DepremYönetmeliği

Bina Kullanım Sınıfı (BKS) ve Bina Önem Katsayısı (I) aşağıdaki şekillerde hesaplanır: Bina Kullanım Sınıfı (BKS), binanın kullanım amacına göre belirlenir. BKS = 1: Deprem sonrası hemen kullanılması gereken binalar, insanların uzun süreli ve yoğun olarak bulunduğu binalar, değerli eşyanın saklandığı binalar ve tehlikeli madde içeren binalar. BKS = 2: BKS=1 ve BKS=3 için verilen tanımlara girmeyen diğer binalar (konutlar, işyerleri, oteller, bina türü endüstri yapıları vb.). BKS = 3: Diğer binalar. Bina Önem Katsayısı (I), bina kullanım sınıfına bağlı olarak TBDY 2018 Tablo 3.1'de tanımlanır. I = 1,50: BKS = 1 olan binalarda. I = 1,20: BKS = 2 olan binalarda. I = 1,00: BKS = 3 olan binalarda. Bina Kullanım Sınıfı ve Bina Önem Katsayısı hesaplamaları için Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY 2018) Tablo 3.1'e başvurulabilir.

2007 Deprem Yönetmeliği'ne göre bir binanın kaç katlı olabileceği, binanın türüne ve deprem bölgesine göre değişiklik gösterir. Örneğin: Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde, taşıyıcı sistemi sadece çerçevelerden oluşan binalarda, süneklik düzeyi yüksek taşıyıcı sistemler kullanılması zorunludur. Üçüncü ve dördüncü derece deprem bölgelerinde, perde içermeyen süneklik düzeyi normal taşıyıcı sistemlere, bina yüksekliği HN ≤ 13 m olmak koşuluyla izin verilebilir. Ayrıca, yüksek katlı binalar için özel tasarım şartları bulunmaktadır. Örneğin, deprem tasarım sınıfı 1a'dan 2'ye kadar olan binalar için 70 m, deprem tasarım sınıfı 3a/3 olan binalar için 91 m, deprem tasarım sınıfı 4a/4 olan binalar için ise 105 m yüksekliğe kadar olan binalar yüksek bina olarak kabul edilir. Daha fazla bilgi için ilgili yönetmeliğin eklerine ve detaylarına başvurulması önerilir.

1997 ve 1998 Deprem Yönetmelikleri arasındaki temel farklar şunlardır: ABYYHY-1998'de deprem kuvvetlerinin hesabı için eşdeğer deprem yükü yöntemi, mod birleştirme yöntemi ve zaman tanım alanında hesap yöntemi ilk kez detaylandırılmıştır. 1998 Yönetmeliği, 1995 Kobe depremi ve 1999 Gölcük depremi sonrasında önemli revizyonlar geçirmiş ve performansa dayalı "tepki ve limit kapasite yöntemi" gibi yeni yaklaşımlar getirmiştir. Zemin sınıflandırması, deprem tasarım seviyeleri ve tasarımın temel prensipleri 1998 Yönetmeliği'nde daha detaylı şekilde ele alınmıştır. Bu yönetmelik, Türkiye'yi 3 deprem bölgesine ayırmış ve deprem hesabı daha detaylı hale getirilmiştir.

Dilatasyon derzinin kaç cm olması gerektiği, yapının yüksekliğiyle doğru orantılıdır. İlk 6 metre için. Sonraki her 3 metre yükseklik için. Örneğin, 7 katlı bir yapıda: İlk 6 metre için 3 cm; Kalan 15 metre için 5 cm; Toplam 8 cm dilatasyon mesafesi olmalıdır. Ortalama olarak, yapıdaki toplam kat sayısı +1 cm olacak şekilde dilatasyon mesafesi bırakılmalıdır. Dilatasyon derzi mesafesi, Bina Deprem Yönetmeliği'ne göre belirlenir. Dilatasyon uygulaması ve malzeme seçimi için profesyonel yardım alınması önerilir.

Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY) 2018'e göre, temel taban basıncından kaynaklanan zemin gerilmesinin, efektif gerilmenin %10'una eşit olduğu derinlik, sondaj derinliği olarak belirlenir. TBDY 2018'e göre temel taban basıncı oranı hakkında spesifik bir değer verilmemiştir. Ancak, temel taban basıncından kaynaklanan zemin gerilmesinin ½ yöntemi ile dağıldığı kabul edilir. Daha fazla bilgi için TBDY 2018'in ilgili bölümlerine veya TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası tarafından hazırlanan "Sondaj Derinliği Hesap Cetveli" programına başvurulabilir.

Mutfakta kolon yerleştirilmesi, mimari proje ve mühendislik hesaplamalarına göre yapılmalıdır. Kolonların mutfakta yerleştirilebileceği bazı alanlar: Kirişlerin kesişim noktaları. Büyük açıklıklı döşemeleri küçük parçalara ayırmak için döşeme altı. Kapı ve pencere boşluklarını kapatmayacak şekilde, mekanların dizilimine engel olmayacak konumlar. Kolonlar, binanın kısa yönündeki deprem kuvvetini emecek şekilde yerleştirilmelidir. Daha doğru ve güvenli bir planlama için bir iç mimar veya inşaat mühendisine danışılması önerilir.

Deprem yönetmeliğine göre kapı önüne paspas koymanın yasak olduğuna dair bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, apartman ve sitelerde kapı önlerine paspas koymak, Kat Mülkiyeti Kanunu'na göre ortak kullanım alanlarının kullanımını daraltması, görüntü kirliliğine sebep olması ve temizlik personelinin işini zorlaştırması nedeniyle yasaklanabilir. Ayrıca, kapı önü paspasları bakteri ve küf birikmesi için ideal bir ortam sunduğundan sağlık açısından risk oluşturabilir.

Kolon ve burç çapları farklı yöntemlerle ölçülür: 1. Kolon Çapı: Türkiye Binalar Deprem Yönetmeliği 2018'e göre minimum kolon boyutu 30 cm x 30 cm olmalıdır. 2. Burç Çapı: Burç dış çapı, özel test yöntemleri ve test tertibatlarıyla tespit edilir. Bu yöntemler arasında: - Test A: İki parçalı bir test yuvası kullanılarak, test kuvveti uygulanarak çap hesaplanır. - Test D: Dış çapı 180 mm'den büyük olan burçlar, hassas ölçme bandıyla kontrol edilir.

ZE sınıfı zemin, yerel zemin sınıflarından biridir ve "Zemin Özellikleri Daha da Kötüleşen" anlamına gelir. ZE sınıfı zeminin özellikleri: Taşıma kapasitesi: Çok düşük. Deprem performansı: Çok düşük. Zemin cinsi: Organik maddeler, zayıf kil. Yapılacak yapı türleri: Büyük yapılaşmalardan kaçınılmalıdır. ZE zeminlerde yapılan yapılar için temelin çok iyi tasarlanması gerekmektedir.

Etriye ve çiroz, beton dökülürken yerlerinden kaymayacak biçimde boyuna donatılara sıkıca bağlanmalıdır. Etriye ve çirozun nasıl bağlanacağına dair bazı bilgiler şu şekildedir: Çiroz demirinin ucu 90 dereceye kadar bükülebilir, ancak güvenli olması açısından 135 derece bükülmesi önerilir. Çirozlar, donatıyı içerden değil dıştan sarmalıdır. Seyrek şekilde atılmamalıdır. Özel bir çiroz türü olan deprem çirozlarının ağırlığı ve çapı etriyelerle aynı olmalıdır. Çirozlar, her iki uçlarında mutlaka boyuna donatıları ve dış etriyeyi saracaktır. Bağlama teli mutlaka kullanılmalıdır. Etriye ve çirozun nasıl bağlanacağına dair en doğru bilgi için bir inşaat mühendisine danışılması önerilir.

A2 ve A3 düzensizliği, Türk Bina Deprem Yönetmeliği'ne göre yapılardaki plandaki düzensizlik durumlarını ifade eder. A2 düzensizliği (döşeme süreksizliği): Merdiven ve asansör boşlukları dahil, boşluk alanlarının toplamının brüt kat alanının 1/3’ünden fazla olması durumu; Deprem yüklerinin düşey taşıyıcı sistem elemanlarına güvenle aktarılabilmesini güçleştiren yerel döşeme boşluklarının bulunması durumu; Döşemenin düzlem içi rijitlik ve dayanımında ani azalmaların olması durumu. A3 düzensizliği (planda çıkıntılar bulunması): Kat planlarında çıkıntı yapan kısımların birbirine dik iki doğrultudaki boyutlarının her ikisinin de, binanın o katının aynı doğrultulardaki toplam plan boyutlarının %20’sinden daha büyük olması durumu. A2 ve A3 düzensizliğinin bulunduğu binalarda, kat döşemelerinin kendi düzlemleri içinde deprem kuvvetlerini düşey taşıyıcı sistem elemanlarına güvenli bir şekilde aktardığının hesapla gösterilmesi gerekir.

Batı Nida Kule, Türkiye Deprem Yönetmeliği'ne tabidir. Ayrıca, statik tasarımda ASCE 7-16 ve ASCE 41-13 gibi uluslararası kabul görmüş modern yönetmeliklerden de yararlanılmıştır.

TS 500, deprem yönetmeliği değildir; betonarme yapıların tasarım ve yapım kurallarını belirleyen bir standarttır. Deprem yönetmelikleri arasında 1975 Deprem Yönetmeliği, 2007 Deprem Yönetmeliği ve 2018 Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY) bulunmaktadır. TS 500 ve TBDY arasındaki bazı farklar şunlardır: Beton dayanımı. Çiroz kullanımı. Bina önem katsayıları. Deprem bölgeleri haritası.

Evet, asmolen yapılarda perde kullanımı zorunludur. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği'ne göre, asmolen döşemeli sistemlerde perde kullanılmazsa sistem sınırlı sünek olarak kabul edilir. Ayrıca, perde devrilme momentinin en az %75'ini sağlaması gerekmektedir.

TDY 2018 (Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği) ve TDY 2007 (Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik) arasındaki bazı farklar şunlardır: Zemin Sınıfları: TDY 2007'de 4 zemin sınıfı varken, TDY 2018'de 6 farklı zemin sınıfı bulunmaktadır. Hesap Esasları: 2007 yönetmeliğinde hesap esasları dayanıma göre tasarım yaklaşımına dayanırken, 2018 yönetmeliğinde bu yaklaşıma ek olarak şekil değiştirmeye göre tasarım yaklaşımı da eklenmiştir. Spektral İvme Katsayıları: 2007 yönetmeliğinde etkin yer ivmesi katsayısı A0 kullanılırken, 2018 yönetmeliğinde kısa periyot spektral ivme katsayısı SS ve uzun periyot (1.0 sn) harita spektral ivme katsayısı S1 kullanılmaktadır. Deprem Yer Hareket Düzeyleri: 2018 yönetmeliğinde 4 farklı deprem yer hareket düzeyi belirlenmiştir. Bina Kullanım Sınıfları: 2007 yönetmeliğinde 4 farklı bina kullanım amacı tanımlanırken, 2018 yönetmeliğinde bu sayı 3'e düşürülmüştür. Bina Önem Katsayısı: 2007'de 1,4 olan bina önem katsayısı, 2018'de 1,5 olarak değiştirilmiştir. Deprem Tasarım ve Bina Yükseklik Sınıfları: 2018 yönetmeliğinde DTS (Deprem Tasarım Sınıfı) ve BYS (Bina Yükseklik Sınıfı) gibi yeni kavramlar tanımlanmıştır.

Kolon enine donatı hesabı için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Etriye Çizimi: Kolon enine donatı hesabında etriyenin açılımlı çizimi yapılır. 2. Sayısal Değerler ve Bilgiler: Kolon ve etriye çizimine ait sayısal değerler ve bilgiler gösterilir. 3. Çizim Kalınlaştırmaları: Gerekli çizim kalınlaştırmaları yapılarak çizim tamamlanır. Pursantaj Hesabı: Esas demir en kesit alanının, kolon beton en kesit alanı içinde kapladığı alan hesaplanır. Hesaplama Kaynakları: TBDY 2018: Betonarme taşıyıcı sistem elemanlarının minimum ve maksimum donatı oranlarını belirler. TS500: Etriye için gereken minimum donatı oranını tanımlar. Kolon enine donatı hesabı, karmaşık bir süreç olabileceğinden, bir uzmana danışılması önerilir.

TBDY 2018'e göre rijitlik şartlarından bazıları şunlardır: Yatay yükler etkisinde yapı rijitliğinin en önemli ölçütü, bir katın altındaki kata göre yaptığı göreli öteleme miktarıdır. İki kat arasındaki yer değiştirme farkı için getirilen göreli kat ötelemesi koşulu, belirli sınırlar içinde olmalıdır. Komşu iki katın ortalama göreli kat ötelemelerinin oranı 2,0 değerini aşarsa düzensizlik ortaya çıkar. Çerçeveli sistem bir yapıda yükseklik ile birlikte katlar arasındaki göreli kat ötelemeleri giderek azalırken, perde duvarlı bir yapıda söz konusu ötelenmeler yükseklik arttıkça artar. Ayrıca, rijit bodrumlu binaların tasarımında, iki aşamalı yüklemeye dayalı doğrusal bir yöntem zorunludur.

Konya'daki binaların riskli olmasının bazı nedenleri: Yaş ve denetimsizlik. Bina altında dükkan ve fırın bulunması. Zemin yapısı. Diri fay hatları. Riskli binaların tespiti ve dönüşümü için uzman görüşleri alınmakta ve ilgili kurumlara başvurulmaktadır.

1999 deprem yönetmeliğine göre yapılan binaların sağlam olup olmadığını anlamak için bazı kriterlere dikkat edilebilir: Bina yaşı: 1999 depremi sonrası değişen yönetmelikle binaların daha sağlam ve depreme dayanıklı şekilde yapılması zorunlu tutulmuştur. Onaylanan projeye uygunluk: Binaya sonradan kaçak kat çıkılması, asansör yapılması veya tadilat sırasında kolonların kesilmesi gibi projede yer almayan uygulamalar güvenlik sorunları yaratabilir. Zemin durumu: Dere yatağı veya dolgu alanlar doğal afetlere karşı daha savunmasız kabul edilirken, sert zeminlerdeki yapılar daha dayanıklı olabilir. Beton ve demir kalitesi: 1996 sonrası hazır beton ve nervürlü demir kullanımı yaygınlaşmıştır. Binanın sağlamlığı konusunda kesin bilgi almak için deprem dayanıklılık testi yaptırılması önerilir.

Betonarme kirişler için minimum boyutlar: Kiriş yüksekliği: Genellikle 25 cm olarak kabul edilir, ancak yük miktarına ve kirişin uzunluğuna bağlı olarak artabilir. Kiriş genişliği: Genellikle 15 cm ile 30 cm arasında değişir. Çelik kirişler için minimum boyutlar: Genellikle daha ince olabilir, ancak minimum kesit alanı çelik türüne bağlı olarak 100 mm² civarındadır. Minimum kiriş boyutları, yapı mühendisinin tasarım hesaplamalarına göre daha büyük değerlere çıkarılabilir. Ayrıca, kiriş boyutlarının belirlenmesinde yapının kullanım amacı, yapı malzemesi, deprem yönetmeliği gibi faktörler de etkilidir.