Jeoloji

3. jeolojik zamanda oluşan bazı dağlar: Toros Dağları; Kuzey Anadolu Dağları; Alpler; Himalayalar; Rocky Dağları; And Dağları; Appalaş Dağları. Bu dönemde, Türkiye'de de önemli dağ oluşumları gerçekleşmiştir; bunlar arasında Yıldız Dağları, Küre, Bolu, Ilgaz, Canik, Giresun, Kaçkar, Yalnızçam ve Mescit Dağları bulunur.

Antiklinal ve senklinal şu şekilde oluşur: Yeryüzünün büyük çukurlarında (jeosenklinal) biriken tortul malzemeler tektonik hareketler ile yan basınca maruz kalır. Yumuşak yapılı tabakalar kıvrılır. Kıvrılan tabakaların yükselen kısımlarına antiklinal, çanaklaşan kısımlarına ise senklinal denir. Ayrıca, birbirine doğru hareket eden levhalar arasında sıkışan tortul tabakalar yükselerek dağ sıralarını oluşturur.

Evet, kalker doğal bir taştır. Kalker, tortul bir taş türüdür. Doğal taşlar, yer kabuğunda milyonlarca yıl boyunca meydana gelen süreçler sonucunda oluşan ve insanlık tarihinin başlangıcından beri çeşitli amaçlarla kullanılan minerallerden oluşur.

Evet, Şanlıurfa'da fay hatları bulunmaktadır. Şanlıurfa sınırları içerisinde doğrudan geçen büyük bir fay hattı bulunmasa da, kente yakın bölgelerde aktif fay sistemleri yer almaktadır. Ayrıca, Şanlıurfa’dan geçen 3 diri fay hattı olduğu belirtilmektedir. Fay hatlarının varlığı, deprem riskinin tamamen sıfır olduğu anlamına gelmemektedir. Deprem riski hakkında en güncel ve doğru bilgileri almak için AFAD MTA tarafından hazırlanan Deprem Fay Hattı Sorgulama Haritası kullanılabilir.

PSI (Persistent Scatterer Interferometry) yöntemi ile heyelan izleme ve deformasyon haritalama, Dünya yüzeyindeki küçük değişiklikleri ölçmek ve izlemek için aynı alan üzerinden alınan birden fazla SAR görüntüsünü kullanan bir uzaktan algılama tekniğidir. PSI yönteminin heyelan izlemede kullanım amacı: Heyelan nedeniyle yol açan yüzey deformasyonlarını tespit etmek. Heyelan kütlesindeki deformasyonlar ve çarpılmalar (tiltlenmeler) sebebiyle hareket eden kütle üzerindeki yapılarda meydana gelen ağır hasarları belirlemek. PSI yönteminin deformasyon haritalamada kullanım aşamaları: 1. Bağlantı grafik oluşturma. 2. Interferometrik iş akışı. 3. Yükseklik ve yerdeğiştirme hızlarının hesaplanması. PSI yöntemi, zamansal de-korelasyona maruz kalan alanlar için uygun değildir; örneğin bitki örtülü alanlar veya hızla kentleşen alanlar.

Depremden önce oluşan çukurların ne zaman kapanacağına dair bilgi bulunamadı. Ancak, deprem sonrası oluşan çukurların kapanması, jeolojik faaliyetlere ve yapılan mühendislik çalışmalarına bağlıdır. Deprem sonrası oluşabilecek çukurlardan kaynaklanacak risklere karşı düzenli tatbikatlar ve halk eğitimi programları yapılmalıdır. Deprem öncesi, sırası ve sonrası için en doğru ve güncel bilgileri almak için AFAD gibi yetkili kurumların web sitelerini ziyaret etmek önemlidir.

Petrolün ilk hali, doğal halde bulunan ve yeraltından çıkarılan işlenmemiş ham petroldür. Petrol, milyonlarca yıl süren jeolojik dönüşümler sonucunda oluşmuştur. Petrolün ilk hali, çıkarıldığı yere göre farklı renklere ve özelliklere sahiptir.

Deprem fırtınasının habercisi olarak kabul edilebilecek bazı durumlar şunlardır: Fay hattındaki stres birikimi. Volkanik hareketler. Jeotermal ve sıvı hareketleri. Ancak, deprem fırtınalarının ardından mutlaka büyük bir deprem meydana geleceği kesin değildir. Deprem fırtınaları, özellikle büyük fay hatları üzerinde yaşayan insanlar için uyarı niteliği taşıyabilir.

Celal Şengör, 24 Mart 1955 tarihinde İstanbul'da doğmuş Türk yer bilimci, akademisyen ve yazardır. Şengör, jeoloji dalında çalışmalar yürütmüş, yapısal yer bilimi ve tektonik dallarındaki çalışmalarıyla tanınmıştır. Dinozor Dede ise, Prof. Dr. Celal Şengör'ün çocuklar için hazırladığı bilim programlarının yayınlandığı YouTube kanalının adıdır.

2012 yılında meydana gelen bazı depremler: 9 Kasım 2011. 20 Aralık 2011. 11 Nisan 2012. 25 Mart 2012. 5 Eylül 2012. Ayrıca, 2012 yılında Türkiye'de 6,0 Mw büyüklüğünde Fethiye, Muğla depremi ve 6,1 Mw büyüklüğünde Kamçatka depremi de meydana gelmiştir.

Kalahari Çölü'nün önemli olmasının bazı nedenleri: Biyoçeşitlilik: Zengin bir ekosisteme sahiptir ve zebra, antilop, çöl tilkisi gibi birçok hayvana ev sahipliği yapar. Yarı çöl plato alanı: Geniş otlakları, çalı ve ağaçlıkları ile dikkat çeker. Tarihî ve kültürel önem: San (Bushmen) halkı gibi yerli topluluklara ev sahipliği yapmış ve geleneksel yaşam tarzları ile tanınmıştır. Doğal kaynaklar: Yeraltı su kaynakları, bölgedeki yaşam için kritik öneme sahiptir. Turizm: Benzersiz doğal manzaraları ve yerli kültürleri ile turistik bir destinasyondur.

İç çekirdeğin en sıcak katman olmasının nedeni, yoğun basınç ve radyoaktif bozunma sonucu oluşan yüksek ısıdır. İç çekirdeğin sıcaklığı 5.000°C'yi aşabilir. Bu yüksek sıcaklık, çekirdeğin derinlerinde, yüzeyin çok altında bulunmasından ve çekirdeğin bileşiminde yer alan ağır elementlerin (örneğin, demir ve nikel) yoğun ısıyı serbest bırakmasından kaynaklanır.

Prof. Dr. Naci Görür'e göre son depremlerin anlamı, deprem dirençli kentlerin gerekliliğini vurgulamaktır. Görür, depremlerin zaman ve yerinin kesin olarak bilinemeyeceğini, bu tür tartışmaların toplum için faydasız olduğunu belirtmektedir. Örneğin, Sındırgı depreminde "Sındırgı depremi neyin uyarısıdır?" diyerek, depremlerin deprem dirençli kentlerin oluşturulması gerektiğini hatırlattığını söylemiştir. Ayrıca, Kamçatka'daki 8,8 büyüklüğündeki depremi örnek göstererek, deprem dirençli kentler sayesinde ölüm ve yıkımın son derece sınırlı kaldığını belirtmiştir. Bu nedenle, Görür'e göre depremlerin asıl anlamı, insanların can ve mal güvenliğini sağlamak için kentlerin sağlam temeller üzerine inşa edilmesidir.

Alaşehir Dağları'nın ne zaman oluştuğuna dair kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte, bölgenin jeolojik yapısı hakkında şu bilgiler mevcuttur: Alaşehir ve yakın çevresinin temelini, Batı Anadolu'da geniş bir alan kaplayan Menderes Masifi'nin bir parçası olan Bozdağlar kütlesi oluşturur. Bölgenin jeomorfolojik görünümü, özellikle Orta/Üst Miyosen'den itibaren etkili olan tektonizma sonucu oluşan faylanmalar ve aşınma-birikme süreçleriyle şekillenmiştir. Bu bilgilere dayanarak, Alaşehir Dağları'nın oluşumunun Üst Miyosen ve sonrasında gerçekleşen tektonik hareketler ve metamorfizmalarla ilişkili olduğu söylenebilir.

Doğu Anadolu Fay Hattı, Türkiye'nin doğusunda, Anadolu Levhası ile Arap Levhası arasındaki sınır boyunca uzanır. Hat, aşağıdaki şehirlerden geçmektedir: Hatay; Osmaniye; Gaziantep; Kahramanmaraş; Adıyaman; Elazığ; Bingöl; Muş. Doğu Anadolu Fay Hattı, Ölü Deniz Çatlağı'nın kuzey sonunda Maraş Üçlü Bitişme'sinden başlayarak kuzeydoğu istikametinde hareket eder ve Karlıova Üçlü Bitişme'sinde sona erer.

Metasomatik kayaçlar, bir kayanın veya onun bir kısmının, sulu sıvılarla (çözeltiler) etkileşimi sonucunda kimyasal bileşenlerin katılması veya çıkarılması yoluyla yaygın olarak değiştirildiği metamorfik bir süreç olan metasomatizma ile oluşan kayaçlardır. Metasomatik süreç türleri: Difüzyon veya difüzyonel metasomatizma. Sızma veya sızma metasomatizmi. Bazı metasomatik kayaç türleri: Skarn. Rodingit. Berezit. Propilit.

Yerin daha derinlerinde bulunan bazı madenler: Altın: Güney Afrika'daki Mponeng Altın Madeni yaklaşık 4 kilometre derinlikte yer alır. Bakır: Rudna Bakırska madeni, Polonya'da 1,2 kilometre derinlikte bulunur. TauTona Altın Madeni: Güney Afrika'da yer alır ve yaklaşık 3,9 kilometre derinliğe sahiptir. Bu madenlerin çıkarılması genellikle büyük mühendislik projeleri ve özel ekipmanlar gerektirir.

Obruk ve karstik şekil arasındaki temel fark, oluşum ve kullanım amaçlarıdır. Obruk, karstik arazilerde mağara tavanlarının çökmesiyle oluşan derin çukurlardır. Karstik şekil ise, yeraltı ve yerüstü sularının çözünebilen kayaçlar üzerinde oluşturduğu şekillerin genel adıdır. Özetle, obruk bir karstik şekil türüdür, ancak tüm karstik şekiller obruk değildir.

Kayaçların ayrışması, yerkabuğunu oluşturan kayaçlarda yüzey ya da yüzeye yakın kesimlerde, yerdeğiştirmeye uğramadan, mekanik ve kimyasal süreçlerle meydana gelen nitelik değişimleridir. İki ana ayrışma türü vardır: 1. Fiziksel (mekanik) ayrışma: Su, buz, sıcaklık ve basınç gibi atmosferik durumlarla direkt etkileşim sonucu toprak ve kayalarda bozulmaları kapsar. 2. Kimyasal ayrışma: Kayaçların kimyasal olaylar sonucunda çözülme şeklinde kendini gösterir. Ayrışma, genellikle birlikte etki eden veya birbirine ortam hazırlayan bu iki sürecin etkisiyle gerçekleşir.

Ay'ın oluşumunun kaç yıl sürdüğü kesin olarak bilinmemektedir. Ancak, en yaygın kabul gören teori olan Büyük Çarpışma Hipotezi'ne göre, Ay'ın yaklaşık 4,5 milyar yıl önce oluştuğu düşünülmektedir. Bu teoriye göre, Mars büyüklüğündeki Theia adlı bir ön-gezegen Dünya'ya çarparak genç gezegenimizden devasa parçalar koparmış ve bu parçalar birleşerek Ay'ı oluşturmuştur. Diğer teoriler arasında Yakalama Hipotezi ve Birlikte Oluşum Teorisi de bulunmaktadır, ancak bunlar yaygın kabul görmemiştir.