Hesaplar

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı ve 391 Hesaplanan KDV Hesabı şu şekilde çalışır: 1. 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı: - Vergi, resim, harçların tahakkuk ettirilmesini gerektiren olaylar ve işlemler ortaya çıktıkça bu hesap alacaklanır, ödemeler yapıldıkça borçlanır. - Bir yıldan daha uzun sürede ödenecek ertelenmiş veya takside bağlanmış vergiler varsa, bunlar "438. Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabı"na aktarılır. 2. 391 Hesaplanan KDV Hesabı: - Satış işlemlerinde tahsil edilen KDV bu hesabın alacağına yazılır. - Dönem sonunda "191 İndirilecek KDV Hesabı" ve "391 Hesaplanan KDV Hesabı" karşılaştırılır. - Eğer "İndirilecek KDV" "Hesaplanan KDV"den büyükse, aradaki fark "190 Devreden KDV Hesabı"na aktarılır. - Eğer "Hesaplanan KDV" "İndirilecek KDV"den büyükse, aradaki fark "360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı"na aktarılır. Örnek: - "391 Hesaplanan KDV Hesabı" toplamı 150.000 TL, "191 İndirilecek KDV Hesabı" toplamı 100.000 TL ise, 50.000 TL fark "360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı"na kaydedilir.

İmalat muhasebesi, özellikle 720 ve 730 no'lu hesaplar ile çalışır. 720 no'lu hesap, esas işçilik giderlerini takip etmek için kullanılır. 730 no'lu hesap ise yardımcı işçilikler ve yardımcı malzemeleri takip etmek için kullanılır. Ayrıca, fason imalatın normal üretim olarak kaydedilmesi durumunda bu hesaplarla birlikte 740 no'lu hesap da kullanılır. İmalat muhasebesinde kullanılan diğer bazı hesaplar: 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı: Hammadde alış ve iadelerini takip eder. 361 Hesap: SGK primlerini kaydeder. İmalat işletmeleri, üretim süreçlerinin karmaşıklığı nedeniyle maliyet muhasebesine büyük önem verir ve bu süreçte envanter yönetimi, üretim maliyetleri ve finansal raporlama gibi özel ihtiyaçlara yönelik hesaplar da kullanılır.

193 hesap, "Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı" olarak bilinir. Bu hesap, işletmelerin yıl içerisinde ödediği geçici vergiler ile çeşitli fon ödemelerinin kaydedildiği hesaptır. 193 hesabın işleyişi: Peşin ödenen vergiler ve fonlar bu hesaba borç olarak kaydedilir. Yıl sonunda, tahakkuk edecek gelir veya kurumlar vergisi ile fon karşılıklarından yapılacak indirimi teminen, 371 numaralı "Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri" hesabının borcuna aktarılır. Aktarılacak tutar, 370 numaralı "Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları" hesabının tutarından fazla olamaz. Aktarılamayan tutar, dönem sonunda bu hesabın bakiyesi olarak kalır.

159 ve 259 arasındaki temel fark, muhasebe kayıtlarında izledikleri işlem türleridir: 159 Verilen Sipariş Avansları Hesabı, yurt içi veya yurt dışından satın almak üzere siparişi verilen ürünlerle ilgili yapılan avans ödemelerinin takip edildiği hesaptır. 259 Verilen Avanslar Hesabı, maddi olmayan duran varlıklarla ilgili olarak yurt içi veya yurt dışındaki kişi ve kuruluşlara yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır. Özetle, 159 hesabı stoklarla, 259 hesabı ise maddi olmayan duran varlıklarla ilgili avans işlemlerini kapsar.

Evet, enflasyon düzeltme karı 570 hesaba aktarılır. 31.12.2023 tarihli bilançonun düzeltilmesi sonucu ortaya çıkan kar, 570 Geçmiş Yıl Karları hesabına aktarılarak kapatılır. Ancak, 2024 hesap dönemine ait vergi matrahı, düzeltilmiş bilançoya göre tespit edileceği için enflasyon düzeltme karının işletmeden çekilmesi durumunda vergi yükümlülüğü doğabilir.

Kumbara anahtarı, kumbara hesabı açıldığında banka tarafından verilir. Örneğin, İş Bankası'nın kumbara fonunda, kumbarayı alırken anahtarı da verilir. Anahtarın kaybolması durumunda, yeni anahtar için bankaya başvurulabilir.

690 hesap, "Dönem Kârı veya Zararı" hesabıdır ve işletmenin sonuç hesaplarında yer alan gelir ve gider hesaplarının aktarıldığı hesaptır. 600 hesap, "Yurt İçi Satışlar" hesabıdır. Daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklara başvurulabilir: zinzinzibidi.com; mikro.com.tr; vergi.tc.

İade KDV, genellikle "191-Yüklenilen KDV" hesabında izlenir. Ayrıca, iade edilecek KDV'nin muhasebe kayıtlarında şu şekilde işlendiği de görülebilir: İade hakkı doğduğunda, 191-Yüklenilen KDV hesabı alacaklandırılır ve karşılık olarak 360-Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler hesabı borçlandırılır. İadenin hesaba yattığı anda, 100-Kasa veya 102-Banka hesapları borçlandırılır ve daha önce borçlandırılan 360-Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler hesabı kapatılır.

309 Diğer Mali Borçlar Hesabı, diğer hesap kalemlerinin hiçbirinin kapsamına alınmayan mali borçların takip edildiği hesaptır. Hesabın işleyişi: Borç: Hesaba, borcun doğması durumunda alacak kaydedilir. Alacak: Hesaba, borcun ödenmesi durumunda borç kaydedilir.

Mahsup fişi, kasa hesabını ilgilendirmeyen, yani tamamı nakit olmayan işlemler için düzenlenen fiştir. Mahsup fişinde borçlu ve alacaklı hesapları gösteren iki bölüm bulunur. Mahsup fişi, gelir gider olmayan zamanlarda kullanılır ve nakitle ilgisi yoktur.

Ticari mal satışında kullanılan bazı hesaplar şunlardır: 153 Ticari Mallar Hesabı: Satın alınan ticari mallar, maliyet bedeliyle bu hesaba borç kaydedilir. 600 Yurtiçi Satışlar Hesabı: Satış gerçekleştiğinde hasılat tutarı bu hesaba alacak kaydedilir. 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti Hesabı: Satılan ticari malların maliyet tutarı bu hesaba borç kaydedilir. Ayrıca, satıştan iade ve iskontolar için 610 Satıştan İadeler ve 611 Satış İskontoları hesapları kullanılır. Ticari mal satışında kullanılan hesaplar, kullanılan muhasebe yöntemine (aralıklı envanter veya sürekli envanter) göre değişiklik gösterebilir.

Fazla ödenen KDV, 190 Devreden KDV hesabında izlenir. Bu hesap, ay sonlarında 191 İndirilecek KDV hesabı ile 391 Hesaplanan KDV hesabının karşılaştırılması sonucunda, 191 İndiriecek KDV hesabı daha büyük olduğunda aradaki farkın yazıldığı hesaptır. Ayrıca, fazla veya yersiz hesaplanan KDV'nin vergi dairesine ödenmesi, ilgili ay için düzenlenen KDV beyannamesinde fazla ve yersiz KDV'nin de hesaplanan KDV satırında gösterilmesi suretiyle gerçekleşir.

Genel muhasebe hesapları, Tekdüzen Hesap Planı'na göre 9 ana sınıfa ayrılmıştır. 9 ana hesap sınıfı: 1. Dönen varlıklar. 2. Duran varlıklar. 3. Kısa vadeli yabancı kaynaklar. 4. Uzun vadeli yabancı kaynaklar. 5. Öz kaynaklar. 6. Gelir tablosu hesapları. 7. Maliyet hesapları. 8. Serbest hesaplar. 9. Nazım hesaplar. Her hesabın üç rakamdan oluşan bir kod numarası vardır.

679 Diğer Olağandışı Gelir ve Kârlar hesabı, işletmenin ana faaliyet konusu dışında ve/veya arızî olarak elde edilen gelirlerin kaydı için kullanılır. Bu hesaba örnek olarak, üretim makinesi satışından elde edilen faaliyet dışı gelir gösterilebilir. 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Kârlar hesabı, aşağıdaki durumlarda çalışır: Duran varlık satışlarından doğan kârlar. Önceki dönem gelir ve kârları. Bu hesap, gelir hesapları olduğu için açılış kayıtları daima alacak taraflıdır.

135 Personelden Alacaklar Hesabı, artışlar borç, azalışlar alacak tarafında gösterildiği için borç bakiyesi verebilir. Bu hesaba, alacağın doğması halinde borç kaydedilir. Hesabın alacak tarafına ise işletmenin personelinden olan alacağını nakden veya hesaben tahsil etmesi durumunda veya ücret bordrosunda kesinti şeklinde tahsil etmesi durumunda kayıt yapılır.

671. Önceki Dönem Gelir ve Kârları Hesabı, cari dönemden önceki dönemlere ait olan ve bu dönemlerin mali tablolarına hata veya unutulma nedeniyle yansıtılamayan tutarların kaydedildiği hesaptır. Böyle bir gelir ortaya çıktığında, 671. Önceki Dönem Gelir ve Kârları Hesabı'nın alacağına kaydedilir. Örnek bir muhasebe kaydı: Borç: 100 Kasa Hesabı. Alacak: 671. Önceki Dönem Gelir ve Kârları Hesabı. Tutar: 2008 yılı kira geliri 2.000 TL. Bu gelir, 2008 yılına ait olup daha önce kayıtlara eksik olarak kaydedilmiştir.

680-689 arası hesaplar, muhasebe hesap kodlarından olup, "Olağandışı Gider ve Zararlar" hesap grubunu oluşturur. Bu hesap grubu şu şekilde açıklanır: 680 Çalışmayan Kısım Gider ve Zararları: İşletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere satın alınan, ancak dönem sonuna kadar kullanılmayan makine ve teçhizatlar için ayrılan amortismanların gideri. 681 Önceki Dönem Gider ve Zararları: Geçmiş dönemlere ait gider ve zararların gösterimi. 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar: İşletmenin faaliyet alanı dışında ve/veya arızî olarak meydana gelen gider ve zararların kaydı. Dönem sonunda, 689 hesabı 690 dönem kâr veya zarar hesabına aktarılarak kapatılır.

Bilançoda test edilen bazı hesaplar şunlardır: Dönen Varlıklar: Nakit ve nakit benzerleri, stoklar, ticari alacaklar. Duran Varlıklar: Maddi duran varlıklar (bina, arsa, cihaz, makine). Borçlar: Kısa vadeli finansal borçlar, ticari borçlar. Öz Kaynaklar: Ödenmiş sermaye, geçmiş yıl kârları, net işletme sermayesi. Bilanço kalemlerinin denetiminde uygunluk (kontrol) testleri, maddi doğruluk testleri ve analitik prosedürler kullanılır. Bilanço hazırlanırken ve incelenirken uzman bir mali müşavirden destek alınması önerilir.

Dönem ayırıcı hesaplar, gelirlerin ve giderlerin dönemsellik kavramı gereği ait oldukları dönemlerle ilişkilendirilmesi için kullanılan hesaplardır. Gelirlerle ilgili dönem ayırıcı hesaplar: 380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı: İçinde bulunulan dönemde veya daha önceki dönemlerde tahsil edilen, ancak takip eden aylara ait olan gelirlerin izlenmesi için kullanılır. 480 Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabı: Dönem içinde tahsil edilen, ancak gelecek yılların faaliyet hesaplarına ait olan gelirlerin izlenmesi için kullanılır. Giderlerle ilgili dönem ayırıcı hesaplar: 180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı: İçinde bulunulan dönemde ortaya çıkan, ancak gelecek aylara ait olan peşin ödenmiş giderlerin izlenmesi için kullanılır. 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabı: Dönem içinde ödenen, ancak gelecek yılların faaliyet hesaplarına dahil edilecek olan giderlerin izlenmesi için kullanılır. Ayrıca, 381/481 Gider Tahakkukları Hesabı da dönem ayırıcı hesaplar arasında yer alır.

Kazanılmamış faiz gelirleri, finansal kiralama işlemlerinde şu hesaplarda izlenir: 124 Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri Hesabı (-). 392020 Peşin Tahsil Edilen Faiz, Ücret ve Komisyonlar Hesabı. Ayrıca, esas faaliyet konusu finansal kiralama olmayan işletmelerce yapılan finansal kiralama işlemiyle ilgili gerçekleşmiş faiz gelirleri, "64 Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar" hesap grubunda faiz geliri hesabına alacak olarak kaydedilir.