DepremYönetmeliği

2007 Deprem Yönetmeliği'ne göre bir binanın kaç katlı olabileceği, binanın türüne ve deprem bölgesine göre değişiklik gösterir. Örneğin: Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde, taşıyıcı sistemi sadece çerçevelerden oluşan binalarda, süneklik düzeyi yüksek taşıyıcı sistemler kullanılması zorunludur. Üçüncü ve dördüncü derece deprem bölgelerinde, perde içermeyen süneklik düzeyi normal taşıyıcı sistemlere, bina yüksekliği HN ≤ 13 m olmak koşuluyla izin verilebilir. Ayrıca, yüksek katlı binalar için özel tasarım şartları bulunmaktadır. Örneğin, deprem tasarım sınıfı 1a'dan 2'ye kadar olan binalar için 70 m, deprem tasarım sınıfı 3a/3 olan binalar için 91 m, deprem tasarım sınıfı 4a/4 olan binalar için ise 105 m yüksekliğe kadar olan binalar yüksek bina olarak kabul edilir. Daha fazla bilgi için ilgili yönetmeliğin eklerine ve detaylarına başvurulması önerilir.

Bina kullanım sınıfı (BKS) ve önem katsayısı (I) aşağıdaki adımlarla hesaplanır: 1. Bina Kullanım Sınıfının (BKS) Belirlenmesi: Binanın kullanım amacına göre BKS değeri belirlenir. - BKS=1: Deprem sonrası hemen kullanılması gereken binalar (hastane, okul, itfaiye, enerji üretim tesisleri). - BKS=2: İnsanların kısa süreli ve yoğun olarak bulunduğu binalar (alışveriş merkezi, ibadethaneler). - BKS=3: Diğer binalar (konutlar, işyerleri). 2. Önem Katsayısının (I) Belirlenmesi: BKS değerine göre I katsayısı seçilir. - I=1,5: BKS=1 için. - I=1,2: BKS=2 için. - I=1: BKS=3 için. Bu değerler, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY 2018) Bölüm 3'te ayrıntılı olarak verilmiştir.

1997 ve 1998 Deprem Yönetmelikleri arasındaki temel farklar şunlardır: ABYYHY-1998'de deprem kuvvetlerinin hesabı için eşdeğer deprem yükü yöntemi, mod birleştirme yöntemi ve zaman tanım alanında hesap yöntemi ilk kez detaylandırılmıştır. 1998 Yönetmeliği, 1995 Kobe depremi ve 1999 Gölcük depremi sonrasında önemli revizyonlar geçirmiş ve performansa dayalı "tepki ve limit kapasite yöntemi" gibi yeni yaklaşımlar getirmiştir. Zemin sınıflandırması, deprem tasarım seviyeleri ve tasarımın temel prensipleri 1998 Yönetmeliği'nde daha detaylı şekilde ele alınmıştır. Bu yönetmelik, Türkiye'yi 3 deprem bölgesine ayırmış ve deprem hesabı daha detaylı hale getirilmiştir.

TBDY'ye (Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği) göre temel taban basıncı oranı G + Q kombinasyonunda 16,44 t/m2 olarak hesaplanmıştır.

Mutfakta kolon, genellikle mutfağın ortasından veya duvara yakın bir yere konur. Kolonun yerleştirilmesi, yapının taşıyıcı sistemi ve deprem yönetmeliği gibi faktörlere göre belirlenir.

Dilatasyonların genişliği, yapının özelliklerine bağlı olarak değişir. Genel olarak: - Binalarda dilatasyon derzi, her 30-40 metrede bir bırakılmalıdır. - İstinat duvarlarında ve kaldırımlarda ise bu mesafe 10 metreye düşer. Deprem yönetmeliğine göre, 6 metre yüksekliğe kadar minimum 3 cm dilatasyon mesafesi bırakılmalıdır ve bu mesafe, her 3 metre yükseklik için 1 cm artırılmalıdır.

Deprem yönetmeliğine göre kapı önüne paspas koymak yasak değildir. Ancak, yangın güvenliği açısından, kapı önlerinin ve kaçış yollarının engellenmemesi gerekmektedir.

Kolon ve burç çapları farklı yöntemlerle ölçülür: 1. Kolon Çapı: Türkiye Binalar Deprem Yönetmeliği 2018'e göre minimum kolon boyutu 30 cm x 30 cm olmalıdır. 2. Burç Çapı: Burç dış çapı, özel test yöntemleri ve test tertibatlarıyla tespit edilir. Bu yöntemler arasında: - Test A: İki parçalı bir test yuvası kullanılarak, test kuvveti uygulanarak çap hesaplanır. - Test D: Dış çapı 180 mm'den büyük olan burçlar, hassas ölçme bandıyla kontrol edilir.

ZE sınıfı zemin, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği'ne göre yerel zemin sınıflarından birini ifade eder ve sorunlu zeminleri kapsar.

Etriye ve çiroz bağlanması için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. Yönetmelik Okunması: Bağlanma işlemi, deprem yönetmeliğindeki ilgili kısma uygun olarak yapılmalıdır. 2. Bükme: Çiroz demirinin ucu, güvenli olması açısından 135 derece bükülmelidir. 3. Sıkıştırma: Kritik perde yüksekliğinde metrekare başına 10 adet, kritik perde yüksekliğinin dışında ise metrekare başına 4 adet çiroz kullanılmalıdır. 4. Dıştan Sarma: Çirozlar, donatıyı dışarıdan sarmalıdır. 5. Bağlama Teli Kullanımı: Bağlama teli kullanılarak beton dökülürken donatı ve çiroz arasındaki kenetlenme bozulmamalıdır. Etriye ve çiroz arasındaki fark ise şudur: Etriyeler hem x hem de y yönünde çift yönde çalışırken, çirozlar sadece tek bir yönde çalışır.

Batı Nida Kule, Türkiye Deprem Yönetmeliği'ne tabidir.

A2 ve A3 düzensizliği, Türk Bina Deprem Yönetmeliği'ne göre yapılardaki plandaki düzensizlik durumlarını ifade eder. A2 düzensizliği (döşeme süreksizliği): Merdiven ve asansör boşlukları dahil, boşluk alanlarının toplamının brüt kat alanının 1/3’ünden fazla olması durumu; Deprem yüklerinin düşey taşıyıcı sistem elemanlarına güvenle aktarılabilmesini güçleştiren yerel döşeme boşluklarının bulunması durumu; Döşemenin düzlem içi rijitlik ve dayanımında ani azalmaların olması durumu. A3 düzensizliği (planda çıkıntılar bulunması): Kat planlarında çıkıntı yapan kısımların birbirine dik iki doğrultudaki boyutlarının her ikisinin de, binanın o katının aynı doğrultulardaki toplam plan boyutlarının %20’sinden daha büyük olması durumu. A2 ve A3 düzensizliğinin bulunduğu binalarda, kat döşemelerinin kendi düzlemleri içinde deprem kuvvetlerini düşey taşıyıcı sistem elemanlarına güvenli bir şekilde aktardığının hesapla gösterilmesi gerekir.

Evet, asmolen yapılarda perde kullanımı zorunludur. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği'ne göre, asmolen döşemeli sistemlerde perde kullanılmazsa sistem sınırlı sünek olarak kabul edilir. Ayrıca, perde devrilme momentinin en az %75'ini sağlaması gerekmektedir.

TS500 yönetmeliği, betonarme yapıların tasarım ve yapım kurallarını içeren bir standarttır. Bu nedenle, TS500 doğrudan bir deprem yönetmeliği değildir, ancak deprem bölgelerinde yapılacak yapılar için bu standartta öngörülen temel ilke ve koşullara ek olarak, Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik'in gereklerinin de yerine getirilmesi gerektiği belirtilmektedir.

TDY 2018 (Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği 2018) ile TDY 2007 (Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik 2007) arasındaki bazı temel farklar şunlardır: 1. Deprem Bölgeleri ve Spektral İvme: TDY 2018'de spektral ivme katsayıları, yapının bulunduğu konuma göre hesaplanırken, TDY 2007'de sabit yer ivmesi büyüklükleri kullanılıyordu. 2. Bina Önem Katsayıları: TDY 2018'de bina önem katsayıları 3 sınıfa ayrılırken, TDY 2007'de 4 farklı sınıf bulunmaktaydı. 3. En Küçük Kesit Boyutları: TDY 2018'de en küçük dikdörtgen kolon dar kenarı 30 cm olarak belirlenmişken, TDY 2007'de bu değer 25 cm idi. 4. Çiroz Kullanımı: TDY 2018'de yüksek kirişlerde ve kısa kirişlerde çiroz kullanımı zorunlu hale getirilmiştir. 5. Performans Seviyeleri: TDY 2018'de performans seviyeleri daha ayrıntılı tanımlanmış ve Sınırlı Hasar performans düzeyine karşılık gelen değerler, TDY 2007'ye göre daha düşük hesaplanmıştır.

Kolon enine donatısı, 2018 Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği'ne göre hesaplanır ve aşağıdaki kriterlere göre belirlenir: 1. Minimum donatı çapı: Kolonlarda kullanılacak minimum donatı çapı Ø14'tür. 2. Minimum boyuna donatı oranı: Boyuna donatı (demir) brüt alanı, kolon kesitinde %1-%4 arasında olmalıdır. 3. Etriye aralıkları: Boyuna donatı aralıkları maksimum 25 x Etriye Çapı olabilir. 4. Kolon-kiriş birleşimleri: Kolon-kiriş birleşimlerinde etriye aralığı 15 cm'den küçük olmalıdır. Donatı metrajı için ayrıca statik proje üzerinden kolon aplikasyon planı ve kolon boykesitleri kullanılarak detaylı hesaplama yapılması gerekmektedir.

TBDY'ye (Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği) göre rijitlik şartı, rijit bodrumlu binaların tasarımında iki aşamalı yüklemeye dayanmayı gerektirir: 1. Birinci aşama yüklemesinde: Rijit bodrum kütlesiz olarak modellenir ve sadece üstyapının kütlesi dikkate alınır. 2. İkinci aşama yüklemesinde: Üstyapı kütlesiz olarak, rijit bodrum kendi kütlesiyle modellenir ve deprem analizinde sadece rijit bodrumun kütlesi dikkate alınır.

Konya'daki binaların riskli olmasının başlıca nedenleri şunlardır: 1. Eski Yapı Stoğu: Konya'da özellikle 1996 öncesi yapılan ve yapı denetimden geçirilmeyen birçok bina bulunmaktadır. 2. Kolon Kesmeleri: Bazı binalarda yapılan tadilatlarda kolonların kesilmesi, binaların taşıyıcı sistemine zarar vermektedir. 3. Kentsel Dönüşüm Eksikliği: Eski binaların kentsel dönüşüm sürecine dahil edilmemesi, risklerini artırmaktadır. 4. Deprem Yönetmeliği Uyumsuzluğu: Mevcut binaların günümüz deprem yönetmeliklerine uymaması, güvenlik açıklarına yol açmaktadır.

1999 deprem yönetmeliğine göre yapılan binaların sağlam olup olmadığını anlamak için bazı kriterlere dikkat edilebilir: Bina yaşı: 1999 depremi sonrası değişen yönetmelikle binaların daha sağlam ve depreme dayanıklı şekilde yapılması zorunlu tutulmuştur. Onaylanan projeye uygunluk: Binaya sonradan kaçak kat çıkılması, asansör yapılması veya tadilat sırasında kolonların kesilmesi gibi projede yer almayan uygulamalar güvenlik sorunları yaratabilir. Zemin durumu: Dere yatağı veya dolgu alanlar doğal afetlere karşı daha savunmasız kabul edilirken, sert zeminlerdeki yapılar daha dayanıklı olabilir. Beton ve demir kalitesi: 1996 sonrası hazır beton ve nervürlü demir kullanımı yaygınlaşmıştır. Binanın sağlamlığı konusunda kesin bilgi almak için deprem dayanıklılık testi yaptırılması önerilir.

Minimum kiriş boyutu, deprem yönetmeliklerine göre en az 25 cm gövde genişliğine sahip olmalıdır.