DolaşımSistemi

Van'da en büyük hastalık olarak öne çıkan bir durum bulunmamaktadır. Ancak, Van ve çevresinde bazı hastalıkların sık görüldüğü belirtilmiştir: Dolaşım sistemi hastalıkları: Türkiye genelinde olduğu gibi Van'da da ölüme yol açan hastalıkların başında gelmektedir. Tümör hastalıkları: İyi ve kötü huylu tümörler, Van'da ikinci sırada yer almaktadır. Genetik ve otoimmün cilt hastalıkları: Özellikle akraba evliliklerinin yaygın olduğu bölgelerde genetik geçişli cilt hastalıkları sıkça görülmektedir. Ayrıca, Van Gölü çevresindeki bazı ailelerde görülen ve CLP1 genindeki bozukluktan kaynaklanan bir genetik hastalık da tespit edilmiştir.

"O gün temiz kan oldu" ifadesinin ne anlama geldiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, "temiz kan" ve "kirli kan" ifadelerinin, kandaki oksijen konsantrasyonunu ifade ettiği bilinmektedir. Temiz kan, oksijen açısından zengin, parlak kırmızı renkte olan kanı ifade eder. Kirli kan ise oksijen miktarı az, oksijenle doymamış, koyu kırmızı renkte olan kanı ifade eder.

Dolaşım sistemini kontrol etmek için yapılan bazı testler şunlardır: Kan Testleri: Kolesterol, kan şekeri, trigliseritler ve diğer lipid profilleri gibi testlerle ateroskleroz, diyabet ve diğer risk faktörleri değerlendirilir. Elektrokardiyogram (EKG): Kalp ritmini ve elektriksel aktiviteyi değerlendirerek ritim bozuklukları, kalp krizi belirtileri ve bazı kalp kası hastalıklarını tespit eder. Anjiyografi: Damarların detaylı görüntülenmesini sağlar, tıkanıklık olup olmadığını gözlemler. Doppler-Ultrason: Kan akışını ve damarların durumunu değerlendirir. Stres Testi (Efor Testi): Egzersiz sırasında kalp ritmi ve tansiyonu izlenir, kalp damarlarının stres altındaki tepkileri değerlendirilir. Ekokardiyografi (EKO): Kalbin yapısı, odacıklar, kapakçıklar ve kasılma gücü değerlendirilir. Tansiyon ve Holter Takibi: Günlük tansiyon dalgalanmaları ve kalp ritmi izlenir.

Dolaşım sistemi, model kullanılarak şu şekilde açıklanabilir: Dolaşım sistemi modeli videoları: YouTube'da "Dolaşım Sistemi Modeli" başlıklı video, sistemin modellenmiş halini göstermektedir. Görsel materyaller: Fenusbilim.com ve ibapsatmath.com gibi sitelerde dolaşım sistemini oluşturan yapı ve organları gösteren görseller bulunmaktadır. Canlandırmalar: EBA platformunda, dolaşım sistemini oluşturan yapı ve organların görevlerini model kullanarak açıklayan canlandırmalar mevcuttur.

Büyük dolaşım (sistemik dolaşım) sisteminin başlangıç ve bitiş noktaları şunlardır: Başlangıç noktası: Sol karıncık (sol ventrikül). Bitiş noktası: Sağ kulakçık (sağ atrium). Sol karıncık, her kasılmasında temiz kanı aort adı verilen ana atardamara pompalar ve bu kan, arterler aracılığıyla tüm vücuda dağılarak hücrelere oksijen ve besin taşır.

Ayancık'ta şişliğin nedeni çeşitli faktörlere bağlı olabilir. Yaygın nedenler şunlardır: 1. Uzun süre ayakta kalmak veya oturmak: Yerçekimiyle mücadele etmek, kan dolaşımını etkileyerek sıvı birikimine yol açar. 2. Aşırı kilo: Fazla kilo, vücutta ekstra stres ve baskı oluşturarak şişmeye neden olur. 3. Hamilelik: Hormonal değişiklikler ve artan rahim basıncı ayak şişmesine yol açabilir. 4. Yaralanma veya ameliyat: Dokuların iyileşme sürecinde sıvı birikmesi şişliğe neden olabilir. 5. Dolaşım sistemi bozuklukları: Kalp yetmezliği, böbrek hastalıkları veya lenfödem gibi sağlık sorunları da şişliğe sebep olabilir. Şişlik kronikleşmiş veya şiddetliyse, bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.

Dolaşım sistemi anatomisi, kalp, kan damarları ve kandan oluşan sistemin yapısını ve işleyişini içerir. Dolaşım sistemini oluşturan temel bileşenler: Kalp: Kanı sistemin her yerine pompalamak için gerekli olan basıncı yaratır. Kan damarları: Kanı hücrelerin yakınına taşır. Kan: Maddeleri dokulara taşır. Dolaşım sistemi iki ana bölümden oluşur: 1. Sistemik dolaşım (büyük dolaşım): Kalbin sol ventrikülünden başlayıp organizmayı dolaştıktan sonra sağ atriumda sonlanır. 2. Pulmoner dolaşım (küçük dolaşım): Kalbin sağ ventrikülünden başlayıp, akciğerleri dolaştıktan sonra sol atriumda sonlanır.

Akciğerde atardamar ve toplardamar ayrılmaz. Atardamarlar (arterler), oksijenden zengin kanı kalpten organlara yüksek bir basınçla dağıtır. Küçük kan dolaşımı (akciğer dolaşımı), vücutta kirlenmiş kanı temizlemek için kalp ve akciğerler arasında gerçekleşir. Bu nedenle, akciğerde atardamar ve toplardamar ayrımı yapılmaz; her ikisi de kan taşıma yönlerine göre adlandırılır; kalpten götüren atardamar, kalbe getiren toplardamardır.

Atardamar ve toplardamar arasındaki bazı farklar şunlardır: Oksijen içeriği: Atardamarlar oksijenden zengin temiz kan taşırken, toplardamarlar oksijenden fakir kan taşır. Renk: Atardamarlar kırmızı, toplardamarlar ise daha çok mavi görünür. Basınç: Atardamarlardaki kan basıncı, toplardamarlardakinden daha yüksektir. Duvar kalınlığı: Atardamarların duvarları toplardamarların duvarlarından daha kalındır. Çap: Toplardamarların çapı atardamarların çapından genellikle daha büyüktür. Valfler: Toplardamarlarda valfler bulunurken, atardamarlarda valfler yoktur. Kan akışı yönü: Atardamarlar kalpten vücuda, toplardamarlar ise vücuttan kalbe kan taşır.

Pulmoner ve sistemik dolaşım arasındaki temel farklar şunlardır: Dolaşım Yönü: Pulmoner dolaşım, sağ ventrikülden başlayıp akciğerleri dolaştıktan sonra sol atriumda sonlanır. Sistemik dolaşım, kalbin sol ventrikülünden başlayıp organizmayı dolaştıktan sonra sağ atriumda sonlanır. Taşınan Kan Türü: Pulmoner dolaşım, karbondioksit (CO2) oranı yüksek (kirli) kanı akciğerlere taşır. Sistemik dolaşım, oksijen oranı yüksek (temiz) kanı vücuda dağıtır. Basınç Seviyesi: Pulmoner dolaşım, düşük basınçlı bir sistemdir. Sistemik dolaşım, yüksek basınçlı bir sistemdir.

Ahtapotun üç kalbinin her birinin farklı bir görevi vardır: Ana kalp (sistemik kalp). İki yardımcı kalp (brakiyal kalpler). Ahtapotun üç kalbe sahip olmasının temel sebebi, vücut yapılarına ve yaşam tarzlarına bağlı olarak dolaşım sistemlerinin farklı bir mekanizmaya ihtiyaç duymasıdır. Düşük verimli oksijen taşıma sistemi. Enerji tüketimini optimize etme. Yüksek hareketlilik ve zeka gereksinimi.

6. sınıf düzeyinde dolaşım sisteminde kalp ve kan damarlarının görevleri şunlardır: Kalp: Göğüs boşluğunda, iki akciğer arasında yer alır ve yumruk büyüklüğündedir. İstemsiz çalışan kaslı bir organ olup, kanı pompalama görevi vardır. Kalbin sağ tarafında kirli kan, sol tarafında ise temiz kan bulunur. Kan Damarları: Atardamarlar: Kalpten vücuda temiz kan taşır. Toplardamarlar: Vücuttan kirli kanı kalbe geri getirir. Kılcal Damarlar: Atardamarlar ile toplardamarları birbirine bağlar ve dokularda madde alışverişini sağlar. Dolaşım sisteminin diğer görevleri: Hücrelere besin ve oksijen taşır. Vücudu mikroplara karşı korur. Atık maddelerin vücut dışına atılmasını sağlar. Vücut ısısını düzenler.

Sindirim Sistemi Özeti: Sindirim: Besinlerin kana geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılması işlemidir. Organlar: Ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak ve anüs. Fiziksel Sindirim: Besinlerin çiğneme ve kas hareketleriyle küçük parçalara ayrılması. Kimyasal Sindirim: Besinlerin enzimler ve su yardımıyla yapı taşlarına ayrılması. Sindirime Yardımcı Organlar: Karaciğer (safra üretimi) ve pankreas (pankreas özsuyu salgısı). Dolaşım Sistemi Özeti: Görevler: Vücut hücrelerine oksijen ve besin taşıma, hücrelerde oluşan karbondioksit ve atık maddeleri boşaltım organlarına taşıma. Bileşenler: Kalp, kan ve damarlar (atardamar, toplardamar, kılcal damar). Kalp: Kanın pompalanmasını sağlar, akciğerlerden dönen kanı vücuda, vücuttan gelen kanı ise akciğerlere pompalar. Kan: Vücutta oksijen, besin maddeleri, hormonlar ve antikorları dokulara taşır, karbondioksit ve atık maddeleri vücuttan uzaklaştırır.

Pulmoner arterin temel işlevleri: Kanın oksijenlenmesini sağlamak. Karbondioksit atılımına aracılık etmek. Gaz değişimini mümkün kılmak. Bu süreç, vücudun tüm dokularının sağlıklı çalışması için kritik öneme sahiptir.

11. sınıf biyoloji dolaşım sistemi ile ilgili en az 3 soru sorulmaktadır. Örneğin, Anadolu liseleri için yapılan 2. dönem 1. ortak yazılı sınavında dolaşım sistemleri ile ilgili 3 soru sorulmaktadır. Soru sayısı, sınavın senaryosuna ve eğitim kurumuna göre değişiklik gösterebilir.

Dolaşım sistemi ile ilgili resimlerin bulunabileceği bazı kaynaklar: istockphoto.com. tr.pinterest.com. shutterstock.com. pixabay.com. ibapsatmath.com.

Kalp, kan pompalama işlevini şu şekilde gerçekleştirir: 1. Büyük dolaşım: Kalbin sol karıncığından çıkan oksijen bakımından zengin kan, aort damarı aracılığıyla vücuda dağılır. 2. Küçük dolaşım: Kalbin sağ karıncığına gelen karbondioksit yüklü kan, pulmoner arter ile akciğerlere gönderilir. Bu döngüler kesintisiz şekilde devam eder. Ayrıca, ECMO (Ekstrakorporeal Membran Oksijenizasyonu) adlı bir sistemde, hastadan gelen kan bir pompa aracılığıyla oksijenatörde gaz değişimi yapıldıktan sonra tekrar hastaya geri döner.

Kalp ve kan damarları, dolaşım sisteminde yer alır. Dolaşım sistemi, kalp, kan damarları ve kandan oluşur.

Kapalı Dolaşım Sistemi: Özellikler: Kan, atardamar, toplardamar, kılcaldamar ve kalpten oluşur. Kan, hep damar içinde olduğundan dolaşım daha hızlıdır. Hedef hücreyle kan temas etmez; madde ve gaz alışverişi, kılcaldamarların etrafındaki doku sıvısı aracılığıyla gerçekleşir. Toprak solucanı, ahtapot, bazı omurgasız hayvanlar ve bütün omurgalı hayvanlar kapalı dolaşım sistemine sahiptir. Açık Dolaşım Sistemi: Özellikler: Az sayıda odacığı (1-2) bulunan kalp ve birkaç damar vardır. Kan, dokular arasındaki sinüs denilen boşluklardan ilerler. Kan hücreye ulaştığında, kan ile hücre arasında madde ve gaz alışverişi gerçekleşir. Açık dolaşım sisteminde kılcal damar olmadığı için kanın akış hızı oldukça yavaştır; bu nedenle metabolizması da yavaştır. Yumuşakçalar, eklem bacaklılar ve derisidikenlilerde görülür.

Persistan fetal dolaşım, diğer adıyla persistan pulmoner hipertansiyon, yenidoğan ve özellikle zamanında doğmuş bebeklerde, bazen sebepsiz, bazen de altta yatan bir pulmoner hastalığa ikincil olarak gelişen bir durumdur. Bu durumda, akciğer damarlarında direnç gelişir ve kan, akciğerlere gidip temizlenme fırsatı bulamaz. Klinik bulguları: İlk 6-12 saatte ortaya çıkar. Ağır sistemik hipoksi ve asidoz görülür. Yüksek oksijen konsantrasyonuna rağmen siyanoz düzelmez. Solunum sıkıntısı (dispne, taşipne) değişken olabilir. Kardiyak muayene genelde normaldir. Tedavisinde, pulmoner arter basıncını düşürecek ajanlar kullanılır.