İdeoloji

Köktenci kelimesi, köktencilikten yana olan, köktencilik yanlısı olan, radikal anlamına gelir.

Halkçı ve milliyetçi kavramlar aynı şeyi ifade etmez, ancak birbirleriyle ilişkilidir. Milliyetçilik, aynı millete mensup kişilerin bağımsız bir devlet kurma ve toplumlarını yüceltme isteğidir. Halkçılık ise, halkın egemenliği ve eşitliği üzerine kurulu bir ilkedir. Bu nedenle, halkçılık ve milliyetçilik farklı temellere dayanmakla birlikte, her iki kavram da modern devlet yapılarının oluşumunda önemli rol oynamıştır.

Sağcı ve solcu farkı, siyasi ideolojilerdeki temel yaklaşımlardan kaynaklanır: - Sağcılar, bireysel özgürlük, piyasa ekonomisi ve geleneksel değerlere önem verirler. - Solcular, sosyal adalet, eşitlik ve devlet müdahalesini savunurlar. Bu farklılıklar, ekonomi, toplum ve siyaset gibi çeşitli alanlarda kendini gösterir.

Ulusal sol ve ulusalcı kavramları kısmen aynı şeyi ifade eder, ancak tam olarak örtüşmezler. Ulusal sol, sol Kemalist ideolojiyi temsil eder ve tam bağımsızlık, ulusal sanayinin gelişimi, dışa bağımlılıktan kurtulma gibi hedefleri savunur. Ulusalcı ise, daha geniş anlamda, milliyetçi ve vatansever görüşleri ifade eder ve bu görüşler bazen sağ siyasette de yer alabilir.

Sultan Galiyev'in ideolojisi, milliyetçilik, Turancılık ve sosyalizmin bir birleşimi olarak tanımlanan Ulusal Komünizm olarak bilinir. Galiyev'in temel felsefesi şu ilkeleri içeriyordu: - Din karşıtı propagandaya karşı çıkma: Galiyev, sosyalist propaganda yaparken din karşıtı propaganda yapılmasına karşı idi. - Her halkın kendi sosyalizmi için mücadele etmesi: Milliyetçilik ve sosyalizmin birleşmesi ile her halk, kendi kurtuluşu için mücadele edecekti. - Doğu'nun kurtuluşu: Galiyev, sosyalizmin en çok ezilmiş ve sömürülmüş olan Doğu'ya (Asya kıtası) yarayacağına inanıyordu. Ayrıca, Galiyev Marksizm'i kendi ülkesinin toplumsal yapısına göre yorumlayarak özgün bir katkı sağlamıştır.

Milliyetçiliğin gelişim evreleri şu şekilde özetlenebilir: 1. 18. ve 19. Yüzyıllar: Feodal yapının çözülmesiyle ortaya çıkan milliyetçilik, Fransız Devrimi'nin ardından yurttaşlık idealiyle şekillendi ve Avrupa'da halkları birleştirici bir ideolojik güç haline geldi. 2. Sömürgecilik Karşıtı Dönem: Asya ve Afrika coğrafyasında milliyetçilik, sömürgeciliğe karşı direnişin meşru ideolojik aracı olarak yükseldi ve "özgürlük" ve "bağımsızlık" gibi kavramlarla örülmüş bir kurtuluş anlatısına dönüştü. 3. 20. Yüzyıl: 20. yüzyılın başlarında milliyetçilik, faşist rejimlerin yükselişiyle aşırı etnik milliyetçilik ve totalitarizme evrildi. 4. Postmodern Dönem: Günümüzde milliyetçilik, etnik köken, dini inanç, kültürel ifade biçimleri ve cinsel kimliklerin bir aradalığı üzerine kurulu, daha karmaşık ve çok katmanlı bir toplumsal dokuya uyum sağlamaya çalışmaktadır.

Gürol Pehlivan, "Dede Korkut Kitabı'nda Yapı, İdeoloji ve Yaratım" adlı eserinde Dede Korkut'u şu şekilde yorumladı: Pehlivan, Dede Korkut Kitabı'nın mevcut iki nüshası olan Dresden ve Vatikan nüshalarını halk bilimsel açıdan tahlil ederek, eserin oluşum ve aktarımında müstensihlerin rollerini inceledi. Pehlivan'a göre, yazmalar halinde bize ulaşmış eserlerdeki ideolojik yapılanmayı anlayabilmek için, farklı nüshalar halinde gelen eserin bu açıdan karşılaştırılması gerekmektedir.

İdeoloji farkları, toplumun nasıl yönetilmesi ve organize edilmesi gerektiği konusundaki temel inanç ve değer farklılıklarından kaynaklanır. İşte bazı ana ideolojik farklar: 1. Liberalizm ve Muhafazakarlık: - Liberalizm, bireysel haklara ve serbest piyasalara değer verir, hükümetin müdahalesini en aza indirmeyi savunur. - Muhafazakarlık, gelenek ve serbest piyasaları temsil eder, istikrarı ve küçük bir devlet rolünü destekler. 2. Sosyalizm ve Kapitalizm: - Sosyalizm, kolektif mülkiyet ve eşitliği hedefler, ekonomik uçurumları azaltmayı amaçlar. - Kapitalizm, özel mülkiyeti ve kârı destekler, serbest piyasa ekonomisini savunur. 3. Komünizm: - Komünizm, özel mülkiyetin olmadığı, sınıf farklarının ortadan kaldırıldığı bir toplum modelini hedefler. 4. Milliyetçilik: - Milliyetçilik, bir ulusun çıkarlarını ön planda tutar, ulusal kimliğin korunmasını ve geliştirilmesini savunur. 5. Faşizm ve Otoriterlik: - Faşizm, milliyetçiliği sıkı denetimle harmanlar, otoriter kontrol ve askeri gücü vurgular. - Otoriterlik, sıkı itaat ve merkezi güç gerektirir.

Nasyonalist liberalizm, milliyetçilik ve liberalizmin bir birleşimi olarak tanımlanabilir. Temel prensipleri arasında şunlar yer alır: - Devlet: Milli bir kimliğe ve kültüre sahip devletlerin desteklenmesi. - Ekonomi: Milli ekonomik bağımsızlık ve korumacılığın savunulması. - Dış politika: Diğer ülkelerle sınırlı işbirliği ve barışçıl ilişkilerin tercih edilmesi. - Toplumsal yapı: Milli bir toplumsal kimliğin vurgulanması. Nasyonalist liberalizm, 19. yüzyılda Avrupa'da yaygın olarak görülen bir siyasi hareketti.

Sosyalizm, ekonomik ve toplumsal yapının sosyal adalet, eşitlik ve kolektif yarar gözeten bir şekilde yeniden düzenlenmesini savunur. Sosyalizmin temel ilkeleri arasında şunlar yer alır: - Mal ve hizmetlerin eşit dağıtımı: Devlet, üretilen mal ve hizmetleri adaletli bir şekilde dağıtır. - Sınıf sisteminin ortadan kalkması: Herkes ekonomik açıdan eşit şekilde değerlendirilir. - Özel mülkiyetin kısıtlanması: Devletin ekonomik faaliyetlerin denetimini üstlenmesi öngörülür. Sosyalizmin savunduğu değerleri ve ilkeleri fotoğraflarla doğrudan göstermek mümkün değildir, ancak bu ideolojinin temel prensipleri çeşitli görsel materyallerde ve belgesellerde ele alınabilir.

Sosyal demokrat terimi, sosyal adalet, eşitlik ve demokratik değerleri savunan siyasi bir ideolojiyi ifade eder. Sosyal demokrasinin temel ilkeleri şunlardır: - Toplumsal adalet: Tüm bireyler için eşit hak ve fırsatların sağlanması. - Ekonomik eşitlik: Gelir dağılımındaki adaletsizliklerin azaltılması. - Demokrasi: Siyasal güçlerin halk tarafından seçilmesi ve denetlenmesi. - Çoğulculuk: Farklı toplumsal grupların varlığının kabul edilmesi. - Sosyal hizmetler: İnsanların sosyal güvenliğini ve refahını hedefleyen uygulamalar. Sosyal demokrasi, kapitalizmden arınarak düzenli ve kademeli bir toplumsal oluşum hedefler ve özel teşebbüsü ihmal etmeden toplumu eşitlik esasına dayalı yönetmeyi amaçlar.

Sağ ve sol kavramları farklı bağlamlarda farklı şekillerde ayırt edilebilir: 1. Siyaset ve İdeoloji: Sağ ve sol, siyasi ideolojilerde farklı anlamlar taşır. Genel olarak: - Sağ: Muhafazakârlık, gelenek, din ve milliyetçilik gibi unsurları içerir. - Sol: Eşitlik, sosyal adalet ve işçi hakları gibi kavramları savunur. 2. Trafik: Araç kullanırken veya yaya olarak sağ ve sol yönleri ayırt etmek için: - Vücut Referansı: Kendi bedeninizi referans alarak sağ ve sol tarafınızı belirleyebilirsiniz. - Sinyal Lambaları: Araçlarda sağ sinyal sağa, sol sinyal ise sola dönüşü gösterir. - Yol İşaretleri: Trafik işaretleri ve yön levhaları hangi yöne gideceğinizi belirtir. 3. Kulaklık: Kulaklıkların sağ ve sol taraflarını ayırt etmek için: - Renk Kodlama: Sağ kulaklık genellikle "R" harfi veya kırmızı bir işaretle, sol kulaklık ise "L" harfi veya mavi bir işaretle gösterilir. - Fiziksel Yapı: Kulaklıkların dış yüzeyleri veya kablo uzunlukları farklı olabilir.

Siyasi ideolojiye yakınlığınızı ölçmek için aşağıdaki testleri deneyebilirsiniz: 1. Pew Araştırma Merkezi Siyasi Tipoloji Testi: 17 sorudan oluşan bu test, siyasi yelpazenin neresinde olduğunuzu belirler. 2. IDRLabs 8 Değerler Siyasi Test: Bu test, ekonomi, hükümet, diplomasi ve toplum gibi dört spektrumda nerede durduğunuzu değerlendirir ve sonuca göre hangi ideolojiye yakın olduğunuzu gösterir. 3. Polquiz Testi: Sosyal ve ekonomik konulardaki düşüncelerinizi soran bu test, Nolan Diyagramı'nda sonuçlarınızı gösterir. 4. Özyönetim Savunucuları Testi: Kişisel, ekonomik ve isteğe bağlı bir bonus sorusu içeren bu test, muhafazakardan ilericiye ve otoriterden özgürcüye kadar çeşitli ideolojileri kapsar.

Ian McEwan, "Hamamböceği" adlı romanı, günümüz siyasi olaylarına bir tepki olarak yazmıştır.

“19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler” eseri, H. Birsen Örs tarafından derlenmiştir.

"İdeoloji Olarak Biyoloji: DNA Doktrini" kitabı, R. C. Lewontin tarafından yazılmış ve toplumun özelliklerinin üyelerinin genetik özelliklerine dayandığı kabulüne dayanan sosyobiyolojiyi ele almaktadır. Kitapta anlatılan ana fikirler şunlardır: 1. Bilimin Toplumsal Etkisi: Bilim, toplumsal ihtiyaçlarla şekillenir ve varsayımlar tarafından yönlendirilir. 2. Genetik ve Eşitsizlik: Genetik biliminin yanlış yorumlanması, toplumsal eşitsizlikleri pekiştirebilir ve ideolojik bir araç haline gelebilir. 3. İnsan Davranışı: İnsan davranışları, sadece genetik faktörlerle değil, çevresel ve kültürel faktörlerle de belirlenir. Lewontin, bu yaklaşımların bilimin gerçek değerini ve doğanın zenginliğini takdir etmeyi engellediğini savunur.

Neo-Osmanlıcılık, Türkiye'nin Osmanlı İmparatorluğu'nun dini, kültürel ve politik mirasını sahiplenmesi gerektiğini savunan emperyalist bir siyasi ideolojidir. Bu ideoloji, iki ana dalga halinde ortaya çıkmıştır: 1. İlk dalga, 1990'ların başında, gazeteci Cengiz Çandar tarafından geliştirilmiştir. 2. İkinci dalga, Ahmet Davutoğlu'nun dış politika hedefleri ve Türkiye'nin Balkanlar, Kafkaslar ve Orta Doğu'da etkili bir güç olma çabalarıyla ilişkilendirilir. Neo-Osmanlıcılık, aynı zamanda Türkiye'nin komşu ülkelere müdahaleci ve yayılmacı dış politikasını da ifade etmek için kullanılır.

Militan ve anarşist kavramları farklı bağlamlarda kullanılsa da bazı ortak noktaları vardır. Militan, sol hareketler içinde yer alan ve belirli bir yaşam tarzını benimseyen kişidir. Anarşist ise, devlet ve diğer kurumsal yapıların yokluğunu öngören, sosyal, politik ve ekonomik eşitliği hedefleyen bir ideolojiye sahiptir. Özetle, militan daha çok belirli bir dava için savaşan ve eylemlerde bulunan bireyi ifade ederken, anarşist daha geniş bir felsefi ve toplumsal perspektife sahip olan kişiyi tanımlar.

Ülkü birliği, toplumu oluşturan bireylerin aynı amaç ve ideallerde birleşmiş olması anlamına gelir.

Eğitim ve ideoloji arasındaki ilişki şu şekilde açıklanabilir: Eğitim, ideolojinin bir aracı olarak, devletin siyasal ve sosyal kültürünü yeni nesillere aktarmak için kullanılır. Devlet, eğitim kurumlarında ideolojiyi, toplumsal kültürün, simgelerin, kavramların, dilin ve günlük hayatın içine yerleştirir.