HücreBölünmesi

Mayoz 1 ve mayoz 2 arasında DNA eşlemesi olmadan önce kısa bir hazırlık evresine verilen ad, "interfaz" evresidir. İnterfaz evresinde, hücre bölünmeye hazırlanır; hücrenin hacmi büyür, organeller, DNA ve sentrozom kopyalanır.

Sitokinez, hayvan hücrelerinde anafaz evresinde, bitki hücrelerinde ise telofaz evresinde başlar.

Mitoz ve mayoz, tüm hücrelerde değil, belirli hücre ve organizma türlerinde gerçekleşir: Mitoz, çok hücreli canlılarda büyüme, gelişme ve yenilenmeyi sağlarken, tek hücreli canlılarda üremeyi sağlar. Mayoz, eşeyli üreyen canlılarda üreme ana hücresinin bölünerek, üreme hücresi olan gametlerin oluşmasını sağlar. Mitoz geçiren hücre ve organizma türleri: Çok hücreli canlılar: İnsanlar, hayvanlar, bitkiler. Tek hücreli canlılar: Amip, öglena, paramesyum (terliksi hayvan), bakteriler. Mayoz geçiren hücre ve organizma türleri: Eşeyli üreyen canlıların üreme ana hücreleri: Sperm ana hücresi, yumurta ana hücresi, polen ana hücresi.

Mitotik evre, hücre döngüsünün bir parçasıdır ve hücre bölünmesi sırasında görülür. Mitotik evre, iki aşamada gerçekleşir: 1. Karyokinez (çekirdek bölünmesi): Profaz, metafaz, anafaz ve telofaz evrelerini içerir. 2. Sitokinez (sitoplazma bölünmesi): Karyokinezin ardından sitoplazma ve hücre zarının bölünmesiyle iki yavru hücre oluşur. Mitotik evre, genellikle interfaz evresinin ardından gelir; interfaz, hücrenin bölünmeye hazırlandığı uzun bir evredir ve mitotik evreden önce gerçekleşir.

Mayozda sentrozomun bulunmamasının nedeni, mayoz 1 bölünmesinde sentrozomların eşlenip ayrılmasıdır. Mayoz 1’in sonunda homolog kromozomlar ayrılırken sentrozomlar da ayrılır ve her bir hücreye bir tane geçer. Ayrıca, yumurta gibi bazı hücrelerde sentrozom bulunmaz.

Hayır, karyotip ve karyokinez aynı şey değildir. Karyotip, bir bireyin kromozomlarının sayısını, yapısını ve düzenini gösteren genetik bir haritadır. Karyokinez ise mitoz bölünmenin bir aşamasıdır ve çekirdek bölünmesini ifade eder. Mitoz bölünme sırasında, karyokinez (çekirdek bölünmesi) gerçekleştikten sonra sitoplazma bölünmesi (sitokinez) meydana gelir ve iki yeni hücre oluşur.

Hücreyi ikiye bölen yapıya "sentriyol" veya "iğ iplikleri" denir. - Sentriyoller, mitoz ve mayoz bölünme sırasında kromozomların hareketini düzenler ve hücre bölünmesini sağlar. - İğ iplikleri, sentriyoller tarafından oluşturulan ve kromozomların bölünme sırasında doğru şekilde ayrılmasını sağlayan yapılardır. Bu yapılar, hücre bölünmesinin farklı evrelerinde aktif rol oynar ve hücrenin ikiye bölünmesini mümkün kılar.

Mitotik bir hücrenin tekrar mitoza girememesinin nedeni, G0 evresinde durması olabilir. Ayrıca, hücre döngüsünde bulunan kontrol noktaları da hücrenin mitoza girmesini engelleyebilir.

Proliferasyon, hücrelerin uygun koşullar altında hızlı bir şekilde hücre döngüsünü tamamlayarak çoğalması durumudur. Bu terim ayrıca şu anlamlara da gelebilir: Yaygınlaşma, çoğalma. Tomurcuk verme, tomurcuktan üreme, üreme. Proliferasyon, organizmanın gelişimi, doku onarımı ve bağışıklık tepkileri gibi birçok önemli biyolojik süreçte kritik bir rol oynar.

DNA replikasyonu, hücre bölünmesi öncesinde genetik materyalin tamamen kendi benzeri yeni bir molekül oluşturmak için bir kez yapılır. DNA replikasyonunun üç kez yapılması gerektiğine dair bir bilgi bulunmamaktadır. DNA replikasyonu hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklara başvurulabilir: evrimagaci.org; acikders.ankara.edu.tr; tr.wikipedia.org.

Konjugasyon, genellikle bakteriler ve paramesyumlar gibi tek hücreli canlılarda görülür. Bakterilerde konjugasyon: Bakteri hücrelerinde bulunan plazmit adı verilen halkasal DNA molekülleri aracılığıyla gerçekleşir. Paramesyumlarda konjugasyon: Farklı özelliklere sahip iki paramesyum yan yana gelir, sitoplazmaları kaynaşır ve genetik malzeme değişimi gerçekleşir.

Hücre döngüsü, bir hücrenin yaşamı boyunca geçirdiği olayların sırasını ifade eder ve iki ana aşamadan oluşur: interfaz ve mitotik faz. Hücre döngüsünün temel işlevleri: Üreme: Tek hücreli organizmaların çoğalmasını sağlar. Büyüme: Çok hücreli organizmaların büyümesini mümkün kılar. Tamir ve yenilenme: Hücrelerin onarılmasını ve yenilenmesini sağlar, örneğin kemik iliği hücrelerinin bölünerek yeni kan hücreleri yapması gibi.

Evet, mayoz bölünmede interfaz vardır. Mayoz bölünme, iki evreden oluşur: Mayoz-1 ve Mayoz-2. İnterfaz evresinde hücre bölünmeye hazırlanır; hücrenin hacmi büyür, organeller, DNA ve sentrozom kopyalanır.

Bir hücrenin bölünmeye hazır hale gelmesi için dikkatle düzenlenen büyüme evrelerinden, DNA replikasyonundan ve sonrasında bölünme evrelerinden geçmesi gerekir. Bu süreç, hücre döngüsü olarak adlandırılır ve iki ana aşamadan oluşur: 1. İnterfaz. 2. Mitotik faz. İnterfaz sırasında hücre, beslenme, büyüme ve protein sentezi gibi biyolojik olayları gerçekleştirir. Hücrenin bölünmeye hazır olup olmadığını kontrol eden G1, G2 ve M kontrol noktaları bulunur.

Sentrozom, hayvan hücrelerinin büyük bir bölümünde ve ilkel bitkilerde bulunan, zarsız bir organeldir. Sentriyol adı verilen, birbirine dik iki silindirik nesneden oluşur. Aster iplikleri, sentriyollerden ve asterden mitoz sırasında oluşan iğ iplikleridir. Sentrozomun bazı görevleri: Hücre bölünmesi sırasında kromozomların kutuplara taşınması ve ayrılması. Bazı hücrelerde bulunan kamçı ve sil yapılarının oluşturulması. Sentrozom, yüksek yapılı bitki hücreleri, olgun alyuvar hücresi, sinir hücresi ve yumurta gibi hücrelerde bulunmaz.

Mitozda zara bağlı olmayan organeller çoğalır. Mitoz öncesi evrelerden interfazın G2 evresinde organellerin bölünmeye hazırlık değişiklikleri gerçekleşir. Ribozom, sentrozom, sitoskeleton grubu (hücre iskeletini teşkil eden yapılar), flagellum ("kamçı") ve nükleozom gibi zara bağlı olmayan organeller yıkılarak imha olur. Mitokondria ve plastid grubu organeller ise G1 ve S fazlarında mitofusinler, OPA1 ve DNM1 proteinlerinin kontrolünde yavaş yavaş kendi aralarında birleşerek (füzyon) uzun organel yapıları oluştururlar. Golgi aygıtı ise tek kat zarlı bir organel olmasına rağmen parçalanmakla kalmaz, bu parçalanma işlemi sonrası tetiklediği sinyal mekanizması hücrenin G2 fazından çıkmaya hazır olduğu anlamına gelir. Lizozom ve endozomların ise en azından büyük boyutlu olanlarının G2 fazında ortadan kaldırılmadığı, hücre içi iskelet yapıları ve mikrotübüler sistem aracılığıyla metafaz evresinde çekirdek elemanlarıyla birlikte hücre ortasında toplandığı ve anafaz ile her iki hücre kutbuna yaklaşık olarak eşit sayıda dağıldığı bilinmektedir. Endoplazmik retikulum ise mitoz esnasında iki kez değişim geçirerek önce kısa ve çok dallı forma, sonrasında profazdan itibaren tek dallı uzun forma dönüşür. Peroksizomlarda ise iki farklı değişiklik görülebilir.

Evet, mitotik evre (profaz, metafaz, anafaz, telofaz ve sitokinez) hem mayoz hem de mitoz bölünmede ortak olarak görülür. Ancak, mayoz bölünmede bu evreler iki kez (mayoz I ve mayoz II) gerçekleşirken, mitoz bölünmede yalnızca bir kez gerçekleşir.

Mayoz 1 ve mayoz 2'de eşey ana hücresi birer kez bölünür. Mayoz 1, sırasıyla profaz-1, metafaz-1, anafaz-1 ve telofaz-1 olarak adlandırılan dört farklı evrede tamamlanır. Mayoz bölünme sonucunda, her biri ana hücrenin sahip olduğu kromozom sayısının yarısına sahip dört yavru hücre oluşur.

İnterfaz ve profaz arasındaki temel farklar şunlardır: İnterfaz: Hücre bölünmeye hazırlanır. Hücre büyür, organeller ve DNA kopyalanır. Hücrenin yaşam döngüsünün yaklaşık %90'ını kapsar. Profaz: DNA, kromozomlara yoğunlaşır ve kıvrılır. Kardeş kromatitler oluşur ve sentrozomlar zıt kutuplara gider. Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur. Özetle, interfaz hazırlık evresi, profaz ise mitoz bölünmenin ilk evresi olarak tanımlanabilir.

Zıt kutupların birbirini çekmesi, genellikle romantik ilişkiler gibi sosyal etkileşimlerde, ilk aşamada olasıdır. Ancak, ilişki ilerledikçe, zıtlıkların yarattığı zorluklar ortaya çıkabilir. Fiziksel dünyada ise, zıt kutupların birbirini çekmesi, mıknatıslar için geçerli olan bir durumdur.