İyonikBağ

Ca ve O arasında iyonik bağ oluşur. İyonik bağ, zıt yüklü iyonlar arasındaki elektrostatik kuvvetlere dayanan bir kimyasal bağ türüdür.

HCl (hidrojen klorür), moleküler katı değil, iyonik katıdır çünkü: Atomlar arasında kovalent bağ değil, iyonik bağ bulunur. Moleküllerden oluşmaz, iyonlar düzenli bir yığın oluşturur. İyonik bileşikler, katı hâlde düşük elektriksel iletkenlik gösterir, ancak eritildiklerinde veya suda çözüldüklerinde iyi iletkenlik gösterirler.

İyonik kristal katılara örnek olarak sodyum klorür (NaCl - sofra tuzu) ve kalsiyum oksit (CaO) verilebilir. Kovalent kristal katılara örnek olarak ise elmas, grafit ve kuvars (SiO2) gösterilebilir.

Kovalent ve iyonik bağların gücü farklı faktörlere bağlıdır: Kovalent bağın gücü, paylaşılan elektron sayısına ve atomlar arasındaki çekim kuvvetine bağlıdır. İyonik bağın gücü ise şu faktörlere bağlıdır: İyon yarıçapı: İyon yarıçapı arttıkça iyonik bağın gücü azalır. İyon yükü: İyon yükü arttıkça çekim gücü artar ve iyonik bağın kuvveti artar. Kovalent bağlar, atomlar arasında elektron paylaşımına dayandığı için genellikle daha zayıftır.

İyonlaşma enerjisi ve elektron ilgisi, iyonik bağı şu şekillerde etkiler: İyonlaşma enerjisi, bir atomdan elektron koparmak için gerekli olan enerjidir. Elektron ilgisi, bir atomun elektron kazanırken açığa çıkardığı veya soğurduğu enerjidir. İyonik bağ oluşumunda bu iki enerji kavramı şu şekilde rol oynar: Elektron transferi: Elektronun sodyumdan ayrılması için belirli bir iyonlaşma enerjisi gerekirken, klorun elektron kazanması elektron ilgisi ile ilişkilidir. Kristal örgü enerjisi: Pozitif ve negatif iyonlar katı hâlde düzenli bir kristal örgü oluştururken büyük miktarda enerji açığa çıkar. Genel olarak, yüksek iyonlaşma enerjisi ve yüksek elektron ilgisi, daha sağlam ve kararlı iyonik bağların oluşumuna katkıda bulunur.

En güçlü etkileşim türü, atomlar arasında meydana gelen kimyasal bağlardır. Kimyasal bağlar, iyonik, kovalent ve metalik bağlar olarak üçe ayrılır. İyonik bağ, zıt yüklü iyonların elektrostatik çekim kuvveti ile birbirini çekmesi sonucu oluşur. Kovalent bağ, atomların elektronlarını ortaklaşa kullanması ile meydana gelir. Metalik bağ, metal atomlarının değerlik elektronlarının serbest hareket ederek "elektron denizi" oluşturması ve bu elektron denizi ile pozitif metal iyonları arasındaki elektrostatik çekim ile oluşur. Ayrıca, moleküller arasında meydana gelen hidrojen bağı ve van der Waals kuvvetleri gibi zayıf etkileşimler de güçlü kabul edilir, ancak kimyasal bağlar kadar güçlü değildir.

Evet, metal iyonik bağ yapabilir. İyonik bağ, bir metal atomunun elektron vererek pozitif bir iyon (katyon) oluşturduğu ve bir ametal atomunun bu elektronu alarak negatif bir iyon (anyon) oluşturduğu durumlarda oluşur. Örneğin, sofra tuzu olarak bilinen sodyum klorür (NaCl) kristallerindeki sodyum ve klor atomları arasında iyonik bir bağ bulunur.

İyonik bağın Lewis gösterimi şu şekilde yapılır: 1. Atomun katman elektron dizilimi yazılarak son katmandaki elektron sayısı belirlenir. 2. Element sembolü yazılarak, sembolün çevresine değerlik elektron sayısı kadar nokta konur. 3. Noktalar sembolün dört kenarına önce teker teker yerleştirilir (He hariç). Örnek: Magnezyum (Mg) ve flor (F) atomları arasında oluşan iyonik bağın Lewis gösterimi şu şekildedir: Nötr Mg atomu: 12Mg : 2 – 8 – 2. Kararlı iyon: 12Mg²⁺ : 2 – 8. Nötr F atomu: 9F : 2 – 7. Kararlı iyon: 9F⁻ : 2 – 8. Mg²⁺ iyonu oluşurken verilen 2 elektron, toplam 2 tane F⁻ iyonu tarafından alınarak MgF₂ formülüne sahip iyonik bağlı bileşik oluşur. MgF₂ bileşiğinin Lewis gösterimi: F –Mg²⁺ – F. İyonik bağın Lewis yapısında gösterimi, "elektron nokta" formülü ile de yapılabilir.

İyonik yarıçap, İR = 0.34 × (N^(1/3)) ÷ (Z^(1/2)) formülü ile hesaplanır. Formüldeki semboller: İR: Pikometre (pm) cinsinden iyonik yarıçap. N: İyondaki elektron sayısı. Z: İyonun yük numarası. Hesaplama adımları: 1. Elektronların küpkökü alınır: N^(1/3). 2. Yükün karekökü alınır: Z^(1/2). 3. Son olarak, elde edilen değerler formüle yerleştirilir ve işlem yapılır. Alternatif olarak, iyonik yarıçap, iyonun kristal yapısından veya gaz fazındaki atomik yarıçapından da hesaplanabilir. İyonik yarıçap hesaplamaları için yescalculator.com sitesinde bir araç bulunmaktadır.

İyonik ve kovalent bağlar kimyasal bağlardır. Kimyasal bağlar, atomları veya atom gruplarını belli bir uzaklıkta ve bir arada tutmaya yetecek kuvvetlerdir. Fiziksel bağlar ise kimyasal bağ oluşumuna neden olmayan, itme kuvvetleri fazla olduğu için kimyasal türler arasında bir bağ oluşumu gerçekleşmeyen türlerdir.

Bonding çeşitleri şu şekilde sınıflandırılabilir: Diş bondingi. Kimyasal bonding.

İyonik karakter, bir bileşik içindeki atomlar arasındaki elektronegatiflik farkı ile belirlenen bir özelliktir. İyonik karakterin artmasına veya azalmasına etki eden iki önemli unsur vardır: İyonların yüklerinin çarpımının mutlak değeri. İyonların yarıçapı. İyonik karakter, genellikle periyodik cetvelin sol tarafında yer alan metaller ile sağ tarafında bulunan ametaller arasında oluşan bağlarda görülür.

İyonik ve metalik bağın kuvvet sıralaması: 1. Metalik bağ: En güçlü kimyasal bağ türüdür. 2. İyonik bağ: Metalik bağdan sonra gelir. Kovalent bağ: İyonik ve metalik bağdan daha zayıf bir bağ türüdür. Kuvvet sıralamasını etkileyen faktörler: İyon yarıçapı: İyon yarıçapı arttıkça iyonik bağın gücü azalır. İyon yükü: İyon yükü arttıkça çekim gücü artar ve iyonik bağın kuvveti artar. Metal atomunun değerlik elektron sayısı: Değerlik elektron sayısı arttıkça metalik bağ kuvvetlenir.

Karbon, çoğunlukla kovalent bağlarla bağlanır. Aynı karbon atomları arasında olduğunda, bu saf kovalent (veya polar olmayan kovalent) bağdır. Farklı atomlarla olduğunda, polar kovalent bağ oluşur. Daha az yaygın olarak, karbon diğer atomlarla iyonik bağlar da oluşturabilir. Karbon, kendi kendine bağlandığında, örneğin grafen ve elmasta olduğu gibi, polar olmayan kovalent (saf kovalent) bağlar oluşturur. Karbon, hidrojen, oksijen gibi atomlarla bağlandığında, örneğin metan, su ve karbondioksit gibi bileşiklerde, kovalent bağlar oluşturur.

Ametaller, metallerle bileşik oluşturur çünkü elektron almak veya paylaşmak isterler. Ametallerin kendi aralarında ve metallerle oluşturdukları bileşiklerin bazı özellikleri şunlardır: Kovalent bağ: Ametaller, elektronlarını paylaşarak kendi aralarında kovalent bileşikler oluştururlar. İyonik bağ: Ametaller, metallerle reaksiyona girerek elektron alıp anyon oluştururken, metaller elektron verip katyon oluşturur ve iyonik bileşikler meydana gelir. Oksijenli bileşiklerin asidik özelliği: Ametallerin oksijenli bileşikleri asidik özellik gösterir. Ayrıca, ametaller, soy gazların kararlı elektron düzenine kavuşabilmek için birkaç elektron almaya ihtiyaç duyarlar.

Atomlar arası bağlar üç ana kategoriye ayrılır: 1. İyonik Bağ: Zıt elektrik yüküne sahip iyonlar arasındaki elektrostatik çekim kuvvetidir. 2. Kovalent Bağ: Atomların bir veya birkaç çift elektronu ortaklaşa kullanması sonucu oluşur. 3. Metalik Bağ: Metal atomlarının en dış elektronlarının serbest bir şekilde hareket ederek atomları birbirine bağlamasıdır. Ayrıca, van der Waals bağı gibi daha zayıf etkileşimler de atomlar arasında bulunabilir.

İyelik ekleri, isimlere ve isim görevinde kullanılan sözcüklere eklenerek, o sözcüğün kime veya neye ait olduğunu bildiren eklerdir. Türkçe'de iyelik ekleri şunlardır: -im, -in, -si, -miz, -niz, -leri. Bu ekler, ses uyumlarına uyacak şekilde diğer dar ünlüler (ı, u, ü) kullanılarak da oluşturulabilirler. İyelik ekleri, ad soylu sözcüklere gelerek bu sözcüklerin sahibini tanımlar.

İyonik bağ oluşumunun görsel olarak nasıl gösterildiğine dair bazı örnekler: ogmmateryal.eba.gov.tr sitesinde, NaCl bileşiğinde iyonik bağın oluşumu, Na+ ve Cl− iyonları arasındaki elektrostatik çekim kuvvetleri ile Lewis elektron nokta yapısı kullanılarak gösterilmiştir. tr.wikipedia.org sitesinde, sodyum ve klor atomlarının sodyum klorür oluşturmak üzere iyonik bağla bağlanışı görselleştirilmiştir. bilimteknik.tubitak.gov.tr sitesinde, sodyum klorür tuzu oluşum süreci ve iyonik bağ, şekillerle açıklanmıştır.

Evet, iyon yükü arttıkça iyonik bağ sağlamlaşır. İyonik bağın sağlamlığı, iyonların yükleri ile doğru, çapları ile ters orantılıdır.

Kimyasal bağlar arasında en güçlü olanlar sıralaması: 1. İyonik bağ. 2. Kovalent bağ. 3. Metalik bağ. Açıklama: İyonik bağ, elektron alışverişi ile oluşur ve zıt yüklü iyonlar arasındaki elektrostatik çekim kuvvetine dayanır. Kovalent bağ, atomların elektronlarını ortaklaşa kullanarak soy gaz dizilimine ulaşma çabasıyla meydana gelir. Metalik bağ, metal atomlarının değerlik elektronlarının serbest hareket ederek "elektron denizi" oluşturması ve bu elektronların katyonlarla oluşturduğu çekim kuvveti ile ortaya çıkar.