Mayoz

Mayoz 1 ve Mayoz 2'de kromozom ve DNA sayısının nasıl hesaplandığı şu şekildedir: Mayoz 1. Mayoz 1'de kromozom sayısı yarıya iner. DNA eşlenmesi, Mayoz 1'den önceki interfaz evresinde gerçekleşir. Mayoz 2. Mayoz 2'de DNA miktarı yarıya iner. Mayoz 2'nin başlangıcında DNA eşlenmesi (replikasyon) gerçekleşmez. Mayoz bölünme sonucunda, bir hücreden, kromozom sayısı yarıya inmiş ve kalıtsal yapısı değişmiş dört yeni hücre oluşur.

Sperm hücresinde 23 kromozom olmasının sebebi, mayoz bölünme adı verilen ve kromozom sayısını yarıya indiren bir hücre çoğalması sürecidir. Sperm hücresi, testislerde spermatogenez olarak bilinen süreç sırasında oluşur. 23 kromozomun 22 tanesi otozom, yani vücut özelliklerini belirleyen kromozomlardır. Sperm hücresi, yumurta hücresi ile birleşerek zigot adı verilen döllenmiş hücreyi oluşturur.

4 kromozomlu bir hücre sadece 1 kez mayoz geçirebilir.

Mayoz bölünme öncesi hazırlık evresi, mayoz bölünme başlamadan önce gerçekleşen ve şu olayların yaşandığı evredir: DNA'nın eşlenmesi. Kromozomların eşlenmesi. Organel sayısının artması. Enerji üretimi ve tüketiminin hızlanması. Bu evrede sentrozomlar da eşlenir ve zıt kutuplara çekilerek aralarında iğ ipliklerini oluşturur.

Sporla üreyen canlılarda mayoz bölünmenin neden olmadığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, mayoz bölünmenin eşeyli üreyen canlılarda gerçekleştiği ve bu canlıların doğacak yavrularında ebeveynleri ile aynı sayıda kromozom oluşması için gerekli olduğu bilinmektedir. Mayoz bölünme sırasında alel sayısı azaldığından, iki gametin birleşimi ebeveynlerle aynı sayıda alel içeren bir zigot oluşturur. Sporla üreyen canlılarda ise sporlar, mayoz bölünmeyle veya mitotik bölünmeyle oluşabilir.

Mitozda krossing over (crossing-over) gerçekleşmez. Krossing over, yalnızca mayoz bölünme sırasında, profaz I evresinde görülür.

Telofaz 1 ve Telofaz 2 arasındaki temel farklar şunlardır: Telofaz 1, mayoz-1 bölünmesinin son aşamasıdır ve iki haploit hücre oluşur. Telofaz 1'de her kromozom iki kardeş kromatide sahiptir, Telofaz 2'de ise her kromozom sadece bir kromatit içerir. Telofaz 1'de çekirdek zarı yeniden oluşabilir veya oluşmayabilir, Telofaz 2'de ise her bir yeni hücredeki kromozomların etrafında çekirdek zarı yeniden oluşur. Telofaz 1'den sonra sitokinez genellikle gerçekleşir ve hücre bölünmesi tamamlanır, Telofaz 2'den sonra da sitokinez gerçekleşir ancak hücre bölünmesi daha önce tamamlanmıştır.

Mayoz bölünme, yumurta ana hücresinde (oogonyum) embriyonik dönemde, yani anne karnında başlar. Ergenlik dönemine kadar faaliyet göstermeyen yumurtalıklar, bu dönemde hipotalamustan salgılanan gonadotropin (GnRH) hormonunun etkisiyle gelişir.

Sinapsis, homolog kromozomların uzunlamasına eşleşmesidir. Sinapsis ve sinaptonemal kompleksin bazı özellikleri: Ne zaman gerçekleşir. Fonksiyonu. Oluşumu. Görünümü. Sonucu.

7. sınıf düzeyinde mitoz ve mayoz bölünmenin ortak özellikleri şunlardır: DNA eşleşmesi. İğ iplikleri. Çekirdek zarı ve çekirdekçiğin erimesi. Kardeş kromatitlerin ayrılması. Profaz, anafaz, metafaz, telofaz gibi evreler. Sitokinez.

Mayoz bölünme ve eşeysiz üreme test çözümü için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: YouTube: "TYT - Mayoz Bölünme - Eşeysiz Üreme - (Net Kazandıran Sorular)" videosu, mayoz bölünme ve eşeysiz üreme konularını pekiştirmek için faydalı olabilir. Sanalokulumuz: Mayoz bölünme ile ilgili çözümlü sorular ve boşluk doldurma egzersizleri sunar. Eokultv: Mayoz bölünme test soruları ve çözümleri içerir. Ayrıca, odsgm.meb.gov.tr sitesinde 10. sınıf biyoloji için tekrar testleri bulunmaktadır. Test çözümü yaparken, mayoz bölünmenin temel özellikleri (kromozom sayısının yarıya inmesi, genetik çeşitlilik sağlaması, üreme hücrelerinde görülmesi vb.) ve eşeysiz üremenin türleri (partenogenez, tomurcuklanma, konjugasyon vb.) hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir.

Biyolojide üç ana bölünme türü vardır: 1. Amitoz: Genellikle tek hücrelilerde görülen bu bölünmede, çekirdek zarı kaybolmaz, kromozomlar belirmez ve sentriyoller ile iğ iplikleri oluşmaz. 2. Mitoz: Tek hücreli canlılardan çok hücreli canlılara ve insana kadar birçok canlı grubu tarafından gerçekleştirilir. 3. Mayoz: Eşeyli çoğalan canlılarda gamet hücrelerinin oluşumunda gerçekleşir.

Hayır, parça değişimi (krossing-over) kromozom sayısını yarıya indirmez. Kromozom sayısının yarıya inmesi, mayoz bölünme sırasında homolog kromozomların birbirinden ayrılması ile gerçekleşir. Parça değişimi ise mayoz I evresinde homolog kromozomların karşılıklı bölgelerinde gen alışverişi gerçekleşerek kalıtsal çeşitlilik sağlar.

Mayoz bölünme olmasaydı şu olumsuz sonuçlar ortaya çıkardı: Kromozom sayısı sabit kalmazdı. Eşeyli üreme gerçekleşemezdi. Tür devamlılığı olmazdı. Canlılar aynı genetik yapıya sahip olurdu. Mayoz bölünme, eşeyli üreyen canlılarda genetik çeşitlilik sağlayarak türlerin uyum sağlamasına katkıda bulunur.

2n=4 kromozomlu bir hücrenin mayoz bölünme evreleri şu şekildedir: Mayoz I: 1. Profaz I: Kromozomlar X şeklinde yoğunlaşır, homolog kromozomlar yan yana gelerek kiyazma oluşturur ve parça değişimi (krossing over) gerçekleşir. 2. Metafaz I: Homolog kromozomlar hücrenin ortasında karşılıklı dizilir. 3. Anafaz I: Homolog kromozom çiftleri iğ iplikleri ile zıt kutuplara çekilir, kromozom sayısı yarıya iner. 4. Telofaz I: Çekirdek zarı yeniden oluşur, sitoplazma bölünür (sitokinez) ve iki haploit hücre oluşur. Mayoz II: 1. Profaz II: Kromozomlar tekrar yoğunlaşır, çekirdek zarı erir. 2. Metafaz II: Kromozomlar hücrenin ortasında tek sıra halinde dizilir. 3. Anafaz II: Kardeş kromatitler iğ iplikleri ile ayrılır ve zıt kutuplara çekilir. 4. Telofaz II: Çekirdek zarı yeniden oluşur, sitoplazma bölünür ve dört haploit hücre oluşur. Sonuç olarak, 2n=4 kromozomlu bir hücrenin mayoz bölünmesi sonucunda n=2 kromozomlu dört hücre oluşur.

Mayozda hazırlık evresi (interfaz) bir kez gerçekleşir. İnterfaz evresinde, hücre bölünmeye hazırlanır.

Üreme hücreleri, mayoz bölünme ile oluşur. Mayoz bölünme, iki aşamada gerçekleşir: 1. Mayoz I: Kromozom sayısı yarıya iner ve iki hücre oluşur. 2. Mayoz II: Mayoz I'den gelen hücreler tekrar bölünerek dört haploit üreme hücresi meydana gelir. Bu süreç, türlerin kromozom sayısının nesilden nesile sabit kalmasını sağlar.

Mitoz ve mayoz testlerini çözmek için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: YouTube: "Mitoz ve Mayoz Bölünme Test Çözümü (Yeni Nesil Sorular)" videosu, 7. sınıf fen hücre ve bölünmeler soru çözümü içermektedir. sinavtime.com: "Hücre Bölünmeleri: Mitoz ve Mayoz Testi". unikocu.com: "TYT Biyoloji: Mitoz - Mayoz TEST - 1". sanalokulumuz.com: "Mayoz Bölünme Test". unirehberi.com: "Mayoz ve Eşeyli Üreme Test Çöz". Bu sitelerde çeşitli sorular ve çözümleri bulunmaktadır. Testleri çözerken, mitoz ve mayoz bölünmelerin temel özelliklerini (DNA eşlenmesi, kromozom sayısı, genetik yapı vb.) bilmek faydalı olacaktır.

İnterfaz, mayoz ve mitoz sırasında oluşan yavru hücre sayıları: Mitoz: Mitoz sonucunda 2 yavru hücre oluşur. Mayoz: Mayoz I sonucunda 2 yavru hücre, Mayoz II sonucunda ise 2 yavru hücre daha olmak üzere toplam 4 yavru hücre oluşur.

Profaz I ve Profaz II arasındaki temel farklar şunlardır: Profaz I: Mayoz I'in ilk ve en uzun evresidir. Kromozomlar homolog partnerleriyle eşleşir ve krossing over (parça değişimi) gerçekleşir. Çekirdekçik kaybolmaya ve çekirdek zarı erimeye başlar. Profaz II: Mayoz II'nin başlangıcıdır. Çekirdek zarı yeniden erir ve sentriyoller zıt kutuplara çekilerek iğ iplikleri oluşturur. Krossing over gerçekleşmez. Özetle, Profaz I, mayoz I'e özgü olup homolog kromozomların eşleştiği ve genetik çeşitliliğin arttığı bir evredir; Profaz II ise mayoz II'nin başlangıcını temsil eder ve DNA eşlenmesi gerçekleşmez.