Kervansaray

Karahanlılarda ticareti geliştirmek amacıyla yapılan kervansaraylara "ribat" adı verilirdi.

Mama Hatun Kervansarayı, ticaret ve konaklama ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapılmıştır. Kervansaray, Selçuklu Sultanı III. Alaeddin Keykubad’ın eşi olan Mama Hatun tarafından, 13. yüzyılda, Erzurum-Erzincan arasındaki yol güvenliğinin sağlanması için inşa ettirilmiştir.

Anadolu Selçuklu döneminde kervanların konakladığı mekanlara "kervansaray" denirdi.

Konya civarında bulunan bazı kervansaraylar şunlardır: 1. Rüstem Paşa Kervansarayı: Konya'nın Ereğli ilçesinde, Kanuni Sultan Süleyman döneminde Sadrazam Rüstem Paşa tarafından 1552 yılında yaptırılmıştır. 2. Selimiye Külliyesi Kervansarayı: Konya'nın Karapınar ilçesinde, Mimar Sinan tarafından XVI. yüzyılda yaptırılmıştır. 3. Ekmekçizade Ahmet Paşa Bayrampaşa Kervansarayı: Konya'nın Ereğli ilçesinde, XVI.-XVII. yüzyılların ortalarında yaptırılmıştır. 4. Sultan Han: Aksaray'da yer alır, 1229 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad tarafından yaptırılıp, 1278 yılında II. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından genişletilmiştir.

Zazadin Hanı, Konya'nın en büyük kervansarayıdır.

Erzurum Taşhan'ın (Rüstem Paşa Kervansarayı) sahibi, Osmanlı hükümdarı Kanuni Sultan Süleyman'ın sadrazamı Rüstem Paşa'dır.

İlk kervansarayı, Ahamenişler (Pers İmparatorluğu) tarafından Kiros döneminde yaptırılmıştır.

Selçuklu kervansaraylarında konaklama üç gün boyunca ücretsizdi.

Mahperi Hatun Kervansarayı'nın hikayesi, Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubâd'ın eşi ve II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in annesi olan Mahperi Hatun tarafından 1238 yılında yaptırılmasıyla başlar. Kervansaray, Tokat-Pazar yolunun 29. kilometresinde, Pazar İlçesi'ne yaklaşık 1 kilometre mesafede, yolun güneydoğusundaki kuzeybatıya meyilli bir araziye inşa edilmiştir. Zaman içinde tahribatlara maruz kalan kervansaray, 1999 yılında yapılan restorasyon çalışmalarıyla eski ihtişamına kavuşmuş ve yeniden ziyarete açılmıştır.

Selçuklu döneminde kervanlar ücretsiz olarak konaklardı çünkü kervansaraylar sosyal devlet anlayışının bir yansıması olarak inşa edilmişti. Bu yapılar, kervanların yol emniyetini sağlamak, düşman veya eşkıya saldırılarından korumak ve onların ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapılmıştı.

Akhan Kervansarayı, Anadolu Selçuklu Devleti'ne aittir.

Safranbolu Cinci Hanı'nın hikayesi şu şekildedir: Cinci Hanı, Safranbolulu Karabaşzade Hüseyin Efendi (Cinci Hoca) tarafından 1645 yılında yapılmıştır. Tarihi İpekyolu'nun etkinliğini yitirmeye başladığı 20. yüzyıla kadar kervansaray olarak kullanılan Cinci Hanı, daha sonra Safranbolu esnafı tarafından depo olarak kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde 2 katlı 63 odalı olan Cinci Hanı, restaurant, cafe bar olarak da faaliyet göstermektedir.

Zazadin Hanı'nın hikayesi şu şekildedir: Zazadin Hanı, 13. yüzyılda Anadolu Selçuklu devrine ait bir kervansaraydır. Han, dikdörtgen planlı kesme taştan, yazlık ve kışlık olarak, avlulu bir şekilde inşa edilmiştir ve dışarıdan bakıldığında bir kaleye benzemektedir. 2017 yılında Selçuklu Belediyesi tarafından restore edilerek turizme açılmıştır.

Kargıhan, Anadolu Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat tarafından 1230-1245 yıllarında İpek Yolu üzerinde inşa ettirilmiş tarihi bir kervansaraydadır. Hikayesi: - Konum ve Kullanım: Manavgat ile Konya arasında, Kesikbeli'de yer alır ve Akdeniz ile İç Anadolu'yu bağlayan yol üzerinde kervansaray olarak kullanılmıştır. - Restorasyon Çabaları: Uzun süre kaderine terk edilen han, 2021 yılında onarım karşılığı kiralama yöntemiyle Manavgat Belediyesi'ne devredilmiştir. Ancak, restorasyon çalışmaları henüz tamamlanmamıştır. - Ziyaretçiler: Yaz aylarında özellikle Almanya, Norveç, İsveç gibi ülkelerden gelen kültür turları ziyaretçileri tarafından ziyaret edilmektedir.

Karatay Hanı'nın içinde şu yapılar bulunmaktadır: 1. Mescit: Kervansarayın içinde bir mescit yer almaktadır. 2. Hamam: Hem sosyal tesis hem de erzak ambarı olarak kullanılan bir hamam bulunmaktadır. 3. Türbe: İçerisinde birkaç mezar bulunan çapraz tonozlu bir türbe mevcuttur. Ayrıca, kervansarayın dış duvarları oldukça yüksek olup, taç kapı ve çeşme gibi yerlerde taş süslemeler bulunmaktadır.

Alayhan'ın hikayesi şu şekildedir: - Konum: Aksaray-Nevşehir karayolunun 35. kilometresinde, Aksaray'ın 35 km batısında yer alır. - Yapım Tarihi: Tarihi kaynaklar, Alayhan'ın II. Kılıçaslan devrinde (1155-1192) veya XIII. yüzyılın ilk çeyreğinde yapıldığını göstermektedir. - İlk Kervansaray Olma Özelliği: Alayhan, Anadolu'daki ilk kervansaray olma özelliğini taşır. - Yıkılma Nedeni: 1952 yılında Konya-Aksaray-Kayseri yolunun yapımı sırasında, kervansarayın taşları yol yapımında kullanılmak üzere yıkılmıştır. - Restorasyon: 2009 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restorasyonu yapılmıştır.

Erzurum'daki Rüstem Paşa Kervansarayı'nın sahibi, Vakıflar Genel Müdürlüğü'dür.

Türkiye Selçuklu Devleti'nde kervansarayda konaklama ve tüm hizmetlerin üç gün boyunca ücretsiz verilmesi, Türklerin misafirperverlik özelliğini göstermektedir.

Osmanlı İmparatorluğu'nda ilk konaklama yerleri, kervansaraylar olarak bilinen yapılardı.

Kırkgöz Han Kervansarayı, Selçuklu Sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından yaptırılmıştır.