Faiz

CELHA hissesinin düşmesinin bazı nedenleri: 1. Global enflasyon riski ve fiyatlandırma: Çelik halat sektöründe faaliyet gösteren şirketler, global enflasyonun düşüş eğilimini kaybetmesi ve çelik fiyatlarındaki geri çekilmeden etkilenebilir. 2. FED'in faiz indirimleri: FED'in faiz indirimlerinin 2024 yılı sonu ve 2025 yılı ilk çeyreğine ötelenmesi, hisse üzerinde olumsuz etki yaratmıştır. 3. İsrail-Filistin savaşı: Savaşın bölgeye yayılma eğilimi göstermesi, BIST için olumsuz bir hava oluşturmuştur. 4. TCMB'nin faiz artışları: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın faiz artışlarına devam etmesi, iç piyasadan gelecek talebin yavaşlamasına neden olabilir. 5. Hisse cezası: Borsa İstanbul tarafından alınan tedbir kararı, hissenin kredili işlemlere konu edilememesi ve brüt takas tedbiri uygulanması şeklinde yansımıştır.

Eurobondlar, ihraç edildikleri para birimine göre farklı dönemlerde faiz ödemesi yapar: - USD bazlı Eurobondlar: Her altı ayda bir faiz ödemesi yapar. - EUR bazlı Eurobondlar: Yıllık olarak faiz ödemesi yapar.

Akbank Artı Para, günlük faiz ile çalışır.

Yasal faiz oranının artmasının nedeni, 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun kapsamında Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen faiz oranlarının güncellenmesidir. Bu kapsamda, 1 Haziran 2024 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yasal faiz oranı yıllık %24 olarak belirlenmiştir.

Riba kelimesi, faiz anlamına gelir ve İslam ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Detaylı anlamı ise şu şekildedir: - Bir malın, aynı cinsten daha fazla olan bir mal ile peşin veya veresiye olarak değiştirilmesi. - Borç verilen bir şeyin vadesi geldiğinde geri alınırken fazlalıklı olarak, artmış olarak geri alınması. - Haksız kazanç elde etmek.

Gecikmiş borç faizi, borcun ana para miktarı, gecikme süresi ve geçerli faiz oranı dikkate alınarak hesaplanır. Hesaplama formülü genellikle şu şekildedir: Gecikme Faizi = Borcun Asıl Miktarı x Gecikme Süresi (Gün) x Faiz Oranı / 365. Örneğin, 10.000 TL'lik bir borcun 30 gün gecikmesi durumunda ve %18 yıllık faiz oranı üzerinden gecikme faizi şu şekilde hesaplanır: Gecikme Faizi = 10.000 TL x 30 gün x %18 / 365 = 147,95 TL. Vergi borçlarında ise gecikme faizi, her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen oranlar esas alınarak hesaplanır.

Mevduat getirisi, üç farklı formül kullanılarak hesaplanabilir: 1. Günlük faiz getirisi: (Anapara/100) x (Faiz Oranı/365) x Gün Sayısı. 2. Aylık faiz getirisi: (Anapara/100) x (Faiz Oranı/12) x Ay Sayısı. 3. Yıllık faiz getirisi: (Anapara/100) x (Faiz Oranı) x Yıl Sayısı. Örneğin, %25 faiz oranıyla 100.000 TL yatırılan bir hesabın bir yıl sonundaki getirisi şu şekilde hesaplanır: (100.000) x (25/100) x 1 = 25.000 TL. Mevduat getirisi hesaplanırken stopaj (vergi kesintisi) gibi ek faktörler de dikkate alınmalıdır.

Esnek hesapta faiz hesabı günlük bazda gerçekleştirilir.

Nakit avansta faiz uygulaması, avansın türüne göre değişiklik gösterir: - Taksitsiz nakit avans: Günlük faiz uygulanır. - Taksitli nakit avans: Aylık faiz oranı geçerlidir.

Tahvil, devletlerin veya özel sektör kuruluşlarının borç almak amacıyla ihraç ettikleri, belirli bir vade sonunda ana paranın geri ödeneceği ve bu süre zarfında belirli aralıklarla faiz ödemesi yapılacak olan bir borç senedidir. Tahvilin kazandırma şekli şu şekilde özetlenebilir: 1. Faiz Ödemeleri: Tahvil sahipleri, tahvilin vadesi boyunca belirli aralıklarla faiz ödemeleri alırlar. 2. Anapara Geri Ödemesi: Vadesi dolduğunda, ihraç eden kurum tahvil sahibine anaparayı geri öder. 3. İkincil Piyasa: İlk ihraç edildiklerinde birincil piyasada satılırken, sonrasında ikincil piyasada alınıp satılabilirler. Tahviller, düzenli getiri sağlama potansiyeli ve likidite imkanları nedeniyle yatırımcılar için güvenli bir yatırım aracı olarak kabul edilir.

Faiz çeşitleri genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Banka Faizi: Finansal kuruluşlar tarafından mevduat kabul eden müşterilere ödenen faiz. 2. Devlet Faizi: Devletlerin tahvil veya bono satarak yatırımcılara ödediği faiz. 3. Gösterge Faizi: Merkez bankaları tarafından belirlenen ve diğer faiz oranlarını belirlemede referans alınan faiz. 4. Kredi Faizi: Kredi geçmişi, kredi türü ve piyasa koşullarına bağlı olarak değişen faiz oranları. 5. Tahvil ve Bono Faizi: Tahvil veya bono satan şirketler ya da devletlerin yatırımcılara ödediği sabit faiz. 6. Basit Faiz: Sadece anapara üzerinden hesaplanan ve faiz miktarının sabit kaldığı faiz. 7. Bileşik Faiz: Anapara ve önceden alınan borçların faiz miktarlarının toplamı üzerinden hesaplanan faiz. 8. Nominal Faiz: Enflasyon etkisi dikkate alınmadan belirtilen faiz oranı. 9. Reel Faiz: Enflasyon etkisinden arındırılmış, gerçek alım gücündeki değişimi yansıtan faiz.

Merkez Bankası'nın (MB) faiz kararı, doları şu şekilde etkileyebilir: - Faiz artırımı: MB'nin faiz oranlarını artırması, genellikle Türk Lirası'nın değer kazanmasına yol açar çünkü yüksek faiz, yabancı yatırımcıları TL'ye yönlendirir ve doların değerini düşürür. - Faiz indirimi: Tersine, faiz oranlarının düşürülmesi, TL'nin değer kaybetmesine neden olabilir çünkü yatırımcılar daha düşük faiz getirisi nedeniyle TL'den uzaklaşarak dövize yönelirler ve bu da doların değerini artırır.

Kümülatif faiz, belirli bir süre boyunca bir krediye yapılan tüm faiz ödemelerinin toplamı anlamına gelir. Bu kavram, faizin her dönem sonunda anapara ile birlikte ödenmesi ve bu ödemelerin birikerek bir sonraki dönemin faizini artırması durumunu ifade eder.

Japonya, düşük büyüme ve deflasyonla mücadele amacıyla negatif faiz politikası uygulamaktaydı. Negatif faizlerin uygulanma nedenleri arasında: - Bankaların rezervlerini merkez bankasında tutmak yerine kredi vermeleri için teşvik etmek; - Borçlanma maliyetini düşürerek kredi talebini artırmak; - Paranın banka hesaplarında tutulması maliyetini yükseltmek, böylece borçlanmayı ve harcamaları teşvik etmek.

Vadeli ve vadesiz mevduat hesapları arasındaki temel fark, faiz getirisi ve para erişimidir. Vadeli mevduat hesabı: - Belirli bir süre boyunca parayı hesapta tutarak faiz geliri sağlar. - Paraya vade süresi dolmadan erişmek istendiğinde, faiz geliri kaybedilebilir. Vadesiz mevduat hesabı: - Parayı mudi tarafından istenildiği zaman çekebilme imkanı sunar. - Faiz getirisi yoktur, ancak günlük bankacılık işlemleri ve kısa vadeli nakit ihtiyaçları için idealdir.

Kanuni faiz, aşağıdaki formülle hesaplanır: Yasal Faiz Tutarı = Alacak Tutarı × Faiz Oranı × Gün Sayısı / 365. Burada: - Alacak Tutarı: Faizin hesaplanacağı ana borç miktarını ifade eder. - Faiz Oranı: Kanunla belirlenen yıllık faiz oranıdır. - Gün Sayısı: Faiz uygulanacak toplam gün sayısıdır. Örnek hesaplama: 10.000 TL’lik bir borç için 1 yıl (365 gün) gecikme durumunda faiz hesaplaması şu şekilde yapılır: - Alacak Tutarı: 10.000 TL - Yasal Faiz Oranı: %9 - Gün Sayısı: 365 Hesaplama: 10.000 × 0,09 × 365 / 365 = 900 TL. Güncel kanuni faiz oranları, Türk Borçlar Kanunu ve Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tebliğleriyle belirlenir.

Basit ve bileşik faiz farkı, hesaplama ve uygulama şekillerine dayanır. Basit faizde, faiz sadece anapara üzerinden hesaplanır ve her dönem sonunda elde edilen faiz, anaparaya eklenmez. Bileşik faizde ise, her dönem sonunda elde edilen faiz anaparaya eklenir ve bir sonraki dönemde bu yeni toplam üzerinden faiz hesaplanır.

2025 yılı için Merkez Bankası faiz kararlarının açıklanacağı tarihler şu şekildedir: 1. 6 Mart 2025. 2. 17 Nisan 2025. 3. 19 Haziran 2025. 4. 24 Temmuz 2025. 5. 11 Eylül 2025. 6. 11 Aralık 2025. Bu tarihler, Para Politikası Kurulu (PPK) toplantıları sonrasında faiz kararlarının duyurulacağı tarihlerdir.

Fed'in faiz kararı, doları şu şekilde etkiler: - Faiz artırımı: Fed'in faiz oranlarını artırması, doların diğer para birimleri karşısında değer kazanmasını sağlar. - Faiz indirimi: Tersine, faiz oranlarının düşürülmesi doların değerini düşürür.

Merkez Bankası, 2025 yılının ilk faiz toplantısında politika faizini yüzde 45 seviyesine indirdi.