AtıkYönetimi

Adana'da tek bir çöplük bulunmaktadır. Bu çöplük, 2008 yılında Adana Büyükşehir Belediyesi tarafından Yap İşlet Devret Modeli ile özel bir firma tarafından Katı Atık Bertaraf Tesisi'ne dönüştürülen Sofulu Çöplüğü'dür.

Atık jilet kutuları, berber dükkanlarında veya belediyelerin atık toplama merkezlerinde verilebilir. Ankara'da, 2019 yılında Ankara Büyükşehir Belediyesi ile Berberler Esnaf ve Sanatkârlar Odası iş birliğiyle başlatılan proje kapsamında, 3 bin 100 berber esnafına atık jilet toplama kutuları dağıtılmıştır. Tuzla'da ise atık jilet kutuları, dolduğunda Tuzla Belediyesi ekipleri tarafından berber dükkanlarından toplanarak yeni kutu verilmektedir.

Çöpün sahibi, yerel yönetimlerdir. 09.07.2004 tarihli 5215 no’lu Belediye Kanunu’nun 14. maddesi, çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atıkların yetki ve imtiyazlarını yerel yönetime vermiştir. Ayrıca, bazı durumlarda çöpün sahibi olarak devlet de kabul edilebilir. Bunun yanı sıra, çöpün sahibi olduğunu iddia eden bazı özel girişimler de bulunmaktadır.

Evsel atık, günlük yaşamda kullanılan ürünlerin atık hale gelmesiyle oluşan ve düzenli olarak bertaraf edilmesi gereken maddelerdir. Tehlikeli atık ise, teknolojik gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan, çevre ve insan sağlığını tehdit eden, yanıcı, patlayıcı, toksik, oksitleyici, korozif, enfeksiyon yapıcı endüstriyel nitelikli atıklardır. Tehlikeli atıklara örnek olarak şunlar verilebilir: radyoaktif atıklar; atık yağlar; bitkisel atık yağlar; akümülatörler; atık elektrikli ve elektronik eşyalar; ömrünü tamamlamış lastikler; tıbbi atıklar.

Sıfır Atık Yönetmeliği, hammadde ve doğal kaynakların etkin yönetimi ile sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda atık yönetimi süreçlerini kapsar. Kapsamı: Mahalli idareler ve belirli yerler: Yönetmelik, mahalli idareler ve EK-1 listede tanımlı diğer yerler için sıfır atık yönetim sisteminin kurulmasına, izlenmesine ve sıfır atık belgesi düzenlenmesine ilişkin esasları kapsar. Atıklar: Sıfır atık yönetim sistemi kurulan yerlerde oluşan ve Atık Yönetimi Yönetmeliği'nin EK-4 listesinde yer alan atıkları içerir. Sanayi atıkları: Sanayi işletmelerinden kaynaklanan atıklar, içerik veya yapısal olarak evsel nitelikli atıklara benzer olanlar hariç, yönetmelik kapsamında değerlendirilmez. Yönetmeliğin bazı esasları: Atıkların karıştırılmadan toplanması ve geri dönüşüm/geri kazanımlarının sağlanması. Atıkların düzenli depolamaya gönderilen miktarının azaltılması. İdari, mali ve teknik açıdan verimlilik, sürdürülebilirlik ve halkın katılımının esas alınması.

Yırtılan çorapları değerlendirmek için birkaç öneri: Temizlik bezi: Pamuklu çoraplar, toz almak, cam silmek veya yüzeyleri temizlemek için bez olarak kullanılabilir. Evcil hayvan oyuncağı: Çorapları düğüm yaparak veya içine pamuk, yün gibi dolgular koyarak evcil hayvanlar için oyuncak haline getirilebilir. Saksı süsü: Kaçmış çorapların uç kısmını keserek saksılara geçirerek renkli bir görünüm elde edilebilir. Minder: Tek kalan çorapları dikdörtgen şeklinde kesip içine elyaf doldurarak minder yapılabilir. Kapı süsü: Çorapları ortasından kesip straforla kaplayarak kapı süsü olarak kullanılabilir. Eldiven: Tek kalan çoraplar, parmaksız veya tek parmaklı eldivene dönüştürülebilir. Isıtma yastığı: Doğal lifli bir çorap pirinçle doldurularak ısıtma yastığı yapılabilir. Kukla veya oyuncak: Tek kalan çoraplar, içleri doldurularak kukla veya oyuncak yapımında kullanılabilir. Dolap kokusu: Eski, temiz bir çorap lavanta ile doldurularak dolap kokusu olarak kullanılabilir.

Cam pipetin yerine plastik pipet kullanılması önerilmez. Plastik pipetler, deniz yaşamına zarar veren küresel plastik kirliliğinin başlıca kaynaklarındandır. Cam pipetler ise tamamen geri dönüştürülebilir oldukları için çevre dostu bir alternatiftir.

Cam şişelerin geri dönüştürülmesinin birkaç nedeni vardır: Doğal kaynakların korunması. Enerji tasarrufu. Hava ve su kirliliğinin azalması. Atık miktarının azalması. Maliyet etkinliği. Ayrıca, geri dönüştürülmüş cam; gıda, ilaç ve kimya endüstrileri için ambalajlar, enerji tasarruflu ampul bileşenleri ve dekoratif ürünler gibi çeşitli ürünlerin üretiminde kullanılabilir.

Atık kodu sorgulaması için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir: Mevzuat.gov.tr. e-Devlet Kapısı. Ayrıca, akademikevre.com gibi atık kodları hakkında bilgi veren sitelerden de sorgulama yapılabilir.

Terkos Gölü'nün suyunun kirli olmasının bazı nedenleri: Evsel ve tarımsal atıklar: Göl çevresine yakın yerleşimlerde kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır ve evsel, tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan atıklar fosseptiklerde birikmektedir. Bitkisel üretim ve hayvancılık: Özellikle Ormanlı Köyü'nde yapılan çeltik üretimi, Terkos Gölü'nün su kalitesini olumsuz etkilemektedir. Sanayi ve madencilik faaliyetleri: Göl çevresinde yoğun sanayi tesisleri ve madencilik faaliyetleri bulunmamaktadır. Ötrofikasyon: Göl'den giderek daha fazla su çekilmeye başlanması nedeniyle su seviyesinde önemli düşüşler gözlenmekte ve Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği'nin ötrofikasyon kontrolü sınır değerleri aşılmaktadır. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi başkanı Murat Kapıkıran, ticari balıkçılığa açılmasının da su kalitesini olumsuz etkileyebileceğini belirtmektedir.

Geri dönüşüm için atıkların doğru kutulara atılması şu şekildedir: Mavi kutu: Kağıt ve karton atıklar için ayrılmıştır. Sarı kutu: Plastik atıklar için ayrılmıştır. Yeşil kutu: Cam atıklar için ayrılmıştır. Gri kutu: Metal atıklar için ayrılmıştır. Kahverengi kutu: Organik atıklar için ayrılmıştır.

Sıfır Atık Projesi'nde 7 farklı atık türü bulunmaktadır: 1. Kağıt Atık. 2. Ahşap Atık. 3. Plastik Atık. 4. Cam Atık. 5. Kompozit Atık. 6. Metal Atık. 7. Bitkisel Atık Yağ. 8. Organik Atık. 9. Elektronik Atık. 10. Atık Pil. Bu atık türleri, geri dönüşüm ve atık yönetimi süreçlerinde ayrıştırılarak değerlendirilir.

Sıfır Atık Projesi'nde 7 farklı atık türü bulunmaktadır: 1. Kağıt Atık. 2. Ahşap Atık. 3. Plastik Atık. 4. Cam Atık. 5. Kompozit Atık. 6. Metal Atık. 7. Bitkisel Atık Yağ. 8. Organik Atık. 9. Elektronik Atık. 10. Atık Pil. Bu atık türleri, geri dönüşüm ve atık yönetimi süreçlerinde ayrıştırılarak değerlendirilir.

Tıbbi atık olarak değerlendirilen bazı atık türleri: Enfeksiyöz atıklar. Patolojik atıklar. Kesici-delici atıklar. İlaç atıkları. Genotoksik atıklar. Ayrıca, sağlık kuruluşlarında oluşan atıkların %80’i evsel atık yönetim sistemi ile işlenebilen genel tıbbi atıklar, %15’i patolojik ve enfekte atık, %1’i kesici atık, %3’ü kimyasal ve farmasötik atık, %1’den daha azı ise radyoaktif veya sitotoksik atık olarak sınıflandırılır.

EÇBS (Entegre Çevre Bilgi Sistemi), Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından oluşturulan, işletmelerin atık kontrollerini yapmasına olanak tanıyan ve bunları kontrol altına almayı sağlayan online bir sistemdir. EÇBS'nin bazı işlevleri: geri dönüşüme katkı sunma; atıkların kaynaklarına göre ayrı toplanmasına olanak tanıma; kimyasal atıkların kayıtlarının yapılmasını ve kontrol edilmesini sağlama; sera gazlarının zararlı etkilerinin izlenmesine ve raporlanmasını sağlama; ozon tabakasını incelten zararlı gazların kontrolünü sağlama; hurda araçların sisteme kaydının yapılarak dönüştürülebilir maddelerinin kullanımını sağlama. EÇBS'ye, https://ecbs.cevre.gov.tr adresinden e-devlet kimliğiyle giriş yapılarak erişilebilir.

Toprak kirliliğinin başlıca nedenleri: Endüstriyel faaliyetler ve atıklar. Tarım ilaçları ve gübreler. Madencilik faaliyetleri. Evsel ve endüstriyel atıklar. Egzoz gazları. Anız yakma. Erozyon.

13 02 08 atık kodu, "Diğer motor, şanzıman ve yağlama yağları" anlamına gelir. Bu kod, aşağıdaki türleri kapsar: mineral esaslı klor içeren motor, şanzıman ve yağlama yağları; sentetik motor, şanzıman ve yağlama yağları; kolayca biyolojik olarak bozunabilir motor, şanzıman ve yağlama yağları; diğer motor, şanzıman ve yağlama yağları.

Üçlü sıfır atık kutusu, kağıt, plastik, cam, metal ve organik atıklar gibi farklı türdeki geri dönüştürülebilir atıkları ayrıştırmak için kullanılan bir geri dönüşüm kutusudur. Bazı üçlü sıfır atık kutusu modelleri: GDK-3013. GKN-1022-B. Ovata-431. Üçlü sıfır atık kutuları, sıfır atık projesi kapsamında, isteğe bağlı olarak farklı etiket ve tasarımlarla da yapılabilir.

Evsel atıkların toplanma sıklığı, yerel koşullara ve belediyenin standartlarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bazı belediyeler için belirlenen toplama sıklıkları: Ana caddeler: Her gün. Ara sokaklar: Haftada iki kez. Yaz mevsimi: Haftada iki kez. Kış mevsimi: Haftada en az bir kez. Ayrıca, iş yerleri, lokantalar, pazar yerleri, park ve piknik alanları gibi kamuya açık yerlerden gelen atıklar her gün toplanır.

Tıbbi atık kutusu, diğer bir adıyla tıbbi atık geçici deposu veya konteynerinde, 48 saatten fazla bekletilemez. Ancak, geçici atık deposu içindeki sıcaklığın +4 °C olması ve kapasitenin uygun olması koşuluyla bu süre bir haftaya kadar uzatılabilir.