Aşılar

Aşılar, her yaştan insan için uygundur. Bebek ve çocuklar için önerilen aşı takvimi şu şekildedir: - Doğumdan itibaren: BCG (Verem) aşısı. - 2. ayda: Beşli karma aşı (DaBT-İPA-Hib), KPA. - 4. ayda: Beşli karma aşı, KPA. - 6. ayda: Hepatit B, Beşli karma aşı, OPA. - 12. ayda: KKK (Kızamık, Kızamıkçık ve Kabakulak), Suçiçeği, KPA. Erişkinler de tetanoz, difteri, grip, pnömokok gibi hastalıklara karşı aşılanmalıdır. Aşı takvimi ve uygulamaları hakkında daha detaylı bilgi için sağlık kuruluşlarına başvurulması önerilir.

Evet, HPV aşısı ile kanserden korunmak mümkündür. HPV aşısı, rahim ağzı kanseri başta olmak üzere, genital kanserlere karşı yüzde 90’ın üzerinde koruma sağlar. Aşının etkinliği, cinsel aktivite başlamadan önce yapıldığında daha yüksektir.

Yavru köpeklerin aşılarının gecikmesi, 45 günü geçmemelidir.

Şap aşısı, bir yaşına kadar olan hayvanlara 4 ayda bir, bir yaşından sonra ise 6 ayda bir yapılmalıdır.

Entdol aşısı olarak belirtilen bir aşı bulunmamaktadır. Ancak, Türkiye'de Sağlık Bakanlığı tarafından uygulanan çocukluk dönemi aşı takvimi çerçevesinde bazı benzer aşılar ve uygulama zamanları şu şekildedir: Hepatit B aşısı: Doğumda (ilk doz), 1. ayın sonunda (ikinci doz), 6. ayın sonunda (üçüncü doz) yapılır. BCG (Verem) aşısı: 2. ayın sonunda uygulanır. DaBT-IPA-Hib (Beşli Karma Aşı): 2., 4., 6. ve 18. aylarda yapılır. KKK (Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak) aşısı: 12. ayın sonunda (ilk doz) ve 48. ayın sonunda (ilkokul 1. sınıfa denk gelir) ikinci doz olarak yapılır. Aşı takvimi, çocuğun yaşına ve gelişim dönemine göre belirlenir ve Aile Sağlığı Merkezleri tarafından takip edilir.

Köpeklere toplam 4 aşı yapılmalıdır: 1. Karma aşı: Köpeklerin yatkın olduğu 5 hastalığı önleyen antikorlar içerir. 2. Corona aşısı: Köpeklerde sıklıkla görülen koronavirüse karşı koruma sağlar. 3. Bordotella aşısı: Köpek barınaklarında toplu yaşayan köpekler için önerilir. 4. Kuduz aşısı: Kanunen her yıl 1 defa yapılması zorunludur.

Köpeklerde uyuz aşısı, ilk defa 7 haftalıkken uygulanır ve ardından 2-3 ayda bir tekrarlanması önerilir.

Canlı aşılar arasında şunlar bulunur: 1. Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık (MMR) aşısı. 2. Su çiçeği (varicella) aşısı. 3. Çocuk felci aşısı (canlı damla aşı). 4. BCG aşısı (verem). 5. Rotavirüs aşısı.

BCG (Verem) aşısı, çocuklarda genellikle 5-15 yıl boyunca koruma sağlar.

6 ayda yapılması gereken aşıların atlanmasının tehlikeli olup olmadığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, 6. ay aşıları kapsamında genellikle şu aşılar yapılır: Hepatit B aşısı. Karma aşı. Oral polyo (çocuk felci) aşısı. Aşıların doğru zamanda uygulanması, bağışıklık sistemini korumak adına büyük öneme sahiptir.

Menenjit aşısı, menenjit hastalığına neden olan bakteri ve virüslere karşı koruma sağlar. İşe yaradığı durumlar: - Bebekler ve çocuklar: Özellikle yaşamın ilk aylarında menenjit enfeksiyonuna karşı bağışıklık kazandırır. - Bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler: Kalabalık ortamlarda yaşayan veya risk altındaki yetişkinlerde menenjiti önlemek için kritik öneme sahiptir. - Seyahat edenler: Menenjitin yaygın olduğu bölgelere seyahat eden kişilerde koruyucu etki gösterir. Menenjit aşısı, hastalığın yayılmasını da önleyerek toplumsal bağışıklığa katkıda bulunur.

Evet, çocukken yapılmayan aşılar yetişkinlikte yapılabilir. Yetişkinlikte yapılması önerilen bazı aşılar şunlardır: - Difteri, tetanoz, boğmaca: Doğum sonrası başlanan bu aşılar, çocukluk ve yetişkinlikte düzenli olarak sürdürülür ve 10 yılda bir tekrar dozları ile ömür boyu aşılama devam eder. - Kızamık, kızamıkçık, kabakulak, suçiçeği: Bu hastalıklara karşı aşı yapılmamışsa, erişkin yaşta bir veya iki doz aşı yapılarak bağışıklık sağlanır. - Zona aşısı: 50 yaşından sonra iki doz olarak uygulanır. - Pnömokok aşısı: 65 yaş sonrasında veya kronik hastalığı olan kişilere uygulanır. - Grip aşısı: 65 yaş ve üzeri herkese her yıl bir doz olarak uygulanır.

Kedi tırmığı hastalığı aşısı, yavru kedilere 8-10 haftalık olduklarında yapılmaya başlanmalı ve 3-4 hafta arayla en az 2 kez tekrarlanmalıdır.

Gardasil aşısının üç dozu, genellikle şu takvime göre uygulanır: 1. İlk doz: Belirlenen tarihte. 2. İkinci doz: İlk dozdan 2 ay sonra. 3. Üçüncü doz: İlk dozdan 6 ay sonra. Bu dozlama, 9-14 yaş arası bireyler için de geçerlidir, ancak bu yaş grubunda 2-dozluk bir uygulama da mümkündür.

Verem aşısının tuttuğunu, aşıdan 3-4 hafta sonra aşı yerinde kızarıklık ve kabuklanma oluşmasından anlayabiliriz.

Hepatit B aşısı yetişkinlerde 3 doz olarak uygulanır.

Su çiçeği aşısından sonra kolda oluşan şişlik ve sertlik genellikle 24-48 saat içinde kendiliğinden geçer.

Tdap ve DTaP aşıları, aynı hastalıklara (tetanos, difteri ve boğmaca) karşı koruma sağlar, ancak bazı farklılıkları vardır: - Yaş Grubu: DTaP, 7 yaşın altındaki çocuklara uygulanırken, Tdap daha büyük çocuklar ve yetişkinler için bir takviye aşısıdır. - Dozaj: Tdap, DTaP'ye göre daha düşük dozda aşı içerir, çünkü takviye aşıları, çocukluk döneminde alınan aşıların sağladığı bağışıklığı pekiştirmek için daha az miktarda antijen gerektirir. - Uygulama Zamanı: DTaP aşısı, çocuk 2, 4, 6 ay ve 15-18 ay olduğunda ve 4-6 yaş arasında beş doz halinde uygulanır.

Aktif ve pasif bağışıklık arasındaki temel farklar şunlardır: Aktif bağışıklık, vücut hastalık yapıcı bir mikroorganizma ile karşılaştığında o organizmaya özgü antikor oluşturmasıdır. Pasif bağışıklık, kişi hastalıkla savaşan antikoru kendi üretmediğinde, antikorlar dışarıdan verildiğinde kazanılır. Ayrıca, aktif bağışıklık doğal olarak ve tıbbi uygulamalarda, pasif bağışıklık ise doğal olarak ve tıbbi senaryolarda elde edilebilir.

İleri verem aşısı (BCG aşısı), deri içine enjeksiyon yöntemiyle yapılır. Aşının uygulanma zamanı doğum sonrasıdır; bebekler iki ayını doldurduktan sonra aşı yapılabilir. Aşının bazı kontrendikasyonları vardır, bu nedenle aşağıdaki durumlarda uygulanmaz: - Ateşli hastalığı olanlar; - Prematüre bebekler (bebek 3 kg’ye ulaşmadan önce); - Gebeler, tüberküloz hastaları, kanser hastaları; - Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler. Aşının yan etkileri arasında aşı bölgesinde kızarıklık, ağrı veya şişkinlik, koltuk altı ve boyun lenf bezlerinin şişmesi bulunabilir.