İdeoloji

Faşizm, milliyetçi tabanlı, otoriter bir devlet yapısını savunan ve sol sosyalist düşüncelere karşı olan bir ideolojidir. Faşizmin bazı temel özellikleri: Tek parti devleti: Genellikle totaliter bir tek parti devletinin kurulmasını savunur. Militarizm: Toplumsal hayatın militarize edilmesini ister. Kolektivizm: Halkı kitle olarak anlar ve özel yaşama müdahale eder. Atarşi: Ülkenin ekonomik olarak dışa bağımlı olmadan kendi kendine yetebilmesini hedefler. Ciddi bir entelektüellik karşıtlığı: Entelektüelliği zararlı bir uğraş olarak görür.

Komünizm, üretim araçlarının ortak mülkiyetine dayalı, sınıfsız ve parasız bir toplumsal düzeni amaçlayan bir ideolojidir. Temel ilkeleri: özel mülkiyetin ortadan kaldırılması; sosyal eşitliğin sağlanması; üretim araçlarının toplumsal mülkiyeti; merkezi planlama ile ekonomi yönetimi; sınıfsız bir toplum hedefi. Komünizm, Karl Marx ve Friedrich Engels'in çalışmaları etrafında şekillenmiş olup, 20. yüzyılda Sovyetler Birliği ve diğer bazı ülkelerde uygulanmıştır.

Sosyalist Kılavuz, sosyalist devrimci siyaset ve işçi sınıfı mücadelesi üzerine içerikler sunan bir web sitesidir. Kılavuz ayrıca, TİP'ten ayrılan bazı devrimcilerin bir araya gelerek oluşturduğu ve Kızıl Parti adıyla partileşen bir siyasi çevrenin adı olarak da kullanılmaktadır.

İdeolojilerin temel amaçları şu şekilde özetlenebilir: Mevcut iktidar düzenini muhafaza etmek, değiştirmek veya ortadan kaldırmak. Toplumsal dayanışma ve işbirliğini artırmak. Toplumsal değer yargıları ve normlar oluşturmak. Bireyleri ve toplulukları ortak hedefler etrafında birleştirmek. Sosyal ve bireysel kimlikleri şekillendirmek. İdeolojiler, genellikle belirli bir sosyal sınıf veya grubun çıkarlarını temsil eder ve bu çıkarlara yönelik bir dünya görüşü sunar. Ayrıca, ideolojiler hakikat tekeli iddiasıyla karşıt görüş ve inançlara hoşgörüyü reddedebilir.

"Rüzgar Gibi Geçti" (Gone With The Wind) filmi, ırkçı ve kölelik ögeleri içerdiği gerekçesiyle yasaklandı. ABD'nin ünlü dizi ve film kanalı HBO Max, George Floyd'un ölümünün ardından başlayan ırkçılık karşıtı protestolar çerçevesinde, filmi platformdan kaldırma kararı aldı.

Ülkücü olmak için yapılması gerekenler: Türk milliyetçiliği ideolojisini benimsemek. Milli değerlere saygı göstermek. Bu doğrultuda faaliyetlerde bulunmak. Ülkücü düşünceyi benimseyen topluluklara katılmak. Ayrıca, bazı kaynaklarda belirtilen ve mizahi bir nitelik taşıyan bazı özellikler de şunlardır: Esmer olmak. Palto giymek. İstanbul Türkçesini unutmak. Bıyık bırakmak. Ahmet Kaya'ya sempati duymak. Sürekli gergin bir duruş sergilemek.

Ulusal sol ve ulusalcı aynı şey değildir. Ulusalcılık, Kemalist ve milliyetçi bir ideolojidir. Ulusalcı sol ifadesi ise, genellikle yanlış bir kullanım olarak değerlendirilir.

Köktenci, "köktencilikten yana olan, köktencilik yanlısı" anlamına gelir. Köktencilik (radikal dincilik, dinî fundamentalizm veya aşırı dincilik), genellikle dinî esaslı aslî kaidelere geri dönme talebiyle kendini belli eden ve bu kaidelere katı bir biçimde bağlı olan, diğer görüşlere karşı toleranssız ve laiklik karşıtı dinî hareket veya bakış açısıdır. Ayrıca, eski çağlarda, reformların yetersiz olduğunu iddia eden, bu nedenle devrim yapılmasını isteyen kişilere de köktenci denirdi.

Halkçı ve milliyetçi aynı şey değildir. Halkçılık, toplumun sınıflara ayrılmasına karşı çıkarak, bireylerin eşitliğini ve farklı meslek gruplarının dayanışmasını hedefler. Ancak, hem halkçılık hem de milliyetçilik, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucu ilkeleri arasında yer alır ve birbirini tamamlayan kavramlar olarak kabul edilir.

Sultan Galiyev'in ideolojisi, ulusal komünizm veya Galiyevizm olarak adlandırılır. Galiyev'in düşünce dünyasının beslendiği akımlar ise şunlardır: Cedid hareketi: Yenilikçi ve aydınlanmacı bir akım. Türkçülük ve Turancılık: Cedidcilikten etkilenerek gelişen ideolojiler. Marksizm: Galiyev, Marksizm'i kendi ülkesinin toplumsal yapısına göre yorumlayarak özgün bir katkı getirmiştir. Galiyev, sosyalist devrimin en çok ezilmiş ve sömürülmüş olan Doğu toplumlarında (Asya kıtası) başarılı olacağına inanıyordu.

Milliyetçiliğin gelişim evreleri şu şekilde özetlenebilir: 18. yüzyıl sonları: "Natio" hâlinde, doğumun gerçekleştiği toprak bağlamında bir araya gelen insan topluluğu olarak ortaya çıkar. 1789 Fransız Devrimi sonrası: Milliyetçilik, hızlı bir şekilde Avrupa'ya yayılır ve yurttaşlık idealiyle şekillenir. 19. yüzyıl: Barışçıl bir mizaca sahip olan milliyetçilik, sanayi toplumunun etkisiyle genişler ve ulusal bilinç dünyanın dört bir yanına yayılır. I. ve II. Dünya Savaşları dönemi: Milliyetçilik, emperyalist politikaları meşrulaştırma ve ulusal bağımsızlık mücadelelerinde kullanılır; bu dönemlerin en önemli nedenlerinden biri olur. 20. yüzyıl sonrası: Milliyetçilik, bir düşünce biçiminden ziyade siyasal bir mücadele biçimi hâline gelir; ayrıca, tek tipleştirici bir güç olarak farklılıkları bastıran bir ideolojik aygıt olarak da işlev görür. Ayrıca, milliyetçiliğin gelişiminde Osmanlı Devleti'nde Osmanlıcılık ve İslamcılık fikirlerinin etkili olduğu, 1908 Devrimi sonrası Türkçülük fikrinin ön plana çıktığı da belirtilebilir.

Gürol Pehlivan, Dede Korkut'u şu şekilde yorumlamıştır: Sözlü kültür başlangıçları: Pehlivan, Dede Korkut anlatılarının sözlü kültürden yazıya geçtiğini kabul ederek, nüsha farklılıklarını bu bağlamda değerlendirmiştir. Müstensih etkisi: Müstensihlerin, metnin kurgusunu belirleyen ideolojik tercihlerde bulunduğunu öne sürmüştür. İdeoloji ve yaratım: Eserin ideolojik yapısını ve yaratım sürecini analiz etmiştir. Formül kullanımı: Anlatılarda kullanılan formüllerin, metnin sözlü karakterini ortaya koyduğunu belirtmiştir. Pehlivan'ın çalışmaları, Orhan Şaik Gökyay'ın incelemelerini çağdaş folklorist paradigma ile yeniden ele alır. Gürol Pehlivan'ın "Dede Korkut Kitabı'nda Yapı, İdeoloji ve Yaratım: Dresden ve Vatikan Nüshalarının Mukayeseli Bir İncelemesi" adlı kitabı, bu yorumları detaylı bir şekilde içermektedir.

İdeolojiler arasındaki bazı farklar: Siyasi spektrum: İdeolojiler, kendilerini sol, merkez veya sağ gibi belirli bir siyasi spektrumda konumlandırır, ancak bu konuda kesinlik genellikle tartışmalıdır. Amaç ve hedefler: Her ideoloji, kendine özgü bir tarih anlayışına sahiptir ve izleyicilere cennet görünümünde bir gelecek (ütopya) vadeder. Merkez kurum: İdeolojiler, entelektüel-politik disiplini sağlayacak ve yoldan sapanları cezalandıracak, kahramanları ödüllendirecek bir merkez kuruma sahiptir. Çelişkiler: İdeolojiler, yapılarında büyük çelişkiler taşıyabilir. Totaliter yapı: İdeolojiler, eğilim olarak totaliter yapıdadır. İnatçılık: İdeolojiler, egemen oldukları insan gruplarında çok inatla savunulan, kan dökme pahasına da olsa, vazgeçilmeyen inançlar olarak yerleşir. Mitoloji ve kültür: Her ideoloji kendine özgü bir mitoloji ve kültüre sahip olur. Bilimsellik: İdeoloji, bilimin bir meyvesi değil, mutlak hakikatin kendi tekelinde bulunduğunu öne süren bir inancın ifadesidir.

Nasyonalist liberalizm, liberalizm ve milliyetçiliğin unsurlarını birleştiren bir siyasi ideolojidir. Nasyonalist liberalizmin bazı temel özellikleri: Milli egemenlik: Ulusal sınırları halkın iradesiyle çizme ve manda ile himayeyi reddetme. Türk kimliği etrafında birleşme: Etnik köken değil, vatandaşlık temelli bir "Türk milleti" anlayışı. Kültürel bağımsızlık: Dil devrimi, tarih çalışmaları, Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu'nun kurulması. Laiklik: Dini kurumların devlet kontrolünden çıkarılması ve inanç özgürlüğünün sağlanması. Dünya siyasetinde nasyonalist liberalizme örnek olarak Václav Havel (Çekya), Emmanuel Macron (Fransa) ve Justin Trudeau (Kanada) gösterilebilir.

Sağ ve solu ayırt etmek için kullanılan bazı stratejiler: Bedensel stratejiler: Hangi elle yazı yazıldığını veya gitarın tellerine hangi elle vurulduğunu düşünmek. Görsel stratejiler: Bir objeyi zihinde döndürmek veya kişinin kendi bedeninin diğer insanla aynı yöne baktığını hayal etmek. Sağ ve sol ayrımı, hafızayı, dili, görsel ve uzamsal işlemleri gerektiren karmaşık bir süreçtir. Siyasette sağ ve sol kavramları: Ekonomi: Sağ, bireyci ve rekabetçi; sol, eşitlikçi ve dayanışmacıdır. Sosyo-kültürel konular: Sağ, daha gelenekçi ve milliyetçi; sol, yenilikçi ve çok kültürlülüğü savunur. Kültürel farklılıklar: Yemek: Yemek sağ elle yenmelidir. Alyans: Nişanlı çiftler alyansı sağ yüzük parmağına, evlendikten sonra sol yüzük parmağına takar. Temizlik: Tuvalette temizlik sol elle yapılır.

Sosyalizmin neyi savunduğuna dair bir fotoğraf bulunamadı. Ancak sosyalizmin temel ilkeleri şu şekilde özetlenebilir: Üretim araçlarının topluma ait olması. İşçi sınıfının yönetime katılımı. Ortak mülkiyet ve devlet mülkiyeti. Kamu yararının ön planda olması. Devrimci veya evrimci yöntemlerle toplumsal düzenin değiştirilmesi. Sosyalizm, endüstriyel kapitalizmin gelişmesiyle paralel olarak, yoksullaşan işçi sınıfının sorunlarına bir tepki veya çözüm arayışı olarak ortaya çıkmıştır.

Sosyal demokrat, sosyal demokrasiyi benimseyen bireyleri veya siyasi partileri tanımlar. Sosyal demokrasi, sosyalizm içinde siyasi ve ekonomik demokrasiyi ve sosyalizme ulaşmaya yönelik kademeli, reformist ve demokratik bir yaklaşımı destekleyen sosyal, ekonomik ve siyasi bir felsefedir. Sosyal demokrasinin temel ilkeleri şunlardır: Toplumsal adalet. Demokrasi. Sosyal hizmetler. Sosyal demokrasi, piyasa ekonomisinin faydalarını kabul ederken, aynı zamanda refah devleti aracılığıyla ekonomik eşitsizlikleri azaltmayı hedefler.

Ian McEwan, "Hamamböceği" adlı romanı, İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden çıkma teşebbüsü olan Brexit projesine bir tepki olarak yazmıştır. Romanda, "Tersincilik" adı verilen ve ekonominin akışını tersine çevirmek üzerine kurulu bir ideoloji ele alınır.

Hangi siyasi ideolojiye yakın olduğunu öğrenmek için aşağıdaki testleri çözebilirsin: Onedio Testi: Bu test, devletin ana görevi, vergiler, devlet harcamaları, ülke sınırları ve ekonomik müdahale gibi konularda görüşlerini alarak hangi politik ideolojiye daha yakın olduğunu ortaya çıkarır. gotoquiz.com Testi: Türkiye'deki farklı siyasi eğilimleri kapsayan 10 ana ideoloji üzerine sorular içerir ve cevaplarına göre hangi ideolojiye daha yakın olduğunu gösterir. Socialappbuilder.com Testi: Türkiye'nin ekonomik durumu, laiklik, milliyetçilik, trafikteki bayan şoförler ve askeri olaylar gibi konularda görüşlerini alarak hangi siyasi parti düşüncesine sahip olduğunu belirler. Politicalcompass.org Testi: Ülkeye ve dünyaya bakış açınla ilgili sorular sorar. Playbuzz.com Testi: Anarşizm, komünizm, çevrecilik ve sosyalizm gibi ideolojiler üzerine sorular içerir.

R. C. Lewontin'in "İdeoloji Olarak Biyoloji: DNA Doktrini" kitabı, modern bilim ideolojisinin bireyleri ve toplumu genler üzerinden nasıl etkilediğini eleştirir. Kitapta ele alınan bazı konular şunlardır: Toplum ve gen ilişkisi: Yazar, toplumun genlerden oluştuğunu ve her konunun genlerle ilişkilendirildiğini savunur. Bilimsel ideoloji: Bilim, toplumsal ve siyasi ihtiyaçlar doğrultusunda şekillendirilir ve bu durum eşitsizlik yaratır. Gen ve çevre ilişkisi: Çevre, genlerle ayrılmaz bir bütündür ve ayrı değerlendirilemez. İndirgemecilik: Genlerin, insan hayatındaki birçok durumu tek başına açıkladığı düşüncesi eleştirilir. Lewontin, bilimin nesnelliğini ve biyologların söylemlerinin doğruluğunu sorgularken, doğanın zenginliğini yeniden keşfetmeyi ve bilimin gerçek değerini takdir etmeyi önerir.