İşitme

İşitme tarama sistemi, bebeklerin ve kişilerin işitme organlarının çalışıp çalışmadığını anlamak için yapılan basit ve hızlı bir testtir. Yenidoğan bebeklerde yapılan işitme tarama testlerinin amaçları: Doğuştan gelen işitme kayıplarını erken dönemde tespit etmek. İşitme kaybı olan bebeklerin gelişiminde erken müdahale ile dil ve konuşma becerilerini kazandırmaktır. En yaygın kullanılan işitme tarama testleri: OAE (Oto-Akustik Emisyon) Testi: Bebek uykudayken yapılır, kulağa verilen sesin geri yansımasına bakılır. ABR (İşitsel Beyinsel Yanıt) Testi: Dış kulak yoluna yerleştirilen bir aletten kulağa ses gönderilir ve alına yapıştırılan elektrotlarla işitmenin cevabı ölçülür.

85 desibel (dB) ve üzeri sesler, işitme sağlığına zarar verebilecek düzeydedir. Bazı desibel seviyeleri ve etkileri: 90 dB: Günde 8 saatten fazla maruz kalmak, işitme kaybına yol açabilir. 100 dB: 15 dakikadan uzun süre maruz kalmak, işitme hasarına veya kaybına neden olabilir. 140 dB: Silah sesi gibi bu seviyedeki sesler, kulak ağrısı ve kulak zarı yırtılması gibi etkilere yol açabilir. Uluslararası standartlara göre, işitme sistemine zarar veren gürültü düzeyi 100-10.000 Mhz ve 85 dB düzeyidir.

Kulaklıkların zararlı olmasının bazı nedenleri: İşitme kaybı riski: Uzun süreli ve yüksek sesle kulaklık kullanımı, işitme kaybına yol açabilir. Enfeksiyon riski: Kulak içi kulaklıklar, hava giriş çıkışını engelleyerek mantar ve bakteri oluşumuna neden olabilir. Kablosuz kulaklıkların ek olarak neden olabileceği riskler: Elektromanyetik radyasyon: Kablosuz kulaklıklar, beyne yakın bir noktada çalıştığı için iyonlaştırıcı olmayan elektromanyetik radyasyon yayabilir. Kulaklıkların zararlı etkilerinden korunmak için, kullanım süresine dikkat etmek ve ses seviyesini 70 desibelin altında tutmak önerilir.

Kulak, hem işitme duyusu hem de denge sistemi açısından hayati öneme sahiptir. Kulağın önemli işlevleri: İşitme. Denge. Kulak sağlığının önemli olmasının bazı diğer nedenleri: Sosyal yaşam kalitesi. Eğitim. Güvenlik. Kulak sağlığını korumak için düzenli kontroller yaptırmak, yüksek sese maruz kalmaktan kaçınmak ve kulak hijyenine dikkat etmek önemlidir.

Korti organı, iç kulakta yer alan ve işitme duyusunun gerçekleşmesini sağlayan özelleşmiş bir yapıdır. Görevleri: Ses dalgalarını algılamak. Mekanik uyarıyı sinirsel sinyale çevirmek. Frekans ayrımı yaparak sesin niteliğini belirlemek. Yapısı: Tüy hücreleri. Destek hücreleri. Tektoryal membran. Basilar membran. Korti organı, oldukça hassas bir yapıya sahiptir ve yüksek sese uzun süre maruz kalma, yaşlanma, kulak enfeksiyonları, travmalar veya ototoksik ilaçlar gibi nedenlerle zarar görebilir.

İşitme cihazı kullanımı için genel kabul gören sınır, işitme kaybının %26 veya üzeri olmasıdır. İşitme cihazının gerekli olup olmadığını belirlemek için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. Kulak Burun Boğaz (KBB) uzmanına muayene olunmalıdır. 2. Doktor, işitme testi (odyometri) yaptırmayı önerecektir. 3. Odyogram sonucuna göre işitme kaybı oranı belirlenir. 4. Gerekli kriterler sağlandığında, "İşitme Cihazı Kullanması Uygundur" ibareli, üç uzman imzalı rapor düzenlenir. SGK desteği ile işitme cihazı almak için bu rapor gereklidir. İşitme kaybı oranı %40 ve üzeri olduğunda cihaz kullanımı zorunlu hale gelir ve engelli raporu gibi bazı sosyal haklar için başvuru yapılabilir. İşitme kaybı zamanla ilerleyebilen bir durum olduğundan, işitme kaybı belirtileri fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir uzmana başvurulması önerilir.

Korti organının görevi şu şekilde özetlenebilir: Ses dalgalarını algılamak. Mekanik uyarıyı sinirsel sinyale çevirmek. Frekans ayrımı yapmak. Korti organı, gelen ses dalgalarını elektriksel sinyallere çevirerek işitme siniri aracılığıyla beyne iletilmesini sağlar.

İşitmede patern tanıma, ses paternlerindeki benzerlik ve farklılıkları ayırt etme yeteneği olarak tanımlanır. Bu yetenek, santral işitsel işlemlemenin bir parçasıdır ve aşağıdaki başlıkları içerir: İşitsel ayırt etme. İşitmenin zamansal yönleri. Zamansal maskeleme. Temporal çözünürlük. Temporal birleştirme. Temporal sıralama. Farklı akustik sinyallerle işitsel performansın azalması. İşitsel patern tanıma yeteneği, işitme terapisi çalışmalarında da kullanılır.

Korti tüy hücreleri, ses dalgalarını algılayarak elektriksel sinyale dönüştürür ve işitme sürecinde hayati bir rol oynar. Korti tüy hücrelerinin işlevleri: Ses dalgalarını algılama. Mekanik uyarıyı sinirsel sinyale çevirme. Frekans ayrımı yapma. Tüy hücreleri, baziler membran boyunca belirli bir frekansa duyarlı dağılımda düzenlenmiştir. Tüy hücreleri yenilenemediği için bu hücrelerin hasar görmesi, işitme kaybına neden olabilir.

İşitme kaybının hangi desibel seviyesinde belli olduğu, işitme kaybının derecesine göre değişir: Normal işitme: -10 dB ile 25 dB arasındadır. Çok hafif derecede işitme kaybı: 26 dB ile 40 dB arasındadır. Hafif derecede işitme kaybı: 41 dB ile 55 dB arasındadır. Orta derecede işitme kaybı: 56 dB ile 70 dB arasındadır. İleri derecede işitme kaybı: 71 dB ile 90 dB arasındadır. Çok ileri derecede işitme kaybı: 91 dB ve üzerindedir. İşitme kaybının kesin derecesini belirlemek için işitme testi yapılması gereklidir.

Millie Bobby Brown, doğuştan gelen ve zamanla kötüleşen tek taraflı işitme kaybından muzdariptir. Brown, bu durumun performansını olumsuz etkilemediğini, çünkü sevdiği şeyleri yapmaktan vazgeçmediğini belirtmiştir.

İşitme testinde konuşmaların duyulması için kritik olan yaklaşık on farklı frekans ölçülür. Ölçülen frekanslar, hertz (Hz) veya kilohertz (kHz) cinsinden ifade edilir. Bazı ölçüm frekansları: 250 Hz; 500 Hz; 1000 Hz; 2000 Hz; 4000 Hz; 8000 Hz. İşitme testi sırasında frekansların yanı sıra, ses seviyesi de desibel (dB) cinsinden ölçülür.

Dikotik dinleme testi, işitsel sistemdeki fonetik işlemlemenin asimetrisini araştırmak için kullanılan psikolojik bir testtir. Testin temel özellikleri: Uyaran sunumu: Katılımcıya aynı anda iki farklı işitsel uyaran (genellikle konuşma şeklinde) kulaklık aracılığıyla farklı kulaklara yönlendirilerek sunulur. Dikkat yönlendirme: Katılımcılardan uyaranlardan birine veya her ikisine de dikkat etmeleri istenir. Değerlendirme: Daha sonra katılımcılara, dikkat etmeleri söylenen uyaranın içeriği hakkında sorular sorulur. Dikotik dinleme testinde elde edilen bazı sonuçlar: Sağlıklı kişilerde genellikle sağ kulak avantajı (SKA) görülür; bu, sol beyin yarımküresinin dil baskınlığını gösterir. Konuşma sesleri için sağ kulak avantajı, Broca ve Wernicke bölgelerinin sol yarımkürede bulunması ve sağ kulaktan gelen bilgilerin daha kısa ve doğrudan bir yoldan sol yarımküreye ulaşmasıyla açıklanır. Sol kulak tarafından alınan bilgiler, sağ yarımküreye ulaşmak için daha uzun bir yol izler ve bu da yanıt kalitesini etkileyebilir.

Evet, kulak tüpü takıldıktan sonra işitme genellikle düzelir. Kulak enfeksiyonları nedeniyle oluşan işitme kaybı, tüp takılması ile birlikte iyileşme gösterir. Ancak, bazı nadir durumlarda işitmede geçici veya kalıcı değişiklikler meydana gelebilir. Kulak tüpü takıldıktan sonra işitme durumunun iyileşip iyileşmediğini anlamak için doktor kontrolü önemlidir.

Evet, kulak zarı delinmesi işitme kaybına neden olabilir. Kulak zarı delinmesi durumunda, zar işlevini kısmen veya tamamen kaybedebilir ve bu da ani bir işitme kaybına yol açar. Ancak, kulak zarındaki delik büyüdükçe işitme kaybı da artabilir. Kulak zarı delinmesi durumunda, bir kulak burun boğaz uzmanına başvurulması önerilir.

İşitme testinde maskeleme, test edilen kulağın gerçek işitme eşiklerini belirlemek için, diğer kulağın katkısını ortadan kaldırmak amacıyla yapılır. Maskeleme yapılması gereken durumlar: Hava yolu saf ses odyometri testi: Test kulağındaki maskesiz hava yolu işitme eşiği ile test edilmeyen kulaktaki havayolu işitme eşiği arasındaki fark, supraaural kulaklık ile yapılan ölçümlerde 40 dB ve üzerinde ise. Kemik yolu saf ses odyometri testi: Test kulağındaki maskesiz hava yolu işitme eşiği ile kemik yolu işitme eşiği arasındaki fark 10 dB ve üzerinde ise. Bu durumlarda, test edilmeyen kulağa (maskeleme gereken kulak) belirli bir düzeyde gürültü (genellikle beyaz gürültü veya dar bant gürültü) verilir.

Vestibülokoklear sistem anatomisi, işitme ve denge ile ilgili bilgilerin beyne iletilmesini sağlayan sekizinci kranial sinir olan vestibülokoklear sinirin yapısını ve işlevlerini içerir. Vestibülokoklear sinirin ana dalları: Koklear sinir. Vestibüler sinir. Vestibüler sistem, periferik uç organlardan gelen uyarıların işlendiği ve vestibüler refleksler aracılığıyla dengenin sağlandığı bir sistemdir. Semisirküler kanallar, uzayın üç planında yer alır ve rotasyondaki dinamik dengeden sorumludur. Vestibülokoklear sistem anatomisi hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: tr.wikipedia.org'da "Vestibülokoklear sinir" maddesi; kbb.uludag.edu.tr'de "Vestibüler Rehabilitasyon" semineri; vestibulocochlear.com'da "Vestibüler Sistem Anatomisi" makalesi.

Karanlıkta işitme duyusunun artmasının nedeni, bir duyunun kaybedilmesinin diğer duyuların gelişmesini sağlaması ile açıklanabilir. ABD'deki John Hopkins Üniversitesi'nde yapılan bir araştırmada, bir hafta boyunca karanlıkta tutulan farelerin beynindeki işitme ile ilgili bölgede gelişme olduğu belirlenmiştir.

"Aksi takdirde kulaklık takmayın" ifadesinin ne anlama geldiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, kulaklık takmanın bazı olumsuz etkileri şunlardır: İşitme kaybı. Kulak enfeksiyonları. Kulak tıkanıklığı ve rahatsızlık. Dikkat dağınıklığı. Fiziksel rahatsızlıklar. Kulaklık kullanırken ses seviyesine dikkat etmek, hijyen kurallarına uymak ve ara vermek, bu olumsuz etkilerin önlenmesine yardımcı olabilir.

Amfide kulaklık kullanmak, uzun süreli ve yüksek ses seviyelerinde yapıldığında zararlı olabilir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre 4 saat boyunca maksimum 88 desibel tolerans vardır. Ayrıca, kulaklıkla çalmak, cızırtıların doğrudan kulağa gitmesine neden olacağından kulak çınlamasına sebep olabilir. En güvenli kullanım için ses seviyesini aşmamak, düzenli dinleme molaları vermek ve iyi ses yalıtımına sahip kulaklıklar tercih etmek önerilir.