KaraDelik

2125 yılında Dünya'ya bir kara deliğin yaklaşacağına dair bilimsel bir kanıt veya tahmin bulunmamaktadır. Ancak, astronomik teknolojilerdeki gelişmeler sayesinde, gelecekte galaksimiz içinde veya yakınında gizlenen tespit edilmemiş kara deliklerin keşfedilme olasılığı artmaktadır.

En yakın kara deliğe ulaşma süresi, 60 ila 80 yıl arasında değişmektedir. Bu süre, Çin'deki Fudan Üniversitesi'nden Astrofizik Profesörü Cosimo Bambi'nin araştırmalarına dayanmaktadır. Ancak bu tür bir yolculuğun gerçekleşmesi için, yeni nesil teleskoplarla yakın mesafede bir kara deliğin keşfedilmesi ve gerekli teknolojik gelişmelerin sağlanması gerekmektedir.

IC 1101 galaksisinin bu kadar büyük olmasının nedeni, yaklaşık 100 trilyon yıldız içermesidir. Ayrıca, IC 1101, Abell 2029 galaksi kümesinin merkezinde yer alan üstdev eliptik bir galaksidir.

İlk görüntülenen kara delik, Messier 87 (M87) galaksisinin merkezindeki kara deliktir. 2019 yılında, iki yüzün üzerinde araştırmacının yer aldığı uluslararası bir araştırma grubu, ilk kez bir karadeliği doğrudan görüntülemeyi başarmıştır. Yayımlanan fotoğrafta, Dünya’ya yaklaşık 55 milyon ışık yılı uzaklıktaki M87’nin merkezindeki, Güneş’ten kütlece 6,5 milyar kat büyük olan kara delik ve etrafındaki birikim diski görülebilmektedir.

2025 yılı itibarıyla, galaksi merkezindeki en büyük kara deliklerden biri, 36 milyar Güneş kütlesine sahiptir. Samanyolu galaksisinin merkezindeki kara delik ise sadece 4,15 milyon Güneş kütlesine sahiptir.

Hayır, kara delik ve siyah yıldız aynı şey değildir. Kara delik, büyük kütleli yıldızların süpernova patlamasıyla ölmesi sonucunda oluşan, bilinen en sıkışık gök cismidir. Siyah yıldız ise, teorik olarak öngörülen ve kendi üzerine çöken süper ağır yıldız çekirdeklerinden oluşan bir cisimdir. Dolayısıyla, kara delikler ve siyah yıldızlar farklı fiziksel fenomenleri ifade eder.

Hayır, süpernova ve kara delik aynı şey değildir. Süpernova, büyük kütleli bir yıldızın evriminin son aşamalarında veya bir beyaz cücede kontrolsüz nükleer füzyonun tetiklenmesiyle meydana gelen, yıldızın son derece güçlü ve parlak bir şekilde patlamasıdır. Kara delik ise, büyük kütleli yıldızların süpernova patlamaları sonucu oluşan, uzayda yol alan hiçbir maddenin ve ışık da dahil hiçbir radyasyonun kaçamayacağı kadar büyük kütleçekim alanlarına sahip kozmik bir cisimdir.

10 Nisan 2019'da NASA tarafından yayımlanan, bir kara deliğin olay ufkunun fotoğrafı, Messier 87 (M87) galaksisi merkezinde bulunan süper kütleli kara deliğe aittir. Fotoğrafın elde edildiği bazı kaynaklar: Event Horizon Teleskobu (EHT); Şili merkezli Atacama Büyük Milimetre / milimetre-altı Dizisi (ALMA); ABD’deki Ulusal Radyo Astronomi Gözlemevi’nin Çok Uzun Temel Düzeni (VLBA). Fotoğraf, 50 milyon ışık yılı uzaklıktaki kara deliğin, beyaz sıcak gaz ve plazmadan oluşan bir ateş turuncusu haleyle çevrili siyah çekirdeğini göstermektedir.

Kara deliğin olay ufku, doğrudan gözlemlenemez. Olay ufkunun tespitinde kullanılan bazı yöntemler: Yığılma diski gözlemi. Kütle çekimsel merceklenme. İki kara deliğin birleşmesi. Yıldızların yörüngelerinin gözlemi. 2019 yılında, M87 galaksisinin merkezindeki süper kütleli kara delik, Olay Ufku Teleskobu (Event Horizon Telescope) sayesinde ilk kez doğrudan görüntülenmiştir.

Kara deliğin içinde ejderha olduğuna dair herhangi bir bilimsel kanıt veya teori bulunmamaktadır. Kara deliklerin iç yapısı hakkında bilinenler sınırlıdır ve bu yapılar genellikle olay ufku ve tekillik gibi temel bileşenlerden oluşur. Olay ufku, kara deliğin etrafındaki sınırdır ve bu sınırı geçen hiçbir şey, ışık bile geri dönemez. Bazı teoriler, kara deliklerin içinde farklı boyutlar veya evrenler olabileceğini öne sürse de, bu fikirler henüz kesinlik kazanmamıştır. Dolayısıyla, kara deliğin içinde ejderha bulunması gibi bir senaryo, mevcut bilimsel bilgilerle desteklenmemektedir.

Kara delik temalı bazı filmler: Interstellar (2014). The Black Hole (1979). 2001: A Space Odyssey (1968). Star Trek (2009). The Zero Theorem (2013). The Fountain (2006). The Black Hole (2006).

Kozmik Yankı: Hakikat Portalı II, Haktan Akdoğan tarafından yazılmış bir kitap olup, evrensel bilgi ve kozmik farkındalık konularını ele almaktadır. Bazı ana temalar: Boyutsal değişim: Eski dünyaya bağlayan frekans bağlarının kopması. Bilgiyi özümseme: Işık ve enerjiyi absorbe ederek yeni gerçekliğe uyum sağlama. Dönüşüm: Kişisel dönüşüm ve evrenin derinliklerine açılan kozmik bir kapı. Kitap, varoluşun ötesine geçmeyi ve evrensel enerji ile uyum sağlamayı hedefler.

Çoğu galaksinin merkezinde büyük kütleli bir karadelik bulunmaktadır. Samanyolu Galaksisi'nin merkezinde de Sagittarius A (Sgr A) olarak bilinen 4,4 milyon Güneş kütlesinde bir kara delik yer almaktadır. Galaksinin merkezindeki karadeliğin yanı sıra, molekül diski ve çekirdek diski gibi yapılar da bulunmaktadır. Galaksinin merkezinde ne olduğuna dair bilgiler, morötesi veya yumuşak X-ışını dalgaboyları ile gözlem yapılamadığı için, gama ışını, katı X-ışını, kızılötesi, alt-milimetre ve radyo dalgaları gözlemleriyle elde edilmektedir.

Kara deliğin içinde nötron bulunabilir, çünkü kara delik, büyük bir yıldızın süpernova patlaması sonucu kendi üzerine çökmesiyle oluşabilir. Ancak, kara deliğin merkezindeki tekillik olarak bilinen noktada, tüm kütle sonsuz yoğunlukta küçük bir noktaya toplandığı için, nötronların varlığı kuantum fiziği sınırlarında bile tanımlanamaz.

Spagettifikasyon, astrofizikte nesnelerin çok güçlü ve homojen olmayan bir kütleçekim alanında dikey olarak gerilmesi ve yatay olarak sıkıştırılması sürecidir. Örneğin, bir insan kara deliğe yaklaştığında, ayaklarındaki kütleçekim başı ile karşılaştırıldığında çok daha güçlü olur. Spagettifikasyon terimi, Stephen Hawking tarafından bir astronotun kara deliğin olay ufkundan geçerken baştan ayağa "spagetti gibi gerilmiş" olarak tanımlanmasıyla popüler hale gelmiştir.

Kara delikten gelen sinyaller farklı anlamlara gelebilir: Yığılma diskinden yayılan X ışınları. Periyodik sinyaller. Olağandışı radyo sinyalleri. Kara deliklerden gelen sinyallerin anlamı, sinyalin kaynağı ve özelliklerine bağlı olarak değişebilir.

Süper kütleli kara delikler (SMBH), kara deliklerin en büyükleridir. Süper kütleli kara deliklerin oluşumuyla ilgili bazı teoriler: Doğrudan çöküş. İki kara deliğin çarpışması. Zincirleme reaksiyon. Süper kütleli kara deliklerin nasıl oluştuğuna dair araştırmalar devam etmektedir.

Hayır, kara deliğe düşen bir yıldız geri gelmez. Kara deliğin olay ufkundan geçen her şey, kara delik tarafından yutulur ve bilinen evrenimizden sonsuza dek yok olur. Ancak, kara deliğe düşen yıldızdan geriye kalan materyal, kara deliğin etrafında birikerek bir yığılma diski oluşturabilir ve bu diskten yayılan güçlü elektromanyetik emisyonlar, astronomların bu tür olayları gözlemlemelerine olanak tanır.

Kara deliğin sonu, astrofizik teorilerine göre, tüm kara deliğin kütlesinin sonsuz yoğunlukta küçük bir noktada toplandığı "tekillik" olarak bilinen bir noktaya açılır. Bazı teoriler, kara deliklerin diğer galaksilere açılan "solucan delikleri" olabileceğini öne sürse de, bu durum bilimsel olarak kesin olarak kanıtlanmamıştır. Kara deliğin içine giren maddeler, yüksek kütle çekimi nedeniyle yok olur ve parçacıklarına ayrılır.

Kara deliğin yoğunluğu, aşırı büyük kütlesi ve aşırı küçük hacmi nedeniyle muazzamdır. Örneğin, 1 “güneş kütlesi” kadar kütlesi olan ve bir parsek (yaklaşık 3,26 ışık yılı) uzaklıkta bulunan bir kara deliğin açısal çapı ancak 0,1 mikrosaniye olacaktır. Bir kara deliğin yoğunluğunu şu şekilde düşünmek mümkündür: Güneş'ten onlarca, yüzlerce, binlerce, hatta kimi zaman milyonlarca ve milyarlarca kat büyük bir kütleyi, İstanbul'un bir ucundan diğer ucuna kadar olan mesafede bir hacme sıkıştırmak. Yoğunluk, kütlenin hacme bölümüyle elde edilir. Kara deliklerin ne kadar büyük kütleye sahip olacağı evrenin yaşı ile de ilgilidir. Teorik olarak 50 milyar Güneş kütlesinin bir kara delik için maksimum kütle olması gerektiği söylenmektedir. Kara deliklerin içerisinde ne olduğu gözlemlenemese de, astrofizik teorilerine göre, bir kara deliğin merkezi, tüm kara deliğin kütlesinin sonsuz yoğunlukta küçük bir noktada toplandığı yer ya da diğer adıyla tekillik olarak bilinmektedir.