Biliş

Düşüncenin kaynağı birçok farklı faktöre dayanır: Deneyim ve öğrenme. Gözlemler ve duyusal algılar. Kültürel ve sosyal etkenler. İçsel sorular ve merak. Ayrıca, biyoloji bilimi de düşünmenin genetik bir süreç olduğunu ve eğitim süreci sonunda kişinin düşünce ile tanışmasıyla birlikte eylemin başladığını belirtir.

Kısa süreli bellek (KSB) ile uzun süreli bellek (USB) arasındaki temel farklar şunlardır: Kapasite: KSB'nin kapasitesi sınırlıdır ve genellikle 7+-2 madde veya bellek kümesi ile belirlenir. Süre: KSB'deki bilgiler yaklaşık 30 saniye sonra hızla kaybolurken, USB'deki bilgiler kalıcı olarak saklanır. İşlev: KSB, bilgilerin kısa süreli depolanması ve işlenmesine odaklanırken, USB, geçmiş olaylarla ilgili bilgilerin ve öğrenilenlerin saklandığı bir arşiv görevi görür. Etkileşim: USB, KSB ile etkileşim halindedir; bilgi, KSB'den USB'ye aktarılır ve burada özümseme, anlamlandırma veya ayrıntılandırma ile kalıcı hale gelir.

Sentience ve consciousness arasındaki temel farklar şunlardır: Sentience, hissetme, algılama veya bilinç sahibi olma yeteneğini ifade eder. Consciousness ise, bireyin çevresinin, düşüncelerinin ve duygularının farkında olma durumunu belirtir. Özetle: - Sentience: Hissetme ve algılama yeteneği. - Consciousness: Farkındalık ve bilişsel işlevler.

Sistem 1 ve Sistem 2, psikolog Daniel Kahneman'ın "Hızlı ve Yavaş Düşünme" adlı kitabında tanımladığı iki farklı bilişsel işlem modunu ifade eder. Sistem 1: Hızlı ve otomatik çalışma. Sezgisel, duygusal ve alışkanlığa dayalı. Anlık kararlar alma. Örnekler: 2 + 2 gibi basit işlemler, bir tehlikeyi sezince frene basma, birinin yüz ifadesinden duygularını anlama. Sistem 2: Yavaş ve bilinçli çalışma. Analitik düşünme, plan yapma ve problem çözme. Dikkat odaklı. Örnekler: Matematik problemleri çözmek, kendi davranışlarını bilinçli analiz etmek, karmaşık metinleri anlamak.

Çalışma belleği kullanımına dair bazı örnekler: Matematik problemi çözme. Yemek yapma. Tartışma katılma. Çalışma belleği, bilginin geçici olarak saklandığı ve üzerinde değişikliklerin yapıldığı bir bellek bileşenidir.

İlk düşünce sistemi, Antik Yunan'da M.Ö. 6. yüzyılda ortaya çıkan ve gözlemlenebilir olguların "ilk neden"lerine odaklanan felsefi düşüncedir. Bu dönemde filozoflar, evrenin neden ve nasıl oluştuğunu merak etmişler ve "arkhe" (ilke) problemini tartışmışlardır. Diğer bazı filozofların görüşleri şu şekildedir: Anaximenes için ilk neden havadır; Herakleitos için ateş; Demokritos için ise atomdur. Felsefi düşünce, bu ilk düşünürlerin çalışmalarıyla sistematik bir hale gelmiştir.

Bu ifade, seçici hatırlama olarak adlandırılır.

Michael Tomasello'nun "İnsan Düşünüşünün Doğal Tarihi" kitabı, insanın toplumsallığı ile biliş arasındaki bağlantıyı ele alır. Kitapta öne sürülen temel fikirler şunlardır: Sosyal evrim: İnsan öncesi atalar, rekabetçi yapıdan işbirlikçi bir yaşam formuna evrilmiştir. İşbirliği ve iletişim: İlk insanlar, eylemlerini koordine etmek ve düşüncelerini ortaklarına iletmek zorunda kalmışlardır. Düşünme biçimlerinin gelişimi: Sosyal karmaşıklık, kavramsal açıdan karmaşıklaşan düşünme biçimlerine yol açmıştır. Dil ve kültürün oluşumu: Dil ve kültür, işbirliği ihtiyacından doğmuştur. İnsan düşünüşünün eşsizliği: İnsanları diğer büyük maymunlardan ayıran, işbirliğine ve iletişime dayalı yeni etkileşim biçimlerinin ortaya çıkardığı düşünme tarzlarıdır.

Hayır, akla gelmek ve hatırlamak aynı şey değildir. Hatırlamak, anımsamak anlamına gelir ve genellikle geçmişte yaşanan bir olayın veya anın akla gelmesi durumunu ifade eder. Akla gelmek ise, bir fikrin veya daha önce yaşanmamış bir şeyin düşünülmesi, tasarlanması anlamına gelir. Örneğin, "Kız kaybolduktan sonra aklına geldi babası olduğu" cümlesinde "akla gelmek" kelimesi, "hatırlamak" anlamında kullanılmıştır.

Kısa süreli belleğin kapasitesi, genellikle 7 ± 2 birim olarak kabul edilir. Uzun süreli belleğin kapasitesi ise sınırsız olarak kabul edilir. Bu kapasiteler, laboratuvar koşulları altında belirlenmiş olup, günlük yaşamda bu süreler genellikle daha kısa olabilir.

Görsel ve işitsel hafızanın hangisinin daha iyi olduğu, kişiden kişiye değişir. Bazı insanlar görsel hafızalarının daha güçlü olduğunu savunurken, bazıları da işitsel hafızalarının daha etkili olduğunu düşünmektedir. Görsel hafıza, işitsel hafızadan çok daha kuvvetlidir. İşitsel hafıza ise, içindeki bilgileri daha uzun süre tutabilme yeteneğine sahiptir ve bilgileri tanımak için istenilen sürede bu bilgileri depolayabilir. En etkili öğrenme yöntemi, her iki yaklaşımın bir arada kullanılmasıdır.

Hayır, hafıza sarayı ve zihin haritalama aynı şey değildir. Hafıza sarayı (veya lokus metodu), bilgiyi organize etmek ve hatırlamak için zihinsel görselleştirmeyi kullanan bir hafıza geliştirme metodudur. Zihin haritalama ise, fikirleri görsel olarak organize etmeye ve bağlamaya yardımcı olan bir yöntemdir. Dolayısıyla, hafıza sarayı ve zihin haritalama farklı kavramlardır; ancak her ikisi de hafıza geliştirme teknikleri arasında yer alır.

Duyusal kayıt, çevreden gelen uyarıcıların duyu organları tarafından algılandığı ve sinir sistemine girdiği bileşendir. Özellikleri: Kapasite: Sınırsızdır. Kalış süresi: Bilgi, duyusal kayıtta bir ile dört saniye arasında kalır. İşlev: Uyarıcıyı orijinal haliyle saklar. Bilgi, duyusal kayıttan kısa süreli belleğe ancak dikkat edildiğinde aktarılır.

Unutmak, iyi bir şey olarak değerlendirilebilir çünkü: Gereksiz bilgilerden kurtulmayı sağlar. Deneyimsel öğrenmeyi mümkün kılar. Doğru ve seçici hatırlamayı teşvik eder. Konsantrasyonu artırır. Anda kalmayı sağlar. Günlük hayatın engellerinden kurtarır. Unutmak, aynı zamanda depresyon veya anksiyete belirtileriyle başa çıkmak için de bir araç olarak kullanılabilir. Ancak, her olumsuz deneyimi unutmaya çalışmak doğru değildir. Unutmanın, hafıza kaybı gibi istenmeyen sonuçları da olabilir.

İnsanlar en çok başlangıçları ve sonları hatırlar. Ayrıca, insanlar kendileri ve çevrelerindeki dünya ile ilgili şeyleri merak eder ve bu merak onları öğrenmeye ve keşfetmeye yönlendirir. Kişilik testlerine göre, insanların hafızasında en çok eski sevgililer, yaşanan kazıklar veya mutlu anılar yer edebilir. Bunların bilimsel bir temeli olmadığını unutmamak gerekir.

Doktorlar, özellikle radyologlar ve diş hekimleri gibi görsel teşhis gerektiren mesleklerde, görsel hafıza kullanırlar. Bu mesleklerde, hastaların röntgen veya tıbbi görüntülerini hızlı ve doğru bir şekilde yorumlamak için görsel hafıza önemlidir. Örneğin, bir radyolog, bir röntgen görüntüsünü ilk kez gördüğünde, detayları hızlıca hatırlayarak doğru bir teşhis koyabilir. Ayrıca, görsel hafıza, tıbbi bilgilerin öğrenilmesinde ve hatırlanmasında da kritik bir rol oynar. Doktorlar, karmaşık tıbbi terimleri ve prosedürleri görsel olarak akılda tutarak daha etkili bir şekilde öğrenebilirler. Görsel hafıza, genel olarak öğrenme ve hatırlama süreçlerini hızlandırarak, tıbbi uygulamalarda doğruluğu ve verimliliği artırır.

Unutulan unutanı unutmaz çünkü unutmak, beynin uzun süreli belleğindeki bilgilerin geri getirilememesi anlamına gelir. Unutmanın bazı nedenleri şunlardır: - Bastırma: Duygusal olarak zorlayıcı anıların bilinçdışına itilmesi. - Bozucu etkiler: Yeni bilgilerin eski bilgilerle karışması veya çakışması. - Zayıf geri getirme ipuçları: Hatırlamayı kolaylaştıracak bağlantıların yetersiz olması. - Kullanılmayan bilgiler: Tekrar edilmeyen ve pekiştirilmeyen bilgilerin zamanla unutulması.

Duyulara ve akla dayalı olmayan bilgi, sezgiye dayalı bilgi olarak adlandırılabilir. Bu tür bilgi, genellikle coşku, duygu ve sezgiye dayanır ve sanatçı ile nesne arasındaki ilişkiden doğar.

Bir insan ilk olarak sesini unutur.

Fernando Muslera İngilizce, Türkçe ve İspanyolca dillerini bilmektedir.