Biliş

Bellek, öğrenilmiş, görülmüş ya da yaşanmış şeyleri zihinde tutma yetisi, hafıza olarak kısaca tanımlanabilir.

Ortalama bir insanın 4237 şarkıyı ezberleyebileceği tahmin edilmektedir.

Düşüncenin kaynağı çeşitli faktörlerden oluşur: 1. Deneyim ve Öğrenme: Geçmişte yaşanan deneyimler ve öğrenilen bilgiler, düşünce kalıplarını şekillendirir. 2. Gözlemler ve Duyusal Algılar: Çevremizdeki dünyayı gözlemleyerek ve duyularımız aracılığıyla algılayarak düşünceler geliştiririz. 3. Kültürel ve Sosyal Etkenler: İçinde yaşadığımız toplumun değerleri, inançları ve normları, bireyin düşünce yapısını etkiler. 4. İçsel Sorular ve Merak: İnsan doğasında var olan merak ve kendine sorular sorma eğilimi, yeni düşüncelerin doğmasını sağlar. 5. Akıl ve Mantık: Düşünme süreci, akıl yürütme ve mantıksal analizle gerçekleşir.

Kısa ve uzun süreli bellek arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Kapasite ve Süre: Kısa süreli bellek, bilgiyi birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar saklayabilir ve kapasitesi sınırlıdır (genellikle 7±2 bilgi parçasını tutar). 2. İşlev: Kısa süreli bellek, bilgiyi aktif olarak işleyerek anında kullanmamıza olanak tanır. 3. Alt Türler: Uzun süreli bellek, işlemsel, anlamsal ve anısal bellek gibi alt türlere ayrılırken, kısa süreli bellek sadece bir tür olarak kabul edilir.

Sentience ve consciousness kavramları birbiriyle ilişkili olsa da farklı anlamlar taşır: - Consciousness (bilinç), uyanık olma ve kendi düşüncelerinin, duygularının ve çevresinin farkında olma durumunu ifade eder. - Sentience (sentians), duyumları ve duyguları hissetme, algılama veya deneyimleme yeteneğini kapsar. Özetle, consciousness varoluşun farkındalığını, sentience ise dünyaya karşı subjektif bir şekilde etkilenme yeteneğini ifade eder.

Sistem 1 ve Sistem 2, psikolog Daniel Kahneman tarafından "Hızlı ve Yavaş Düşünme" kitabında tanımlanan iki bilişsel düşünme modudur. Sistem 1, hızlı, otomatik, bilinçsiz ve sezgisel çalışır. Sistem 2 ise yavaş, kasıtlı, bilinçli ve çabalıdır.

Çalışma belleği örnekleri şunlardır: 1. Telefon numarası hatırlama: Bir telefon numarasını aramak için hatırlamak, çalışma belleğinin tipik bir örneğidir. 2. Alışveriş listesi: Market alışverişi yaparken, listedeki ürünleri akılda tutarak hangilerini aldığınızı hatırlamak. 3. Konuşma takibi: Bir sohbette, karşınızdaki kişinin söylediği bilgileri takip etmek ve bu bilgileri yanıtlarınızda kullanmak. 4. Matematik problemleri: Matematik dersinde bir problemin adımlarını takip etmek ve ara sonuçları hatırlamak. 5. Yabancı dil öğrenimi: Yeni kelimeleri öğrenmek ve bu kelimeleri cümlelerde doğru bir şekilde kullanmak. 6. Okuma ve anlama: Bir metni okurken, ana fikirleri ve detayları anlamak için bilgileri geçici olarak tutmak ve analiz etmek.

Duygu ve düşünce arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Duygu: Olaylara verilen bir tepkidir ve çoğunlukla tek bir sözcükle ifade edilebilir. 2. Düşünce: Olayları anlamlandırmak, analiz etmek ve sonuca ulaşmak için yapılan düşünme eyleminin sonucudur.

"İnsan Düşünüşünün Doğal Tarihi" kitabı, Michael Tomasello tarafından yazılmış ve insan bilişinin evrimsel kökenlerini ele almaktadır. Kitapta anlatılan ana konular şunlardır: 1. İnsan öncesi ataların sosyal varlıkları: Tomasello, insan öncesi atalarımızın da sorunları düşünerek çözebilen sosyal varlıklar olduğunu savunur. 2. Ekolojik değişiklikler ve işbirliği: Ekolojik değişiklikler, rekabetçi canlıları daha işbirlikçi bir yaşam formuna zorlamıştır. 3. Kavramsal düşünme: Sosyal açıdan karmaşıklaşan bu yaşam formu, kavramsal açıdan da karmaşıklaşan düşünme biçimlerine yol açmıştır. 4. Dil ve kültürün kökeni: Dil ve kültür, öteden beri süregelen birlikte çalışma ihtiyacından doğmuştur. Sonuç olarak, kitap, insanın toplumsallığı ile biliş arasındaki bağlantıyı bilimsel bir analizle ele almaktadır.

Medyadan edindikleri enformasyon ve düşüncelerde kendi istediklerini hatırlayıp, istemediklerini hatırlamama durumu "seçici hatırlama" olarak adlandırılmaktadır.

İlk düşünce sistemi olarak kabul edilen Sistem 1, Daniel Kahneman'ın "Hızlı ve Yavaş Düşünme" kitabında tanımladığı bilişsel işlem modlarından biridir. Sistem 1, hızlı, otomatik, sezgisel ve çok az çaba gerektiren bir düşünme biçimidir. Felsefi düşüncenin ilk olarak ortaya çıkışı ise M.Ö. 7. yüzyılda İyonya'da gerçekleşmiştir.

Evet, "akla gelmek" ve "hatırlamak" aynı şeyi ifade eder.

Kısa süreli bellek ve uzun süreli belleğin kapasiteleri şu şekildedir: 1. Kısa Süreli Bellek: Kapasitesi ortalama 7 birimdir ve bu kapasite "yerini alma ilkesi" ile çalışır. 2. Uzun Süreli Bellek: Kapasitesi sınırsız olarak kabul edilir.

Görsel ve işitsel hafıza, bireyin öğrenme ve hatırlama süreçlerinde farklı avantajlar sunar. Görsel hafıza, resimleri, grafikleri, yüzleri ve mekansal ilişkileri daha iyi hatırlamayı sağlar. İşitsel hafıza ise sesleri, konuşmaları ve melodileri algılayıp hatırlamada etkilidir. En etkili öğrenme yöntemi, her iki yaklaşımın bir arada kullanılmasıdır.

Hafıza sarayı ve zihin haritalama farklı kavramlardır. Hafıza sarayı (Mind Palace), bilgileri hatırlamak için kullanılan bir tekniktir. Zihin haritalama ise, fikirleri ve kavramları sunmanın grafiksel bir yoludur.

Duyusal kayıt, bilginin işlenmesinin ilk aşamasıdır ve çevredeki uyarıcıların duyu organları yoluyla sinirleri uyarmasıyla gerçekleşir. Bu aşamada, uyarıcılar ve izleri kısa süre duyu organlarında kalır ve bu süreç "duyusal bellek" olarak adlandırılır. Duyusal kayıtta bilgilerin korunma süresi, duyu organına göre farklılık gösterir ve 0,5 ile 1 saniye arasında değişebilir.

Unutmak, bazı durumlarda iyi bir şey olabilir çünkü: 1. Gereksiz bilgilerden kurtulmayı sağlar. 2. Deneyimsel öğrenmeyi mümkün kılar. 3. Doğru, seçici hatırlama için gereklidir. 4. Konsantre olmayı kolaylaştırır. 5. Bizi günlük hayatın engellerinden kurtarır.

İnsanlar en çok yapıp söylediklerini hatırlar.

Doktorlar, görsel hafızayı çeşitli nedenlerle kullanırlar: 1. Eğitim ve Öğrenme: Haritalar, diyagramlar ve tıbbi görüntüler gibi görsel materyaller, bilgilerin daha iyi anlaşılmasını ve hatırlanmasını sağlar. 2. Mesleki Performans: Grafik tasarım, mimarlık ve mühendislik gibi alanlarda çalışan doktorlar, görsel detayları zihinde canlandırarak daha üretken ve etkili bir çalışma süreci geçirirler. 3. Hasta Bakımı: Yüzleri, isimleri ve mekanları görsel olarak hatırlama yeteneği, hasta ile daha güçlü sosyal bağlar kurulmasına ve doğru teşhis konulmasına yardımcı olur. 4. Karar Alma: Karmaşık tıbbi verileri analiz etmek ve hızlı kararlar almak için görsel hafıza önemlidir.

Unutulan unutanı unutmaz çünkü unutmak, beynin uzun süreli belleğindeki bilgilerin geri getirilememesi anlamına gelir. Unutmanın bazı nedenleri şunlardır: - Bastırma: Duygusal olarak zorlayıcı anıların bilinçdışına itilmesi. - Bozucu etkiler: Yeni bilgilerin eski bilgilerle karışması veya çakışması. - Zayıf geri getirme ipuçları: Hatırlamayı kolaylaştıracak bağlantıların yetersiz olması. - Kullanılmayan bilgiler: Tekrar edilmeyen ve pekiştirilmeyen bilgilerin zamanla unutulması.