Kervansaray

Gölcük'teki Kazıklı Kervansarayı, 1550'ler döneminde, Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaptırılmıştır.

Sultanhanı'nın en güzel yeri olarak Sultanhanı Kervansarayı öne çıkmaktadır.

"Çay hana" ifadesi, iki farklı bağlamda değerlendirilebilir: 1. Dian Cha Tekniği: Han Zheming adlı bir kişinin, Song Hanedanı'ndan (960-1279) kalma bir çay sanatı olan "Dian Cha" tekniğini canlandırması anlatılmaktadır. 2. Çay Kervansarayı (Taşhan): Afyonkarahisar'da bulunan ve Selçuklu Dönemi'ne ait bir kervansaray olan "Çay Kervansarayı", Ebul-Mücahhit Yusufhan tarafından III. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında yaptırılmıştır.

Mama Hatun Külliyesi ve Kervansarayı, Saltuklu Beyliği hükümdarı II. İzzettin Saltuk’un kızı Mama Hatun tarafından yaptırılmıştır.

Bilecik Köprülü Mehmet Paşa Kervansarayı'nın hikayesi şu şekildedir: - Yapım Tarihi: Kervansarayın yapım tarihi net olarak bilinmemekle birlikte, muhtemelen 1655 veya 1665 yılında yaptırıldığı düşünülmektedir. - Yaptıran: Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa'nın vakıf eseri olarak kaydedilmiştir. - Plan ve Yapı: 101,5 x 27,2 metre ölçülerinde dikdörtgen planlı, taş ve tuğla malzemeden yapılmış simetrik bir yapıdır. - Kullanım Dışı Kalma: 1912 yılında çatısı yıkıldıktan sonra kervansaray terkedilmiş ve zamanla harap olmuştur. - Restorasyon: Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 2007-2010 yılları arasında restore edilmiştir. - Güncel Durum: 2022 yılında Vezirhan Belediyesi tarafından kervansarayın avlu ve çevre düzenlemesi yapılmıştır.

Ilgın Kervansarayı'nın hikayesi, Osmanlı dönemi eseri olan Lala Mustafa Paşa Külliyesi bünyesinde yer almaktadır. Kervansaray, 1584 yılında Mimar Sinan tarafından inşa edilmiştir. Ilgın, tarihi boyunca önemli bir konaklama yeri olmuş, kervansaray da bu işlevi ile kervanların bütün ihtiyaçlarını karşılamıştır.

Horozlu Han, Anadolu Selçuklu dönemine ait önemli bir kervansaray yapısı olması nedeniyle birkaç açıdan önemlidir: 1. Konumu ve Tarihi Değeri: Konya'nın kuzeyinde, Konya-Ankara ve Konya-Aksaray yol ayrımının öncesinde yer alması, hanın tarihi bir konaklama yeri olarak önemini artırır. 2. Plan ve Mimari Özellikleri: Doğu-batı doğrultusunda gelişim gösteren, avlu ve kapalı mekandan oluşan planı ve kesme taş işçiliği ile dikkat çeker. 3. Restorasyon Çalışmaları: 1971 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapılan restorasyon, hanın orijinal planının ortaya çıkarılmasını ve korunmasına katkı sağlamıştır. 4. Günümüzdeki Kullanımı: Günümüzde turistik bir restoran olarak kullanılması, hanın kültürel mirasının yaşatılmasına ve tanıtılmasına hizmet eder.

Anadolu Selçuklu Devleti döneminde kervansaraylarda üç gün boyunca konaklamak ücretsizdi.

Karahanlılar ve Gazneliler döneminde kervansaray yapılmasının sebepleri şunlardır: 1. Ticaretin Canlanması: Kervansaraylar, ticaret yollarının güvenliğini sağlayarak ticaretin gelişmesine katkıda bulunmuştur. 2. Konaklama ve Güvenlik: Kervanların ve yolcuların güvenli bir şekilde konaklaması için inşa edilmişlerdir. 3. Kültürel Miras: İpek Yolu'ndan kaynaklanan kültürel mirasın korunması ve sürdürülmesi amaçlanmıştır. 4. Sosyal Devlet Anlayışı: Bu yapılar, sosyal devlet anlayışının bir yansıması olarak, yolculara ücretsiz hizmet sunmuş ve onların ihtiyaçlarını karşılamıştır.

Alay Han'ın hikayesi şu şekildedir: Alay Han, Anadolu Selçuklu Sultanı II. Kılıçarslan (1156-1192) döneminde Aksaray civarında yaptırılmış bir Selçuklu kervansarayıdır. Özellikleri: - Mimari: Avlu kısmı tamamen yıkılmış olup, hol bölümünün dışa taşkın taçkapısı sağlamdır ve geometrik süslemeleriyle dikkat çeker. - Süslemeler: Taçkapı üzerindeki basık kapı kemeri üstünde, başı cepheden, vücudu iki yanlardan gösterilmiş arslan figürü bulunmaktadır. - Tarihlendirme: XII. yüzyıl içindeki yakın benzerleri, hanın tarihlenmesine temel teşkil etmektedir. Günümüzdeki Durumu: Aksaray İl Kültür Müdürlüğü tarafından restore edilen Alay Han, günümüzde günlük tesis olarak kullanılmaktadır.

Kervansaraylar ilk defa milattan önce 5. yüzyılın başlarında Ahameniş İmparatorluğu tarafından kurulmuştur.

Ticaret yolları üzerinde tüccarların konaklaması için yapılmış yerlere "kervansaray" adı verilir.

Konya Ilgın'da bir kervansaray bulunmaktadır: Lala Mustafa Paşa Kervansarayı.

Karahanlılar döneminde ticareti geliştirmek için yapılan mimari eserlere "kervansaray" denir.

Türkiye'de kervansaraylar çeşitli illerde bulunmaktadır. İşte bazı örnekler: Afyonkarahisar: Çay Kervansarayı, İshaklı (Sahipata) Kervansarayı. Kayseri: Karatay Kervansarayı, Sultanhanı Kervansarayı. Kırşehir: Kesikköprü Kervansarayı (Cacabey Kervansarayı). Kırklareli: Sokullu Mehmet Paşa Kervansarayı. Kahramanmaraş: Eshab-ı Kehf Kervansarayı. Sivas: Burmahan Kervansarayı, Selçuklu Kervansarayı. Kars: Selçuklu Kervansarayı. Bu liste kapsamlı değildir ve daha birçok ilde kervansaray bulunmaktadır.

Karahanlılar döneminde yapılan ribatlar, kervansaray olarak da bilinen konaklama yapılarıdır. Bazı önemli Karahanlı ribatları: - Ribat-ı Melik (1078-1079), Buhara-Semerkant yolunda. - Akçakale (XI. yüzyıl sonu), Merv-Amul yolunda. - Day Hatun (XI. yüzyıl sonu), Amul-Harzem yolunda. - Dehistan (XI. yüzyıl) ve Başane (XI. yüzyıl sonu veya XII. yüzyıl başı) kervansarayları.

Bilecik'te bir adet kervansaray bulunmaktadır: Köprülü Mehmet Paşa Kervansarayı.

Mama Hatun Kervansarayı'nın hikayesi şu şekildedir: Kervansaray, Erzurum ve çevresinde hüküm süren Saltuklu Beyliği hükümdarlarından 2. İzzeddin Saltuk'un kızı Mama Hatun tarafından Erzincan-Erzurum kervan yolu üzerinde Tercan'da yaptırılmıştır. İnşaat tarihi 1191-1201 yılları arasına denk gelmektedir. Mimarı ise Ahlatlı Ebül Nema bin Mufaddal'dır.

Kurtkulağı Kervansarayı'nın hikayesi şu şekildedir: - Konumu: Adana'nın Ceyhan İlçesi'ne 30 km uzaklıkta, Kurtkulağı Köyü'nün kuzeyinde yer alır. - İnşa Tarihi: Yapının inşa tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte, 1704 yılına tarihlendirildiği düşünülmektedir. - Yapım Amacı: Eski Halep Yolu üzerinde bulunması nedeniyle, kervanların dinlenme ve konaklama noktası olarak inşa edilmiştir. - Mimari Özellikler: Kalın duvarlarıyla bir kale görünümündedir ve enine dikdörtgen şeklindedir. - Günümüzdeki Durumu: Günümüzde yerli ve yabancı ziyaretçiler tarafından gezilebilmektedir.

Malatya'daki Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı'nın yapılış amacı iktisadi gereksinimlerin karşılanması ve konaklama esnasında yolcuların ihtiyaçlarının giderilmesi idi.