağılımı şu şekildedir: Ortadaki iki çekirdek: Polar çekirdek olarak adlandırılır. Üstteki üç çekirdek: Antipod çekirdek olarak adlandırılır. Girişte ortada bulunan çekirdek: Yumurta hücresi olarak adlandırılır. Yumurtanın iki yanında bulunan çekirdekler: Sinerjit çekirdek olarak adlandırılır. Döllenme sırasında, bir sperm çekirdeği yumurta hücresiyle birleşerek zigotu oluşturur.

Mayoz bölünme 1, 46 kromozom ile başlar (insanlarda). Bu, diploit (2n) kromozom sayısını ifade eder. Mayoz bölünme sonucunda kromozom sayısı yarıya iner ve dört farklı haploit (n) hücre oluşur.

Yumurta ana hücresinden (oogonium) yumurta hücresi (ovum) şu şekilde oluşur: 1. Doğum öncesi olgunlaşma evresi: Yumurtalık ana hücresi (oogonium) mitozla çoğalarak oogoniumları meydana getirir. Oogonyumların bir kısmı mitozla bölünürken bir kısmı da büyüyerek birincil oositleri oluşturur. Birincil oositler doğuma yakın mayoz I profaz evresinde dururlar. 2. Doğum sonrası olgunlaşma evresi: Ergenlik ile birlikte folikül olgun hale gelince mayoz I tamamlanır. Büyüklükleri farklı ancak n kromozomlu iki yavru hücre oluşur. Bunlardan biri sitoplazmanın büyük bölümünü alan ikincil oosit, diğeri ise az sitoplazma kapsamlı birinci kutup cisimciğidir. İkincil oosit, fallop tüpünde bir spermle döllenirse mayoz II tamamlanır. Yumurta hücresi, büyük yapılı ve hareketsiz bir hücredir.

Mayoz bölünme maketi yapmak için gerekli malzemeler: 1 inç kalınlığında termokol veya strafor levha; beyaz tutkal; kesme bıçakları; doku rulosu; poster veya akrilik boya; su. Yapılışı: 1. Levha kesimi: Levhayı 3-4 mm kalınlığında kesin. 2. Şekil oluşturma: Maket için gerekli şekilleri çizip kesin. 3. Yapıştırma: Şekilleri beyaz tutkalla yapıştırın. 4. Renklendirme: Poster veya akrilik boya ile maketi renklendirin. Ayrıca, mayoz bölünme evrelerini içeren bir maket için şu yöntemler de kullanılabilir: Karton kullanımı: Katlanarak merdiven şeklinde hazırlanmış uzun bir karton üzerine her bir evreyi yapıştırarak sunum yapılabilir. 3D model: 3D mayoz bölünme modeli yapılabilir. Örnek maketlere ve talimatlara şu sitelerden de ulaşılabilir: Pinterest. HarbiForum.

Mayozda tetrat sayısı, o hücrenin haploit kromozom sayısına eşittir. Krossing over (parça değişimi) sayısı ise her mayozda olmak zorunda değildir. Krossing over ile ilgili bir diğer bilgi ise, bir kromozom üzerindeki genler arası mesafe arttıkça krossing over ihtimalinin de artmasıdır.

Evet, üreme ana hücreleri mayoz geçirebilir. Üreme ana hücreleri, mayoz bölünme geçirerek üreme hücreleri (gamet) olan sperm, yumurta ve polen hücrelerini oluşturur.

Kiyazma, genetikte mayoz bölünme sırasında, kardeş olmayan kromatitlerin gen alışverişi yaparken birbirlerine temas ettikleri bölgedir. Ayrıca, tıpta kiyazma terimi, "çapraz, kesişme noktası" anlamında da kullanılmaktadır. Kiyazma terimi, Yunancada "çapraz" anlamına gelen bir kelimeden türetilmiştir. Kiyazma, ilk olarak 1909 yılında Belçika'daki Leuven Üniversitesinde profesör olan Franz Alphonse Jansens tarafından keşfedilmiştir.

Mitoz ve mayozu karıştırmamak için şu yöntemler kullanılabilir: Kısaltmalar oluşturmak: Örneğin, "Mitoz" kelimesini "Çok hücreli canlılarda büyüme, gelişme ve onarım" olarak, "Mayoz" kelimesini ise "Eşeyli üremenin temeli" olarak hatırlamak. Özellikleri karşılaştırmak: Hücre türü: Mitoz, vücut hücrelerinde; mayoz ise üreme hücrelerinde görülür. Hücre sayısı: Mitozda 2 hücre, mayozda 4 hücre oluşur. Kromozom sayısı: Mitozda kromozom sayısı sabit kalırken, mayozda yarıya iner. Genetik çeşitlilik: Mitozda hücreler kalıtsal olarak birbirinin aynısıdır, mayozda ise farklıdır. Bu farklılıklar, mitoz ve mayozun işlevlerini ve özelliklerini ayırt etmeye yardımcı olabilir.

Mayozda iğ iplikleri, Anafaz II evresinde kısalır.