Endemik

Türkiye'ye özgü 5 bitki şunlardır: 1. İstanbul Kardeleni: Özellikle İstanbul ve çevresindeki ormanlık alanlarda yetişir. 2. Van Ters Lalesi: Van Gölü çevresinde doğal olarak bulunur ve "ağlayan gelin" olarak bilinir. 3. Kapadokya Soğanı: Nevşehir'e özgüdür, tıbbi faydaları vardır. 4. Eber Sarısı: Eber Gölü çevresinde ve Akşehir'de yetişir. 5. Kazdağı Göknarı: Sadece Kaz Dağları'nda bulunur. Bu bitkiler, Türkiye'nin endemik bitki zenginliğinin önemli bir parçasıdır.

Elazığ'da bulunan bazı endemik bitki türleri: Dicle koruğu (Rosularaia blepharophylla) ve kabamayasılı (Ajuga xylorrhiza). Cephalanthera kotschyana ve Dactylorhiza osmanica (Osmaniye orkidesi). Ayrıca, Elazığ'da endemik badem ağaçları da bulunmaktadır; bu ağaçlar Elazığ, Hakkari, Mersin, Maraş ve Van'da yetişir.

Pandemi ve endemik hastalığın ne zaman biteceği kesin olarak bilinmemektedir. Pandemi, üç yoldan biriyle sona erebilir: İnsanların önemli bir kısmı bağışık hale gelir ve virüs artık yayılamaz. Aşı bulunur ve insanlar bağışık hale getirilir. Virüs mutasyona uğrar ve insandan insana bulaşma özelliğini kaybeder. Endemik hastalık aşamasına geçiş için ise Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve yerel sağlık kuruluşlarının, vaka sayısı, ölüm oranı ve hastaneye kaldırılmayı gerektiren vaka sayısı gibi belirli istatistiksel kriterler doğrultusunda küresel pandeminin bittiğini resmen ilan etmesi gerekmektedir. Bazı bilim insanları, COVID-19'un bir gün sona ereceği ve pandeminin endemik bir hastalık haline geleceği konusunda hemfikirdir. Aşılama oranlarının yüksek olduğu bölgelerde, virüsün daha erken endemik hale gelmesi beklenmektedir.

Türkiye'de yaklaşık 11.707 bitki türü bulunmaktadır. Bu türler arasında birçok ilginç çiçek de yer almaktadır. İşte bazı örnekler: Kazdağı Göknarı (Abies nordmanniana subsp. equi-trojani). Anadolu Glayölü (Gladiolus anatolicus). İstanbul Kardeleni (Galanthus plicatus subsp. Byzantinus). Sevgi Çiçeği (Centaurea tchihatcheffii). Bu örnekler, Türkiye'deki ilginç çiçeklerden sadece birkaçıdır.

Endemik hastalık, belirli bir coğrafi bölgede sürekli olarak var olan ve o bölgenin insan nüfusu için alışılmış düzeyde kabul edilen hastalıklardır. Endemik hastalıkların bazı özellikleri: Coğrafi sınırlılık. Sürekli varlık. Bağışıklık durumu. Kuluçka süresi. Hastalık etkenleri. Endemik hastalıklara örnek olarak sıtma, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, leptospiroz, dengue verilebilir.

Türkiye'de en nadir bitkilerin bulunduğu bazı bölgeler şunlardır: Trakya: 300'den fazla nadir ve endemik bitki türüne ev sahipliği yapar ve bazı türlerin dünyadaki en zengin popülasyonları burada bulunur. Karadeniz kıyıları: Kilyos kumulları, uluslararası öneme sahip nadir bitki türlerine ev sahipliği yapar. Kazdağı Milli Parkı: Kazdağı göknarı gibi endemik bitki türleri bulunur. Antalya: Antalya çiğdemi gibi endemik bitki türleri bu bölgede yetişir. Türkiye genelinde endemik bitkilerin bulunduğu diğer bölgeler arasında İstanbul'un Asya yakası, Batı İstanbul meraları ve Ömerli Havzası da yer alır. Nadir bitkilerin bulunduğu bölgelerin korunması, ekosistemlerin devamlılığı için büyük önem taşır.

Anadolu glayölü, diğer endemik bitkiler gibi, çeşitli nedenlerle yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır: Doğal yaşam alanlarının tahribi. Aşırı hayvan baskısı. Yangınlar. Bilinçsiz kesim ve söküm. Islah çalışmaları. Herbisit kullanımı. Bu olumsuz etkenler, bitkinin neslini tehdit etmekte ve yok olmasına yol açabilmektedir.

Diyarbakır'da 80'i endemik olmak üzere 1500 kadar bitki türü bulunmaktadır. Diyarbakır'a özgü bazı endemik bitki türleri şunlardır: Özmayasıl (Ajugavestita); Mardin çiğdemi (Crocusleichtlinii); Antep yoncası (Medicago shepardii); Dicle koruğu (Rosularia blepharophylla); Silvan korungası (Onobrychis silvanensis).

Günlük ağacı (sığla), Türkiye'ye özgü bir ağaç türüdür. Türkiye'de Güney Ege ve Batı Akdeniz bölgelerinde sınırlı alanlarda yetişir. Ayrıca, Türkiye dışında sadece Rodos Adası'nda bulunur.

Painite, dünyanın en nadir bulunan taşı olarak kabul edilir.

Karadeniz'de endemik bitkilerin daha fazla olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Coğrafi İzolasyon ve Ekosistem Çeşitliliği: Karadeniz Bölgesi, coğrafi izolasyon ve çeşitli ekosistemler sayesinde endemik türlerin evrimleşmesine ve korunmasına olanak tanır. 2. İklim ve Toprak Yapısı: Yıl boyunca yüksek nem oranı ve bol yağış, zengin toprak yapısı ile birleşerek endemik bitkilerin yetişmesi için uygun bir ortam oluşturur. 3. Dağlık Alanlar: Bölgedeki dağlık alanlar, farklı iklim şartları ve rakımlar sunarak bitki çeşitliliğini artırır. 4. İnsan Etkisi: İnsanların göç yolları üzerinde bulunması ve kültürel alışverişler, bölgeye yeni bitki türlerinin gelmesine ve çeşitliliğin artmasına katkıda bulunmuştur.

Dünyanın en nadir bulunan bazı çiçekleri ve yetiştikleri yerler şunlardır: 1. Leş Çiçeği (Amorphophallus Titanum): Endonezya'nın yağmur ormanlarında yetişir. 2. Ateş Lalesi (Gloriosa Superba): Asya ve Afrika'nın tropikal ve güney bölgelerinde bulunur. 3. Rafflesia Arnoldii: Endonezya ve Malezya'da yetişir, dünyadaki en büyük çiçektir. 4. Hayalet Orkide (Epipogium Aphyllum): Florida, Küba ve Bahamalar'da bulunur. 5. Middlemist Kırmızısı (Middlemist Camellia): Çin'de yetişir, bugün sadece Yeni Zelanda ve İngiltere'de bulunmaktadır.

Türkiye'ye özgü bazı endemik hayvanlar şunlardır: 1. Anadolu Parsı: Batı ve Güney Anadolu'da yaşadığı düşünülen nadir bir memeli. 2. Akdeniz Foku: Akdeniz kıyılarında yaşayan, nesli tehlike altında olan bir sucul memeli. 3. Anadolu Yer Sincabı: İç Anadolu bozkırlarında yaygın olan bir kemirgen türü. 4. Kelaynak: Şanlıurfa Birecik'te koruma altına alınmış, nadir bir kuş türü. 5. Anadolu Benekli Semenderi: Doğu Anadolu'da bulunan bir amfibi türü. 6. Sivas Kangal Köpeği: Sivas bölgesine özgü, sadık ve koruyucu bir köpek ırkı. 7. Denizli Horozu: Denizli ve çevresinde yetişen, uzun ve ahenkli ötüşüyle ünlü bir horoz türü.

Dünyanın en değişik çiçekleri arasında şunlar sayılabilir: 1. Desmodium Gyrans (Dans Eden Bitki). 2. Amorphophallus Titanum (Ceset Çiçeği). 3. Yarasa Bitkisi (Tacca Integrifolia). 4. Maymun Yüzlü Orkide (Dracula Simia). 5. Welwitschia Mirabilis.

Evet, Antalya'da çiğdem yetişir. Sadece Türkiye’de görülen bitkiler arasında bulunan Antalya Çiğdemi, Antalya'nın 900-1250 metre yükseklerinde, dağınık quercus ormanlarında yetişir. Ayrıca, Antalya'ya özgü olan ve dünya üzerinde yalnızca bu bölgede yaşayan Termessos Çiğdemi de bulunur.

Balan Dağı'nda bulunan yeni endemik bitki türüne "Balan Sümbülü" adı verilmiştir. Ayrıca, Leopoldia cinsine ait diğer bitkilerin de bu bölgede doğal olarak yayıldığı bilinmektedir.

Kayseri'de 302 adet endemik bitki türü bulunmaktadır.

Eskişehir'de 14 çeşit endemik bitki bulunmaktadır.

Gölbaşı'nın güllerinin çok olmasının iki ana nedeni vardır: 1. Gölbaşı Sevgi Çiçeği: Gölbaşı ilçesinde yaygın olarak bulunan ve "Sevgi Çiçeği" olarak bilinen Centaurea Tchihatcheffii adlı endemik bitki türü, bölgenin gül çeşitliliğini artırır. 2. Belediye Çalışmaları: Gölbaşı Belediyesi, ilçeyi yeşillendirme ve güzelleştirme çalışmaları kapsamında park ve bahçelere çeşitli gül türleri dikmektedir.

Elazığ'da 3.000 civarında endemik bitki türü bulunmaktadır.