Demokrasi

Rasyonelleştirilmiş parlamentarizm, parlamenter sistemlerde hükümete istikrar ve güç kazandırmak amacıyla öngörülen birtakım usulleri içeren bir kavramdır. Bu usuller, genellikle şu şekilde özetlenebilir: - Yapıcı güvensizlik oyu: Başbakanın ve hükümetin düşürülebilmesi için önce yeni başbakanın belirlenmesi ve gerekli parlamento çoğunluğunun bunun üzerinde uzlaşması gerekmektedir. - Fesih şartlı güvensizlik oyu: Başbakanın ve hükümetin, parlamentoyu feshetme veya güvenoyu arasında seçim yapmaya zorlanması. - Giyotin mekanizması: Yeterli parlamento çoğunluğuna sahip olmayan hükümetlerin etkinliğini sürdürmesi için tasarlanmıştır. Rasyonelleştirilmiş parlamentarizm, yasama organının yürütme üzerindeki denetim yetkisini artırarak, yasama ve yürütme organları arasında daha dengeli bir yapı oluşturmayı hedefler.

5. sınıf sosyal bilgiler 2. kitap sayfa 17'de, "Demokrasinin Temel Nitelikleri" ile ilgili bir bölüm bulunmaktadır. Bu sayfada, aşağıdaki konular ele alınmaktadır: Seçme ve seçilme hakkı. Fikir ve görüş belirtme hakkı. Çoğulculuk. Halkın egemenliği. Katılım. Hukukun üstünlüğü. Ayrıca, öğrencilerin çevrelerinde gözlemledikleri ve demokrasinin temel niteliklerine uygun olan örnek olayları sınıf tahtasına yazmaları istenmektedir.

İspanya Krallığı, parlamenter demokrasiye dayalı anayasal monarşi ile yönetilir. Yönetim yapısı şu şekildedir: - Devletin başı kraldır. - Yürütme gücü, başbakan ve bakanlar kurulundan oluşan hükümet tarafından kullanılır. - Yasama yetkisi, Milletvekilleri Kongresi ve Senato'dan oluşan iki meclisli parlamento Cortes Generales'e aittir. - Yargı, yürütme ve yasama organlarından bağımsızdır. Ayrıca, İspanya 17 özerk bölgeye ayrılmış olup, bu bölgelerin kendi parlamentoları ve hükümetleri vardır.

Feraset ve demokrasi kavramları farklı alanlarda kullanılan terimlerdir: 1. Feraset: Arapça kökenli bir kelime olup, "anlayış, sezgi, öngörü" anlamlarına gelir. 2. Demokrasi: Yunanca "demos" (halk) ve "kratos" (güç) kelimelerinden türetilmiş olup, halkın iradesine dayalı bir yönetim biçimini ifade eder.

Egemenliğin üç temel ilkesi şunlardır: 1. Demokrasi: Egemenliğin millete ait olması ve halkın kendi kendini yönetmesi. 2. Hukukun Üstünlüğü: Egemenliğin hukuk kuralları çerçevesinde kullanılması ve anayasanın diğer yasalara üstünlüğü. 3. Ulusal Bağımsızlık: Devletin milli sınırlar içinde egemen ve bağımsız olması.

Demokratik sosyalist ülkeler olarak kabul edilen altı ülke şunlardır: 1. Bangladeş Halk Cumhuriyeti (1971'den beri). 2. Guyana Kooperatif Cumhuriyeti (1980'den beri). 3. Hindistan Cumhuriyeti (1947'den beri). 4. Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti (1964'ten beri). 5. Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti (1978'den beri). 6. Portekiz Cumhuriyeti (1976'dan beri).

Avrupa Birliği (AB) uyum kriterleri, 35 başlık (fasıl) altında ele alınmaktadır. Bu fasıllar arasında: malların serbest dolaşımı, işçilerin serbest dolaşımı, iş kurma hakkı ve hizmet sunumu serbestisi, sermayenin serbest dolaşımı, kamu alımları, şirketler hukuku, fikri mülkiyet hukuku, rekabet politikası, mali hizmetler, bilgi toplumu ve medya gibi alanlar bulunmaktadır. Ayrıca, çevre faslı gibi belirli alanlarda, uyum kriterleri açılış ve kapanış kriterleri olarak ikiye ayrılabilir.

On Gözlü Köprü'de afiş asma nedenleri farklı olaylara bağlı olarak değişiklik göstermiştir: 1. Aysel Tuğluk İçin Afiş: 4 Ağustos 2022'de, Özgür Kadın Hareketi (TJA) üyeleri, demans hastalığına rağmen tahliye edilmeyen Kürt kadın siyasetçi Aysel Tuğluk'un sağlık durumuna dikkat çekmek için Diyarbakır'daki On Gözlü Köprü'ye "Tüm hasta tutsaklara özgürlük" yazılı bir pankart astı. 2. İsmail Haniye Anısına Afiş: 2 Ağustos 2024'te, bir grup, İran'ın başkenti Tahran'da hayatını kaybeden Hamas Siyasi Büro Şefi İsmail Haniye'nin anısına, onun posterini tarihi On Gözlü Köprü'ye asarak saygılarını sundu.

“Türkiye Siyasetinin Sınırları: Siyasal Davranış, Kurumlar ve Kültür Ersin Kalaycıoğlu’na Armağan” adlı kitap, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları tarafından yayımlanmıştır. Kitabın derleyicileri: Prof. Dr. Ali Çarkoğlu, Prof. Dr. Emre Erdoğan ve Doç. Dr. Mert Moral’dır. Kitapta yer alan konular: dış politika, demokratikleşme, siyasal kültür ve katılım gibi farklı alanlarda toplam kırk yedi Türk ve yabancı bilim insanının katkılarıyla kaleme alınan makalelerden oluşmaktadır. Amaç: hem Prof. Dr. Kalaycıoğlu’nun çalışmalarını daha geniş bir okur kitlesine ulaştırmak hem de onun kariyeri boyunca yaptığı farklı alanlardaki çalışmalarının izlerini okuyucuya sunmaktır.

Çoğulculuk ve katılımın olmadığı toplumlarda şu durumlar ortaya çıkar: 1. Baskı ve sınıfların ya da grupların üstünlüğü: Farklı düşünce, inanç ve eğilimlerin bastırılması, belirli sınıf veya grupların üstünlüğüne yol açar. 2. Tek taraflı kararlar: Seçimlere katılımın az olduğu ülkelerde alınan kararlar, sadece seçime katılan azınlık bir grup tarafından alınmış gibi olur ve bu kararlar gerçekçi çoğulcu olmaktan çok tek taraflı görünür. 3. Demokratik gerileme: Demokrasinin temel ilkeleri olan özgürlük, eşitlik ve adaletin sağlanması zorlaşır, bu da otoriter rejimlerin zemin kazanmasına neden olabilir. 4. Toplumsal çatışmalar: Farklılıkların inkar edilmesi ve asimile edilmesi, toplumsal gerilim ve çatışmaları artırır.

Demokrasi ve özgürlük arasındaki ilişki, bireylerin özgürlüklerinin güvence altına alınması ve eşit haklara sahip olmaları temelinde kurulur. Demokrasi, halkın iradesinin egemen olduğu bir yönetim biçimi olarak, bireylerin haklarını koruma ve geliştirme görevini üstlenir. Bu bağlamda, demokratik değerler ile özgürlük birbirini tamamlayan unsurlardır ve sağlıklı bir toplum yapısının inşasında vazgeçilmezdir.

Açık toplum teorisi, Avusturyalı filozof Karl Raimund Popper tarafından geliştirilen bir toplumsal yapı modelidir. Temel özellikleri: Eleştirel akılcılık: Bireylerin eleştirme, sorgulama ve değiştirme hakkına sahip olduğu bir yapıdır. Liberal demokrasi: Siyasi hürriyet ve insan haklarının temel alındığı bir sistemdir. Çoğulculuk: Farklı bakış açılarının özgürce tartışılabildiği bir ortam sunar. Şeffaflık: Devlet sırlarının gizlenmediği, toplumsal denetimin mümkün olduğu bir yapıdır. Bireysellik: Kapalı toplumlardaki ortaklaşacılığın yerine bireysel rekabetin ön plana çıktığı bir modeldir. Açık toplum, kapalı toplumların aksine, tarihsicilik ve otoriter düşünce yapılarını reddeder; bunun yerine insan iradesini ve özgürlüğü merkeze alır.

Mustafa Kemal Atatürk, demokrasinin bir gereği olarak çok partili sisteme geçişin öncülüğünü yapmıştır. Atatürk'ün çok partili sisteme geçme nedenleri arasında şunlar da yer almaktadır: Savaş dönemi sıkıntıları: 1939-1945 yılları arasındaki savaşın olumsuz etkileri, özellikle dar gelirli vatandaşları olumsuz etkilemiş ve tek parti yönetimine yönelik hoşnutsuzluğu artırmıştır. Uluslararası gelişmeler: 2. Dünya Savaşı sonrası Avrupa'da demokratik olmayan yönetimlerin yıkılması ve özgürlük gibi kavramların önem kazanması, Türkiye'de de demokratik bir sistemin yerleşmesine zemin hazırlamıştır. Siyasi kültürün gelişimi: Daha önceki çok partili sistem denemelerinin deneyimleri, Atatürk'e ilerleyen yıllarda çok partili hayata geçiş için önemli dersler sağlamıştır.

Referandum, halkın doğrudan oy kullanarak önemli bir konuda karar vermesi için yapılan oylama anlamına gelir.

İl parti içi demokrasi hakem kurulu, parti içi çekişmelerin çözümü için aşağıdaki görevleri yerine getirir: 1. Sulh ortamını hazırlamak: İl sınırları içinde, parti kademe organları ile alt kademe organları veya organ üyeleri arasındaki anlaşmazlıkların çözümü için gerekli ortamı oluşturur. 2. Çözüm şeklini belirlemek: Anlaşmazlıkların adil ve hakkaniyetli bir şekilde çözülmesi için gerekli adımları atar. Bu kurul, aynı zamanda parti görevinden kaynaklanan diğer çekişmeleri de ele alır.

Ferhat Tunç'un siyasi görüşü hakkında doğrudan bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, sanatçının barış, demokrasi ve insan hakları gibi konularda etkinliklerde yer aldığı ve savaş ile şiddete karşı olduğu belirtilmiştir.

Marksist demokrasi, işçi iktidarına dayanan ve iktidarın Marksist ideolojinin uygulayıcısı olduğu bir demokrasi türüdür. Bu demokrasi anlayışına göre: - Temel ilke tek bir ideolojiye dayanmaktır ve çoğulcu ile diyalogcu değildir. - Muhalefet yoktur, çünkü iktidar geçici ve değişken değildir. - Üretim araçlarının kamuya ait olması ve sınıf egemenliğine dayalı mülkiyetin ortadan kaldırılması gereklidir. Marksizm, batı demokrasisinin gerçek bir demokrasi olmadığını, burjuvazinin çıkarlarını savunma amacı taşıdığını ve özgürlüğün sadece burjuva sınıfından olanlar için var olduğunu savunur.

Mustafa Kemal'in milliyetçilik duygularının geliştiği ve Avrupalı düşünürlerin eserlerini okuyarak demokrasi düşüncesinin şekillendiği okul, Manastır Askeri İdadisi'dir.

Rusya'nın demokrasisi, çeşitli açılardan eleştirilmektedir. Temel eleştiriler şunlardır: 1. Siyasi Çoğulculuk: Rusya'da siyasi partiler arasında eşitsiz rekabet koşulları bulunmakta ve iktidar partisi olan Birleşik Rusya'nın hakimiyeti diğer partileri zayıflatmaktadır. 2. Seçimlerin Adaleti: Seçim yasaları sıklıkla değiştirilmekte ve muhalefetin başarı şansı azaltılmaktadır. 3. Bağımsız Yargı: Yüksek mahkemelere yapılan atamalar, siyasi eğilimlere göre belirlenmekte ve yargı bağımsızlığı sorgulanmaktadır. 4. Medya Özgürlüğü: Rus medyası büyük ölçüde iktidara yakın kişi ve şirketler tarafından kontrol edilmekte, özgür basın yayın kuruluşları engellenmektedir. 5. Sivil Toplum: Sivil toplum örgütleri, özellikle yabancı destekli olanlar, "ajan" suçlamalarıyla kısıtlanmaktadır. Buna rağmen, Rusya anayasasında demokrasi, cumhuriyet, insan hak ve özgürlüklerine saygı gibi ilkeler yer almaktadır.

Çoğunluğun tiranlığı, demokrasi sistemlerinin tartışılması sırasında kullanılan ve kararların çoğunluğa göre alınmasını öngören çoğunluk kuralı doğrultusunda birey veya azınlık gruplara yönelik uygulanan baskıyı ifade eden bir kavramdır. Bu kavramı ilk defa, John Adams "A Defence of the Constitutions of Government of the United States of America" adlı eserinde kullanmıştır. Çoğunluğun tiranlığı düşüncesini geliştiren düşünürlerden biri de Alexis de Tocqueville'dir.