Hümanizm

Hümanizm akımı, 14. yüzyılda, İtalya'da ortaya çıkmıştır.

İsmet Özel'e göre insan, beşerden insan oluşa doğru sürekli bir değişim içinde olan, ünsiyet sahibi bir varlık olarak tanımlanır. Özel, insanın özünü ve sınırlarını tespit edilmemiş bir proje olarak görür ve insanın gerçek yerini ahlaki değerlerin merkezde tutulmasıyla belirlediğini savunur.

Petrarca, hümanizm akımının önemli temsilcilerinden biri olarak, aşağıdaki görüşleri savunur: 1. İnsanın Önemi: "İnsan her şeyin ölçüsüdür" sözüyle insanın önemini vurgular. 2. Erdem ve Akıl: İnsanların kendilerini bilmeleri ve erdemli olabilmeleri için aklı kullanabilmeleri gerektiğini savunur. 3. Yalnızlık ve Kişisel Gelişim: "De Vita Solitaria" adlı eserinde yalnız yaşamanın erdemini ve ruhun gelişimi için yalnızlığın zorunlu olduğunu öne sürer. 4. Din ve Dünya: Kilise'nin görüşlerine karşı çıkarak, hem bu dünyada hem de ötedünyada erdemli bir yaşam sürmeyi hedefler. 5. Klasik Metinler: Antik çağ yazarlarının eserlerinin özgün metinlerine geri dönülmesi gerektiğini savunur.

15-17. yüzyıl felsefesinin ortaya çıkmasının bazı nedenleri: 12. yüzyıl çeviri faaliyetleri. Yeni coğrafi keşifler. Ekonomik gelişmeler. Siyasi değişimler. Hümanizm. Bilimsel yöntem. Bu dönemde felsefe alanındaki değişimlerden önce bilim, sanat, din, ekonomi ve bunların bir sonucu olarak toplumsal hayat ve kültürel alanda değişimler yaşanmıştır.

İtalya'da başlayan Rönesans hareketi, bilim ve sanat üzerindeki skolastik düşüncenin etkisini kaybetmesine ve akıl ile hümanizmin ön plana çıkmasına neden olmuştur.

Hümanizmin doğuşu ve gelişmesinde etkili olan faktörler şunlardır: 1. Antik Yunan ve Roma Felsefesi: Antik Yunan filozoflarının eserleri ve Roma metinleri, hümanizmin temellerinin atılmasında önemli rol oynamıştır. 2. Reform Hareketleri: Katolik Kilisesi'nin otoritesine karşı çıkan reform hareketleri, dini sorgulamayı ve bireysel özgürlüğü teşvik etmiştir. 3. Bilimsel Gelişmeler: Modern bilimsel metodun geliştirilmesi ve bilimsel içgörülerin kilisenin öğretilerine uymaması, hümanizmin bilimsel temelini oluşturmuştur. 4. Matbaanın İcadı: Matbaanın icadı, bilgi erişimini kolaylaştırmış ve hümanist düşüncenin yayılmasına hız kazandırmıştır. 5. Hümanist Hamiler: Medici Ailesi gibi hamiler, sanatçılara ve bilim insanlarına maddi destek sağlamış ve hümanist düşünceyi teşvik etmişlerdir.

Giambattista Vico, modern tarih, kültür, insanbilim ve söylenbilgisi felsefelerinin öncüsü olarak kabul edilir ve hümanist akıma mensuptur.

Giovanni Boccaccio, İtalyan yazar ve şair olarak, Rönesans hümanizmi için oldukça önemli bir isimdir. Boccaccio'nun önemli olmasının bazı nedenleri: 1. Decameron adlı eseri, dünya edebiyatının ilk hikâyecisi olarak kabul edilir ve bu eserle realizmi, hisleri ve zekasıyla kullandığı için tanınmıştır. 2. İlk roman yazarı olarak da anılır, tartışmalara rağmen bu unvanı hak ettiği düşünülmektedir. 3. Fransız edebiyatından esinlenerek şiir ve düzyazı çalışmaları yapmış, bu da onun edebiyat üzerindeki etkisini artırmıştır. 4. Dante'den ilham alması ve onun eserlerini yorumlaması, klasik edebiyatın yeniden canlanmasına katkıda bulunmuştur.

Carl Rogers, insancıl (hümanistik) kuramı savunur.

Hümanist düşünce, günümüz insanına çeşitli katkılar sağlamıştır: 1. Kendini Gerçekleştirme: Hümanizm, bireyin potansiyelini keşfetmesi ve gerçekleştirmesi fikrini savunur, bu da daha anlamlı ve tatmin edici bir yaşam sürmeyi teşvik eder. 2. Bireysel Özgürlük ve Otantiklik: Bireylerin özgür iradeye sahip olduğunu ve kendi hayatlarını şekillendirebilecek kapasiteye sahip olduklarını kabul eder, bu da içsel huzur ve dış dünyada güçlü bir varlık göstermeyi sağlar. 3. Empati ve Sosyal İlişkiler: Empatiyi ve insanlara karşı anlayışı teşvik eder, bu da toplumsal bağları güçlendirir ve çatışmaları azaltır. 4. Eğitim: Eğitimi insan merkezli bir süreç olarak görür, bireylerin kendi öğrenme süreçlerini kontrol etmelerine ve potansiyellerini en iyi şekilde keşfetmelerine olanak tanır. 5. İnsan Hakları ve Adalet: Her bireyin eşit haklara sahip olduğunu ve insan onurunun her şeyden önce geldiğini savunur, bu da toplumsal eşitlik ve adaletin sağlanmasına katkıda bulunur. 6. Kritik Düşünme: Bireylerin eleştirel düşünmelerini ve kendi düşüncelerini sorgulamalarını teşvik eder, bu da daha bağımsız kararlar almalarını ve problem çözme becerilerini geliştirmelerini sağlar.

Giovanni Boccaccio, Rönesans hümanizmi akımına mensuptur.