HücreBölünmesi

G0 fazındaki bir hücre, bölünme özelliklerini kaybettiği için bölünmez. G0 fazı, hücrelerin spesifik bir işlevi yerine getirmek üzere programlandığı bir dinlenme evresidir. Ayrıca, G1 kontrol noktasında hücre "devam et" yerine "dur" sinyali alırsa hücre döngüsü durur ve hücre bölünmesi gerçekleşmez.

Mitozda çekirdek bölünmesi, 5 evreden oluşur. Bu evreler sırasıyla: 1. Profaz. 2. Metafaz. 3. Anafaz. 4. Telofaz. 5. Sitokinez (sitoplazma bölünmesi). Mitoz bölünme, interfaz evresi ile başlar ve karyokinez (çekirdek bölünmesi) ile sitokinez (sitoplazma bölünmesi) evrelerini içerir.

Mitoz, birbirini takip eden şu farklı evrelerden oluşur: 1. İnterfaz. 2. Profaz. 3. Metafaz. 4. Anafaz. 5. Telofaz. Mitoz bölünmede önce çekirdek bölünmesi, ardından sitoplazma bölünmesi gerçekleşir.

Mitotik evre, hücrenin bölündüğü evredir. Mitotik evre, iki aşamadan oluşur: 1. Karyokinez (çekirdek bölünmesi). 2. Sitokinez (sitoplazma bölünmesi). Mitotik evre, interfazdan sonra gerçekleşir. Mitotik evre, şu durumlarda gerçekleşir: n, 2n ve 3n kromozomlu vücut (somatik) hücrelerinde; farklı kromozom takımlarına sahip hücrelerde; ökaryotik tek hücrelilerde. Mitotik evre, çok hücrelilerde çoğunlukla büyüme, gelişme, yenilenme ve kalıtsal devamlılığı sağlar.

Tıpta "fenüs" terimi, ilgi, usury, sermaye yatırımlarından elde edilen kâr anlamlarına gelen Latince bir kelime olan "faenus" ile karıştırılmış olabilir. Tıp dünyasında "fusus" terimi ise, bir hücrenin bölünmesi sırasında oluşan iğsi yapı anlamına gelir. "Fetus" terimi ise, tıp alanında doğumun başlangıcından itibaren organların ve sistemlerin gelişmeye başladığı embriyonik aşamadan itibaren doğum öncesi dönemi ifade eder.

DNA replikasyonu, hücre mitoz veya mayoza girmeden önce, hücre döngüsünün sentez (S) fazı sırasında gerçekleşir. Süreç şu adımlarla ilerler: 1. Başlangıç: DNA, replikasyon için erişilebilir hale getirilir ve belirli nükleotid dizileri, replikasyon orijinine bağlanır. 2. Uzama: DNA polimeraz, şablonun 3' ucuna DNA nükleotidleri ekler. 3. Sonlandırma: RNA primerleri çıkarılır, yerine DNA nükleotidleri konur ve parçalar arasındaki boşluklar DNA ligaz ile kapatılır. DNA replikasyonu, yarı korunumlu bir model ile açıklanır; her yeni çift sarmal, bir ebeveyn ve bir yeni yavru sarmaldan oluşur.

Bitki ve hayvan hücreleri mitoz ve mayoz bölünme ile çoğalır. Mitoz bölünme: Bitki ve hayvan hücrelerinde: Çekirdek ve sitoplazma bir kez bölünür, iki yeni hücre oluşur. Bitki hücrelerinde: Sitokinez, hücrenin merkezinden çevreye doğru gelişen bir hücre plakası oluşturularak gerçekleşir. Hayvan hücrelerinde: Sitokinez, boğumlanarak gerçekleşir. Mayoz bölünme: Bitki ve hayvan hücrelerinde: Üreme hücrelerinin oluşmasını sağlar. Hayvan hücrelerinde: Mayoz bölünme geçiren hücre bir daha bölünemez. Bitki hücrelerinde: Mayoz 1'de parça değişimi olayı görülür, bu sayede kalıtsal çeşitlilik oluşur. Tek hücreli canlılarda mitoz bölünme üremeyi sağlar.

Evet, mayoz I'de krossing over (krosover) olur, ancak mayoz II'de zorunlu değildir. Mayoz I'in profaz I evresinde, homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında gen alışverişi gerçekleşir.

Mitozda 1 ana hücreden 2 yavru hücre oluşur.

Sentromerde gen bulunmaz. Sentromer, kromozom üzerinde iğ ipliğinin tutunduğu nokta olup, kardeş kromatitleri bir arada tutan bölgedir. Sentromer genellikle tekrarlanan DNA dizilerinden oluşur ve bu diziler kopyalanması geç olan dizilerdir.

Mayoz ile oluşan hücrelerin farklı olmasının birkaç nedeni vardır: Krossing-over (parça değişimi). Homolog kromozomların rastgele dizilimi. Homolog kromozomların rastgele ayrılması.

Sentriyollerin başlıca görevleri: Hücre bölünmesi: Sentriyoller, hücre bölünmesi sırasında kromozomları ayıran iğ ipliklerinin oluşumuna yardımcı olur. Mikrotübül düzenlemesi: Hücrenin iskelet sistemi olarak görev yaparak mikrotübüllerin düzenlenmesini sağlar. Organel oluşumu: Kamçı ve sil gibi organellerin oluşumunda rol oynar; örneğin, sentriyollerin yaşlı olanı, anne sentriyol, organel yapısını organize eden bazal gövde haline gelir. Sentriyoller, çoğu bitkinin hücrelerinde bulunmamasına rağmen, gingko ağaçları, yosunlar ve eğrelti otları gibi bazı antik türlerde bulunur.

G0 evresi, hücrenin hücre döngüsünden çıktığı ve durgun bir evreye girdiği bir periyottur. G0 evresindeki bir hücre: aktif bir şekilde bölünmeye hazırlanmaz; çevreden gelen sinyallere göre cevap oluşturur; protein sentezlemesi ve sekresyon gibi işlevlerini yerine getirir. G0 evresinde bulunan bazı hücre türleri: sinir hücreleri; olgun kalp kası hücreleri. G0 evresi kalıcı değildir; uygun sinyal alındığında hücre S fazına geçebilir ve bölünebilir.

Sitoplazmada gerçekleşen bazı olaylar: Metabolik reaksiyonlar. Protein sentezi. Hücre solunumu. Maddelerin taşınması. Hücre iskeletinin rolü. İyonlar ve küçük moleküllerin depolanması. Vezikül taşınması.

DNA'nın kendini eşlemesi, birçok biyolojik süreç için önemlidir: Hücre bölünmesi. Genetik çeşitlilik. Onarım mekanizmaları. Ayrıca, DNA'nın kendini eşleme süreci, yaşamın temel yapı taşlarından biridir.

Profaz ve metafaz evreleri, mayoz bölünmenin evreleridir. Profaz evresi. Hücre bölünme için gerekli olan büyüklüğe ulaşmıştır. Kromozomlar, mikroskopla görülebilecek şekilde yoğunlaşır ve X şeklindeki yapıları oluşturur. Homolog kromozomlar yan yana dizilerek birbiri üzerine kıvrılır. Kromozomların karşılıklı bölgeleri arasında parça değişimiyle gen alışverişi gerçekleştirilir. Metafaz evresi. Parça değişiminden sonra kromozomlar, hücrenin ortasına dizilir. Bu dizilim rastgele olur. Mayoz bölünme, iki aşamada gerçekleşir: Mayoz-1 ve Mayoz-2.

Mayoz bölünme iki aşamada gerçekleşir: Mayoz-1 ve Mayoz-2. Mayoz-1 evreleri: 1. Profaz-1: Kromozomlar yoğunlaşır, homolog kromozomlar eşleşir ve genetik rekombinasyon (krossing-over) gerçekleşir. 2. Metafaz-1: Homolog kromozomlar hücrenin ortasında dizilir. 3. Anafaz-1: Homolog kromozomlar zıt kutuplara çekilir, kardeş kromatitler ayrılmaz. 4. Telofaz-1: Kromozomlar kutuplara çekilir, çekirdek zarı yeniden oluşabilir ve sitokinez (sitoplazma bölünmesi) gerçekleşir. Mayoz-2 evreleri: 1. Profaz-2: Kromozomlar yeniden yoğunlaşır, çekirdek zarı yok olur. 2. Metafaz-2: Kromozomlar hücrenin ortasında dizilir. 3. Anafaz-2: Kardeş kromatitler ayrılır ve zıt kutuplara çekilir. 4. Telofaz-2: Kromozomların etrafında çekirdek zarı oluşur, kromozomlar çözülür ve sitokinez tamamlanır. Sonuç olarak, mayoz bölünme sonucunda n kromozom sayısına sahip 4 yavru hücre oluşur.

Mayozda 4 hücre, mayoz I ve mayoz II evrelerinin tamamlanmasıyla oluşur. Mayoz I evreleri: 1. Profaz I: Kromozomlar yoğunlaşır, homolog kromozomlar eşleşir ve genetik parça değişimi (krossing over) gerçekleşir. 2. Metafaz I: Homolog kromozom çiftleri rastgele hücrenin ortasında dizilir. 3. Anafaz I: Homolog kromozom çiftleri ayrılır ve zıt kutuplara gider. 4. Telofaz I: İki yeni hücre oluşur. Mayoz II evreleri: 1. Profaz II: Kromozomlar yeniden yoğunlaşır, çekirdek zarı kaybolur. 2. Metafaz II: Kromozomlar hücrenin ortasında dizilir. 3. Anafaz II: Kardeş kromatitler ayrılır ve zıt kutuplara gider. 4. Telofaz II: Dört yeni haploit hücre oluşur. Sonuç olarak, mayoz bölünme sonucunda n kromozomlu 4 yeni hücre meydana gelir.

Hayır, sentrozomu olmayan hücre bölünemez. Sentrozom, hücre bölünmesi sırasında kromozomların iğ iplikleri sayesinde hücrenin karşılıklı kutuplarına taşınmasını sağlar. Çizgili kas ve sinir hücreleri gibi çeşitliliğe sahip yerlerde sentrozom bulunmaz.

Kromatit, DNA'nın hücre bölünmesi esnasında sentezlenen, protein bir zarf ile paketlenerek sentromer ile birbirine tutturulmuş iki kopyasından her biridir. Kromatitlere aynı zamanda eş kromozomlar denir. Mitoz bölünme esnasında her bir kromatit profaz evresinde eşlenerek yeni oluşacak hücrelere yönetici moleküller olarak geçer ve böylece her iki hücre de aynı kalıtsal özelliklerine sahip olmuş olur. Ayrıca, birbirine bağlı olan kromatitlere kardeş kromatitler adı verilir.