Darbe

Millî Birlik Komitesi (MBK), 27 Mayıs 1960 tarihinde Demokrat Parti hükûmetini darbeyle devirerek siyasi iktidarı ele alan ve 38 kişiden oluşan bir askerî cuntadır. MBK'nin bazı üyeleri: Orgeneral Cemal Gürsel; Orgeneral Fahri Özdilek; Tümgeneral Cemal Madanoğlu; Tuğgeneral Sıtkı Ulay; Kurmay Albay Ekrem Acuner; Kurmay Yarbay Refet Aksoyoğlu; Hava Kurmay Albay Mucip Ataklı; Kurmay Binbaşı Vehbi Ersü; Kurmay Binbaşı Suphi Gürsoytrak; Alparslan Türkeş (albay). Komite üyelerinden 14'ü, 13 Kasım 1960'ta uzaklaştırılıp yurt dışına gönderilmiştir.

Cüneyt Arcayürek'in "Darbeler ve Gizli Servisler, 1950-1988" adlı kitabı, Türkiye'deki darbeler ve gizli servisler konusunu ele alır. Kitapta, devletin resmi olarak yapamadığı, özellikle muhalefeti susturmak için başvurduğu yöntemler, ABD gizli servislerinin MİT ve polis teşkilatı içine sızma çabaları, 27 Mayıs hariç darbelerin nerelerde tezgahlandığı ve bir ülkenin bu yöntemlerle hangi çıkmazlara sokulduğu anlatılmaktadır. Ayrıca, kitapta devletin resmi olarak yapamadığı, özellikle muhalefeti susturmak için başvurduğu yöntemler, ABD gizli servislerinin MİT ve polis teşkilatı içine sızma çabaları, 27 Mayıs hariç darbelerin nerelerde tezgahlandığı ve bir ülkenin bu yöntemlerle hangi çıkmazlara sokulduğu anlatılmaktadır. "Derin Devlet 1950-2007" adlı eserde ise, "derin devlet" kavramının tanımı, bu örgütün NATO tarafından organize edilmesi ve faaliyetleri, elemanlarının aldığı eğitimler ve örgütün gerçekleştirdiği eylemler ele alınmaktadır. Kitap, yazarın kişisel görüşleri içerebilir.

Ahşap bardakların neden çatladığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, cam bardakların çatlamasının bazı nedenleri şunlardır: Sıcaklık değişimi: Cam, sıcağı pek sevmez; sıcak su konulduğunda bardağın iç kısmı, dış kısmına göre daha hızlı genişler ve bardak çatlamaya başlar. Nazar: Nazar boncuğu gibi cam eşyalar, ergitme sırasında homojen karıştırılmaması gibi nedenlerle çatlayabilir. Yüksek ses: Eğer bir bardağa, onun doğal frekansına uyan bir ses dalgası gönderilirse, bardak rezonansa girerek çatlayabilir.

12 Eylül darbesi, çeşitli Türk filmlerinde işlenmiştir. İşte bazı örnekler: Sen Türkülerini Söyle (1986). Dikenli Yol (1986). Ses (1986). Eylül Fırtınası (1999). Bu filmler, 12 Eylül darbesinin etkilerini farklı açılardan ele almaktadır.

1960 ve 1980 yılları arasında Türkiye'de yaşanan bazı önemli siyasi gelişmeler şunlardır: 27 Mayıs 1960 Darbesi: Demokrat Parti'nin yönetici kadrosu ve milletvekilleri Yassıada'da yargılanmış ve bazı bakanlar idam edilmiştir. 1961 Anayasası: 1961'de kabul edilen anayasa, liberalleşme ve demokratlaşma sağlamıştır. Koalisyon Hükümetleri: 1960 sonrası koalisyon hükümetleri dönemi başlamış, 1965'te Adalet Partisi (AP) tek başına iktidara gelmiştir. Ortanın Solu: 1965'te CHP, "ortanın solu" politikasını benimsemiş, ancak bu durum parti içinde bölünmelere yol açmıştır. 12 Mart 1971 Muhtırası: Türk Silahlı Kuvvetleri, parlamentonun ülkeyi içine düşürdüğü durumdan dolayı muhtıra vermiş, TİP kapatılmış ve liderleri tutuklanmıştır. 12 Eylül 1980 Darbesi: Sağ-sol çatışması ve siyasi istikrarsızlık nedeniyle askeri müdahale gerçekleşmiş, Milli Güvenlik Konseyi kurulmuştur. Bu dönemde ayrıca, Türkiye İşçi Partisi (TİP), Milli Nizam Partisi (MNP) ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) gibi yeni siyasi partiler de kurulmuştur.

Salim Başol, özellikle Yassıada Davaları ile tanınmaktadır. Baktığı bazı davalar: 27 Mayıs Darbesi sonrasında, Milli Birlik Komitesi tarafından kurulan Yüksek Adalet Divanı'na başkanlık etmiştir. Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan'ın idama mahkûm edilmeleri ve idamların gerçekleştirilmesi bu süreçte olmuştur. Salim Başol, Yassıada yargılamalarının ardından Yargıtay'a dönmüş, 1962'de Anayasa Mahkemesi asıl üyeliğine seçilmiş ve 1970'te emekliye ayrılmıştır.

27 Mayıs 1960 tarihinde Türkiye'de 27 Mayıs Darbesi gerçekleşti. Bazı sonuçları: Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve Türkiye Büyük Millet Meclisi feshedildi. Siyasi faaliyetler askıya alındı. Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes başta olmak üzere birçok Demokrat Partili tutuklandı. 235 general ve 3.500 subay emekliye sevk edildi. 147 öğretim üyesi üniversitelerden uzaklaştırıldı. 520 savcı ve yargıç görevden alındı. Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan idam edildi.

Düşükler Yassıada'da filmi, 27 Mayıs Darbesi'nin ardından Yassıada'da tutuklu bulunan Demokrat Parti ileri gelenlerinin günlük yaşamları ve mahkeme süreçlerini konu alır. Film, halk arasında tutukluların kötü koşullar içinde olduğuna dair söylentileri yalanlamak amacıyla çekilmiştir.

Hafız Esad, Suriye devlet başkanı olarak iki farklı şekilde seçilmiştir: 1. 1971 yılında yapılan halk oylaması ile seçilmiştir. 2. 1978, 1985, 1991 ve 1999 yıllarında dört kez daha devlet başkanlığına seçilmiştir. Esad, aynı zamanda Arap Sosyalist Baas Partisi'nin genel sekreteri olarak da görev yapmıştır.

"Gecenin Ötesi" filminin çekimleri, 27 Mayıs 1960 askerî darbesine denk gelmiştir. Filmin tam olarak nerede çekildiğine dair bilgi bulunamamıştır. Ayrıca, 1973 yapımı "Gecenin Ötesi" (La nuit américaine) filminin nerede çekildiğine dair bilgi bulunamamıştır.

Hoşça Kal Umut kitabı, 12 Mart askeri darbesi sonrasında hapse giren ve uzun yıllar sonra serbest kalan Oruç'un, hayata ve bireyselliğe uyum sağlama sürecini anlatır. Romanın diğer konuları: 12 Eylül'e giden süreçte ülkedeki insan avı; Oruç'un hayatına giren Algüz ile yaşadığı aşk. Kitap, umutsuzluğun yeni bir umudu nasıl doğurduğunu da işler. Ödüller ve uyarlamalar: 1987'de Rüştü Koray Ödülü'nü kazanmış ve TRT tarafından filme uyarlanmıştır.

Harp Okulu İdman Yurdu, diğer adıyla Harbiye, kapanmamıştır. Kulüp, Ankara merkezli Harp Okulu'nun spor kulübü olarak faaliyetlerine devam etmektedir. Harp Okulu'nun kendisi ise 2016 Türkiye askerî darbe girişiminden sonra ilan edilen OHAL kapsamındaki 31 Temmuz 2016 tarihli Kanun Hükmünde Kararname ile kapatılmıştır.

1960 yılında Türkiye'de yaşanan bazı önemli olaylar: 27 Mayıs Darbesi: Orgeneral Cemal Gürsel'in komuta ettiği Milli Birlik Komitesi, ordu adına yönetime el koydu. Hirfanlı Barajı'nın açılışı: 8 Ocak 1960'ta tamamlandı. Tahkikat Komisyonu: DP tarafından muhalefetin faaliyetlerini kısıtlamak amacıyla kuruldu. Öğrenci protestoları: 28 Nisan'da Ankara, 29 Nisan'da İstanbul'da öğrenci protestoları gerçekleşti. Nüfus sayımı: Türkiye'de 27 milyon 754 bin 820 kişinin yaşadığı kaydedildi. Anadol otomobilinin piyasaya sürülmesi: 12 Haziran 1960'ta. Dolar kuru: 1 ABD Doları 4,73 Türk Lirası idi.

2006 yapımı Coming Home (Eve Dönüş) filmi, 1980 darbesini ve bu darbenin halkın her kesiminden insanların hayatlarını nasıl mahvettiğini anlatıyor. Filmde, işçi olarak çalışan Mustafa'ya atılan iftira sonucu haksız yere cezaevinde çektiği işkenceler konu alınıyor. Ayrıca, Türkiye'deki işçi sınıfının sendikalaşma ve örgütlenme gibi kavramlara yabancı kalması da eleştiriliyor. Coming Home aynı zamanda, Desperate Housewives dizisinin ikinci sezon onuncu bölümünün adı.

"Yağmurdan Sonra" filmi, 12 Eylül 1980 darbesinin toplum ve bireyler üzerindeki etkilerini, yasak bir aşkın hüznü eşliğinde anlatıyor. Filmde, düşünce suçu nedeniyle yıllarca hapis yatan yazar Nuri İlker, iyi halden dolayı Gökçeada Yarı Açık Cezaevi’ne gönderilir. Film, Osman Şahin'in "Üzüm Bağları" adlı öyküsünden esinlenilerek yazılmıştır.

Tarık Akan'ın Anne Kafamda Bit Var kitabı, 12 Eylül 1980 askerî darbesi sonrasında yaşanan olayları anlatır. Kitapta anlatılan bazı konular şunlardır: Tarık Akan'ın Almanya'da yaptığı bir konuşma nedeniyle tutuklanması; Siyasi Şube'de, sorgulamalarda ve cezaevinde yaşanan itilip kakılmalar, aşağılanmalar, soğuk hücreler ve bitli fareli koğuşlar; Sağcılar, solcular, devrimciler ve idamlıklar; Yol filminin çekim süreci; Yargılama süreci ve beraat. Ayrıca, kitapta Atıf Yılmaz, Şerif Gören, Zeki Ökten gibi yönetmenler ve Burhan Apaydın gibi hukukçularla ilgili anılar da yer alır.

12 Eylül 1980 darbesini konu alan, Mustafa Ünlü'nün yönettiği belgesel 9 bölümden oluşmaktadır.

Millî Birlik Komitesi (MBK), 27 Mayıs 1960 tarihinde Demokrat Parti hükûmetini darbeyle devirerek siyasi iktidarı ele almak amacıyla kurulmuştur. MBK'nın kurulma gerekçelerinden bazıları şunlardır: 1924 Anayasası'nın çiğnenmesi ve milletin bütün fert ve insanlık hak ve hürriyetlerinin ortadan kaldırılması; muhalefet murakabesinin işlemez hâle getirilerek tek parti diktatoryası kurulması; Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin fiilen bir parti grubu durumuna düşürülmesi ve meşruluğunu kaybetmesi. Ayrıca, toplumun ve devletin var olduğunu iddia ettiği sorunları çözebilecek bir hazırlık, plan ve programa sahip olmaması da MBK'nın kurulma gerekçeleri arasında sayılabilir.

"Şellale" filmi, 2001 yapımı Semir Aslanyürek tarafından yönetilen, 27 Mayıs 1960 askeri darbesinden bir buçuk ay önce Hatay'ın Harbiye ilçesinde geçen olayları konu almaktadır. Filmde, Türkiye'nin o dönemdeki ekonomik ve politik krizi, Harbiye'li bir ailenin trajik öyküsüyle yansıtılmaktadır. Ayrıca, kasabalıların rüyalarını anlattıkları Harbiye Şelalesi'nin öyküsü de filme dahil edilmiştir.

Sabahattin Eyüboğlu, 27 Mayıs 1960 müdahalesinden sonra 147'ler içinde yer aldığı için görevinden uzaklaştırılmıştır. Ayrıca, 12 Mart Darbesi sonrasında Eyüboğlu, Azra Erhat ve Vedat Günyol ile birlikte gizli komünist örgütü kurmak suçlamasıyla tutuklanmıştır.